Freddy De Vadder gaat de politiek in: ‘Ik zou het basisinkomen graag vanonder het stof halen’

In zijn zevende zaalshow, Freddy for president, stuurt komiek Bart Vanneste zijn alter ego Freddy De Vadder de Europese politiek in. ‘Freddy lijdt voor de mens. Freddy is een omgekeerde Jezus.’

‘Ik kan moeilijk een imaginaire Johan Van Overtveldt in mijn kofferbak proppen zoals Stijn Meuris in Tirade’, zegt Bart Vanneste terwijl hij door zijn keuken ijsbeert. ‘Alleen al omdat een groot deel van mijn publiek niet weet wie Van Overtveldt is. Ik moet het subtieler aanpakken.’ Vanneste zit in de laatste bocht naar de première van Freddy for president, zijn zevende zaalshow. Aan meningen en de betere toogfilosofie geen gebrek, maar de juiste toon vinden, heeft hem kopzorgen gegeven. ‘Ik moet snel schakelen: als ik te lang op één beladen thema hamer, ben ik telkens een deel van de zaal kwijt. En alles is beladen vandaag. Politiek is meer dan ooit emotie geworden en we leven in tijden waar iedereen die jou geen honderd procent gelijk geeft, meteen tégen jou is.’ Met Afslag Freddy lanceert De Vadder zijn eigen Europees, populistisch project. ‘Als een dam tegen de polarisering in de maatschappij. En om een paar familiefeesten te redden.’

Mogen we Freddy eerder aan de rechterzijde plaatsen?

Bart Vanneste: Freddy is rechts én links, en vooral zeer extreem. Iedereen wordt erdoor gesleurd. Ik heb het zowel over de tweets van Theo Francken als de politieke correctheid van de linkerzijde. Ik blijf het bijvoorbeeld heel vreemd vinden hoe niemand op links weerwerk kan bieden aan Bart De Wever. Een groot politiek talent, akkoord, maar tegenwoordig zijn debatten boksmatchen waarbij links vecht met de beide handen op de rug gebonden. Vrijwillig. Elk woord wordt gewikt en gewogen, met de achterban en de politieke correctheid in het achterhoofd, terwijl De Wever min of meer kan zeggen wat hij wil.

De Vadder trekt voluit de Europese kaart. Waarom?

Vanneste: De Europese Unie is een handig instrument voor politici. Als ze onpopulaire maatregelen nemen, wijzen ze gewoon naar de EU. ‘We moeten van hen. Sorry, jongens!’ Francken is daar een crack in: die slaagt erin om eerst te roepen dat alles op Europees niveau beslist wordt, om vervolgens verkiezingsthema’s te maken van zaken waar hij naar eigen zeggen weinig aan kan doen. Op die manier wakker je als politicus de euroscepsis alleen maar aan. Freddy wil daar komaf mee maken. ‘Ik zal het misschien ook verkloten, maar dan is het op zijn minst enkel mijn schuld.’

Een beetje bedreven populist mikt op angst en de onderbuik. Freddy ook?

Vanneste: Deze populist kiest voor hoop. ‘Stem Afslag Freddy. Stem voor een kwetsbaar populisme.’

Bekt aardig, maar wat is kwetsbaar populisme in godsnaam?

Vanneste: Dat hoeft toch geen paradox te zijn? Je kunt ook trots zijn op wie je bent zonder angst voor ‘de ander’ te zaaien.

Kun je daar misschien toch een voorbeeld van geven?

Vanneste: Heel simpel voorbeeld: ik kan er niet bij hoe de grootste landen van Europa nog altijd tv-series dubben. Afslag Freddy stelt voor om de subsidies af te nemen van elke openbare omroep die zich daar nog aan bezondigt. Mensen afleren om zelfs maar naar een andere taal te luisteren: bijster verbindend lijkt me dat niet. (grijnst) Ik geef toe dat ik daar persoonlijk ook nadeel van ondervind. Bevergem maakt geen kans in pakweg Frankrijk of Italië, aangezien alle humor en komische timing wegvalt als je gaat dubben. Gelukkig staat de reeks sinds deze maand wel op Netflix, met ondertiteling.

Heeft Afslag Freddy een uitgewerkt partijprogramma?

Vanneste: ‘Dat komt er achteraf wel’, zegt Freddy. ‘Niet dat dat er toe doet, want mensen zijn toch te lui om dat te lezen.’ Ik wil de kiezer vooral op zijn verantwoordelijkheid wijzen. (denkt na) Ik heb wel wat losse programmapunten, hoor. Zo ben ik er een beetje jaloers op dat Turkse Belgen ook nog in Turkije mogen stemmen. Ik pleit er dus voor om iederéén in een extra land te laten stemmen. Eerlijk is eerlijk. Tegelijk gaat mijn nekhaar rechtop staan als ik lees hoe blind Turkse Belgen nog altijd voor Erdogan stemmen. Of mag ik dat vandaag ook al niet meer zeggen?

