In ‘Quanta’ toont Lukasz Twarkowski de stroboscoop aan het einde van de tunnel

Lukasz Twarkowski – de internationaal gegeerde theatermaker uit Polen – bezet De Singel in Antwerpen met Quanta, spectaculair, filmisch theater dat de wetenschap viert.

Stel je een raveparty voor met veel volk, veel schermen vol licht- en video-effecten en een stomende live dj-set. Zo oogde, klonk en voelde Respublika, het stuk waarmee Lukasz Twarkowski – pilotenzoon met een passie voor theater – op Kunstenfestivaldesarts 2024 te gast was in ons land. Intussen reisde hij met zijn werk van Athene tot New York. Binnenkort is hij terug in het land met Quanta, het eerste luik van een trilogie over wetenschap. Deze zomer gaat het tweede luik Oracle, over AI, in première in Duitsland.

Quanta verwijst naar kwantumfysica, de wetenschap die de allerkleinste deeltjes onderzoekt. Zullen sukkelaars zoals ik, die weinig van kwantumfysica snappen, de voorstelling begrijpen?

Lukasz Twarkowski: Maar natuurlijk! Bovendien ga je na dit stuk niet meer of minder snappen van kwantumfysica. We focussen niet op de fysica maar op de relaties tussen de fysici: Erwin Schrödinger, Werner Heisenberg, Niels Bohr en Albert Einstein. In 1938 bespraken zij in een hotel in de Zwitserse Alpen de kwantumfysica én haar mogelijkheden, zoals kernenergie. Het stuk speelt zich af op een avond in het hotel en heeft echt alles om iedereen te laten genieten van meer dan drie uur theater over een wetenschappelijke ontdekking die het wereldbeeld van de mens overhoop gooide.

Hoe dan?

Twarkowski: Eigenlijk is kwantumfysica de wetenschap die het leven de moeite waard maakt. Ze bewijst dat er veel meer verschijnselen rondom ons zijn dan wij kunnen zien. Zonder dat inzicht zouden we onszelf makkelijk kunnen vastrijden in deterministisch denken. Maar de kwantummechanica viert net de mogelijkheid – de mogelijkheid om te geloven dat de dingen onberekenbaar en onvoorspelbaar zijn.

Is de setting opnieuw groots?

Twarkowski: Absoluut. Twee vloggers duiken de geschiedenis is, via hun schermen. Je wordt als toeschouwer voortdurend tussen toen en nu, tussen hoop en dreiging heen en weer geslingerd. Muziek en video- en filmbeelden zijn een cruciaal deel van Quanta. Sommige toeschouwers voelen in dit stuk vooral de oorlogsdreiging. Anderen vinden het een stuk vol optimisme. Omdat tijdens die avond in dat hotel duidelijk wordt dat de wetenschappers niet enkel in staat zijn een atoombom te ontwikkelen, maar ook om misschien te verhinderen dat zo’n bom door Hitler gebruikt zou worden. Er gloort altijd licht aan het eind van de tunnel.