Het wellicht lekkerste theaterstuk van het jaar heet ‘Tortot’

Laika zet, met figurentheater FroeFroe, nogmaals zijn geheim wapen – genaamd scenograaf en chef-kok Peter De Bie – in om een stuk te pimpen. Dat lukt voortreffelijk in ‘Tortot’. Het wellicht lekkerste stuk van het jaar.

Laika en FroeFroe zijn twee Antwerpse gezelschappen met een gedeelde liefde voor stevige verhalen. Laika zet – dankzij het kooktalent van Peter De Bie en het schrijftalent van artistiek leider Jo Roets – graag in op voorstellingen waar het publiek ook letterlijk van kan smullen. Bij FroeFroe draait alles rond de magische handen van Marc en Jan Maillard. Zij laten al jarenlang de meest expressieve poppen op de scène los.

In je mond kraakt de sla die je bij het binnenkomen aangereikt krijgt, als de broze botten van een gesneuvelde soldaat in de loopgraven.

Beide gezelschappen werkten al vaker samen en ook voor Tortot sloegen Jo Roets en Marc Maillard de handen in elkaar. Het stuk is gebaseerd op twee bekroonde romans van de Nederlandse schrijver Benny Lindelauf: ‘Hoe Tortot zijn vissenhart verloor’ (2016) en ‘Hele verhalen voor een halve soldaat’ (2020). Maar al bij aanvang merk je dat niet Lindelaufs bijzonder mooie taal maar de beleving van een oorlogskind in nood centraal staat.

Want binnenkomen, doe je in een schemerige, naar eten ruikende ruimte. Je krijgt een knapperig slablad met een heerlijk pikant sausje aangeboden. In je mond kraakt de sla als de broze botten van een gesneuvelde soldaat in de loopgraven. En de rode saus smaakt rijk en mild maar heeft een verrassend intense nasmaak. Alsof er een kogel in je mond explodeert. Chef-kok De Bie toont zich met dat eerste gerecht meteen op z’n best. Hij serveert heerlijks dat je doet genieten én denken.

Een oorlogsfanfare – een samenwerking van Laika en Tortot met een lokale fanfare – opent de voorstelling. De fanfare sleurt je meteen het oorlogsgeweld in. Twee broers – guitig vormgegeven poppen met groene puisten en een voorliefde voor augurkenmoes – zijn elk koning van een land. Maar vrede vinden ze vervelend saai. Dus zoeken ze iets om over te ruziën en elkaar de oorlog te verklaren… Dat is een heldere maar héél eenvoudige manier om het bestaan oorlogen te verklaren.

‘Alle mannen hebben oorlog in hun hoofd’, mompelt de marktvrouw (integer vertolkt door Aminata Demba) tegen de chef-kok in de legerkeuken. Die kok heet Tortot en wordt uitmuntend vertolkt door Koen Janssens. Hij slaagt er moeiteloos in met niets meer dan een kookpot als tegenspeler ons te laten geloven dat hij zich op het front bevindt. Getormenteerd – ‘met het het hart van een vis’ – en alleen, in eerste instantie. Tot het jongetje George in zijn legerkeuken opduikt.

De emotionele lijn is ijzersterk: de kok en zijn piepjonge, koddige koksmaatje zitten op mum van tijd in je hart waardoor de slotscène als een genadeschot binnenkomt…

George wordt vertolkt door een fragiele pop. Stel je een gigantisch hoofd van een knulletje met grote flaporen voor. Aan dat hoofd bengelt een klein, knokig lijfje. George meldde zich als soldaat aan om zijn oudere broers, die zich eerder al aansloten bij het leger, terug te vinden. Er ontstaat eerst een stroeve maar steeds een inniger band tussen de kok en George.

In het stuk is er een te moeizaam evenwicht tussen taal en beelden. De taal moet (te) vaak de duimen leggen. Misschien zijn de makers ook iets te ambitieus in het aantal verhaallijnen dat ze tot een geheel willen vervlechten. De oorlogsscènes voelen daardoor wat obligaat, kunstmatig en plots aan. Maar de emotionele lijn is wél ijzersterk: de kok en zijn piepjonge, koddige koksmaatje zitten op mum van tijd in je hart waardoor de slotscène als een genadeschot binnenkomt…

Maar die slotscène is niet het échte einde. Ineens begint de volledige spelersploeg tafels en stoelen op de scène te sleuren. De toeschouwers worden uitgenodigd om aan te schuiven. ‘Je belandt sowieso naast iemand die je niet kent’, aldus Koen Janssens. En gelijk krijgt hij. Het samen praten en eten van de heerlijke gerechten en drankjes – met in de textuur, kleuren en smaken een creatieve knipoog naar veldslagen – is het échte en betekenisvolle happy end van Tortot, het wellicht lekkerste stuk van het jaar.