Freddy is een kind van de vierde wereld van Menen. Het thema raakte tijdens de jongste campagne wat ondergesneeuwd tussen transmigranten en propere lucht, maar nog nooit groeiden zoveel kinderen op in kansarmoede. Welke voorstellen doet de ervaringsdeskundige?

Vanneste: Propere lucht en transmigranten, allemaal goed en wel, maar voor iemand die zijn kind met een lege brooddoos naar school moet sturen zijn dat dus luxeproblemen. Ik zou het basisinkomen graag vanonder het stof halen. We blijven dat maar afschieten omdat we dan allemaal te lui zouden worden om te werken. Geloof ik niets van. Dat is geen gouden handdruk, hè, dat is hooguit genoeg om even het hoofd boven water te houden of voor iets te kiezen dat je echt wil doen. Als ik destijds niet op het vangnet van het artiestenstatuut had kunnen terugvallen, was er vandaag geen Freddy.

Klopt het dat jij en Bevergem-collega Piet De Praitere zelf in de politiek wilden stappen?

Vanneste: Piet en ik kennen elkaar van bij de KLJ. We waren tamelijk geengageerde gasten en discussieerden veel over politiek, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit plannen in die richting heb gehad. Al wil dat niet per se iets zeggen. (lachje) Bij de vorige verkiezing hebben ze me wel een plaats aangeboden op een Europese lijst. Ik zal die partij niet noemen, maar ik heb dat toen echt wel overwogen. En ik sluit niet uit dat ik de volgende keer ja zeg. Waarom zou Bart Vanneste niet in het Europees parlement kunnen zetelen? Ik beloof dat ik maandelijks een verhelderend en geestig verslag zal uitbrengen. Dat lijkt me meteen een goede reden om voor mij te stemmen, toch?

We leven in tijden waarin ‘eens zien wat dat gaat geven’ een valabele reden is om op iemand te stemmen.

Vanneste: Mensen stemmen niet meer voor iets, maar vooral tegen iets. Om iets af te pakken van een ander. Dus misschien zou ik wel verkozen kunnen worden.

Kom jij eigenlijk uit een politiek gezin?

Vanneste: Niet bepaald. Bij ons thuis leefden er maar twee politieke discussies. Mijn vader, een oorlogskind, vond dat den Amerikaan werkelijk niets verkeerd kon doen, terwijl ik opgegroeid ben met de antirakettenbetogingen en het protest tegen de CIA-ingrepen in de Zuid-Amerikaanse politiek. Daar hadden we weleens een vlammende ruzie over.

En die tweede splijtzwam?

Vanneste: Wie was de grootste klootzak: Hitler of Stalin? ‘Stalin had het zeker beter opgelost, hè Bart? ’t Zou een beetje rapper gedaan zijn.’ Stalin was inderdaad een grotere klootzak, maar ik heb mijn vader daar pas vele jaren later gelijk in gegeven. (lacht) Mijn vader was eigenlijk de eerste Vlaamse populist: alles zo extreem stellen dat er met hem eigenlijk niet te discussiëren viel. Dat is hetzelfde mechanisme als vandaag, toch? Als ik morgenochtend zeg dat we vluchtelingen misschien een beetje humaan moeten behandelen, dan is dat morgenavond al gespind tot ‘Bart Vanneste wil treintjes inleggen om ze allemaal naar hier te halen’.

Politiek is emotie, zei je eerder. Hoe hoog laaien die op na de try-outs? Heb je je al moeten verantwoorden achteraf?

Vanneste: De Vlaming gaat niet naar een comedyshow om achteraf verontwaardigd te doen. We zijn geen Nederlanders, hè. Ik doe allang geen moeite meer om over de grens te gaan spelen. (mompelt)Ton moek articuleren, discussiëren, en ge krijgt er geeneens uw eten voor niks. Als er al ‘klachten’ komen, is het van diehardfans die vinden dat ik softer ben geworden, minder plat. Maar die hebben gewoon een heel vulgaire, harde best of in hun hoofd zitten. Want ik ben toch nooit plat geweest? Hooguit vals plat. En volks is nog niet hetzelfde als vulgair. Net zoals een vrouw een wuf of een prente noemen nog geen seksisme is. Wat me eraan doet denken: politieke statements maken op een podium ligt niet voor de hand, maar Metoo is pas echt delicaat. Ik heb al een surrealistische omweg langs Kevin De Bruyne moeten maken om erover te kunnen praten.

Kevin De Bruyne?

Vanneste: Mijn versie van De Bruyne. In Freddy twijfelt projecteerde ik van alles op Bob Dylan, dit keer op de enige voetballer die werkelijk boven elke verdenking verheven is. Timide, nuchter, glorieus op het veld: kortom, een fantastische kerel. En dus zeer dankbaar om van hem een ergere figuur dan Freddy te maken, een grèter met te veel geld en een rare relatie met vrouwen, en vooral met zijn kuisvrouw. Freddy maakt zich zorgen over Kevin.

Hebben de diehards dan geen gelijk? Is Freddy met de jaren niet softer geworden?

Vanneste: Hij is geëvolueerd, maar nog net zo vrij als vroeger. En het is nog even geweldig om hem te spelen. Het charmante, absolute je-m’en-foutisme aan de ene kant, de verschrikkelijke destructiviteit aan de andere kant. Freddy is eigenlijk een omgekeerde Jezus. Hij lijdt voor de mensen. (droog) Maar Freddy had in zijn beginjaren een droom waarin hij een hond wilde neuken: laten we zeggen dat ik daar vandaag nog maar moeilijk overheen kan gaan. Ik zit echt regelmatig naar mijn vroegere shows te staren en dan denk ik: wat zegt die nu weer? Alsof ik naar iemand anders kijk. Blijkbaar zijn die shows al helemaal uit mijn hoofd gespoeld. Handig wel, zo wreed kunnen lachen met je eigen materiaal.

Is de kloof tussen Freddy en Bart in twintig jaar groter geworden?

Vanneste: Ik sta nog steeds niet zo ver van hem af, denk ik. Freddy gaat onder meer in de politiek omdat hij geen nee kan zeggen: dat is een vrij grote overlapping. Ik heb van hem nu wel een gokverslaafde gemaakt, en daarin verschillen we toch. Verslavingen zijn me niet vreemd, maar van het gokken ben ik altijd weggebleven. Al sinds ik tijdens mijn studies over het experiment met de Skinner-box leerde: op een paar dagen tijd maak je zelfs een muis gokverslaafd. Het is iets heel instinctiefs, bij alle dieren.

Geldt dat niet voor alle verslavingen?

Vanneste: Oké. Maar smoren en drinken, doa edde nog ‘ntwa an. Ik maak mezelf kapot, maar het is tenminste wel plezant. (denkt na) Ik ben gewoon zeer fel gekant tegen gokken en alle reclame die de sector mag maken. Onlangs bleek mijn krantenwinkel – waar ik binnenkort enkel nog neutrale, witte pakjes sigaretten kan kopen – de helft kleiner geworden: halverwege hing plots zo’n pornovideotheekgordijn en aan de andere kant was een gokkantoor verschenen. Vol met jonge gasten. Ik kan daar echt niet bij.

Ondertussen werk je ook aan een nieuwe reeks, Barichara.

Vanneste: Samen met David Galle en Wouter Bruneel, ja. Barichara is een koloniaal stadje in Colombia, een toeristenval waar niets te doen is, waar drie backpackers elkaar leerden kennen. Ondertussen zijn ze in de veertig en gaan ze om de twee jaar samen op reis om zich weer jong te voelen. Alle drie worstelen ze met een hoop shit die ze niet aan elkaar durven toe te geven. De pitch van Bevergem was: ‘Vluchten kan altijd.’ Die van Barichara is net ‘Vluchten kan nooit’. Hoe ver ze ook weglopen, telkens komen ze zichzelf weer tegen. Maar dat staat nog in zijn kinderschoenen, we moeten het nog verkopen.

Naar verluidt ben je daar bedreven in. Wannes Cappelle noemde jouw pitch bij de toenmalige Canvasbaas Mark Coenen destijds ‘on-Vlaams stout’.

Vanneste: Mark zat in die vergaderzaal vol in tegenlicht, wat hem nogal hard op Krimson uit Suske & Wiske deed lijken. Dus ben ik maar naast hem gaan zitten. ‘ Ge zit in me zunne, Mark.‘ Wannes vond dat raar.

Cappelle werkt ondertussen samen met de andere Bevergem-scenarist Dries Heyneman en Zouzou Ben Chikha aan Grond, een reeks voor Vier.

Vanneste: Toen Zouzou met dat idee kwam, was ik nog totaal niet bezig met een nieuwe serie. Er is geen groot Bevergem-schisma, hè, wij komen allemaal nog netjes overeen. Al kan ik me voorstellen dat ze niet zo snel meer met een idee naar mij zullen komen. Ik heb nogal de neiging om alles over te nemen. (bulderlacht) Afslag Freddy wordt niet voor niets een eenmanspartij.