Daniel Sloss, de comedian die verantwoordelijk is voor 120.000 break-ups

Na de Netflixspecial Jigsaw was hij een wereldfenomeen. Na X was hij er helemaal klaar mee. Voor de Schotse comedian Daniel Sloss kwam de pandemie omzeggens geen moment te vroeg. Nu staat hij er terug, met Hubris.

Sinds Dark en Jigsaw in het najaar van 2018 simultaan op Netflix zijn verschenen, staat er nog maar weinig maat op de internationale carrière van Daniel Sloss. Vooral Jigsaw raakte een gevoelige snaar, en met name dan de puzzelstukjesanalogie die de Schotse dertiger gebruikte om kwalijke en krampachtige relaties te fileren. Amper een maand na de release was zijn zelfverklaarde liefdesbrief aan alle singles al goed voor zo’n 5000 gerapporteerde break-ups. Ondertussen staat de teller naar verluidt op 120.000 relatiebreuken, 350 geannuleerde verlovingen en 300 scheidingen. Vandaag – hij is net 31 geworden – tourt hij met zijn elfde zaalshow, die niet toevallig Hubris heet, al mag dat eigenlijk een klein mirakel heten. Want na X, zijn HBO-special over toxische mannelijkheid en seksueel geweld, was hij klaar om er de brui aan te geven. ‘I lost my fucking mind’, vertelt Sloss. ‘De laatste maanden van de X-tour waren echt verschrikkelijk.’

Je hebt X meer dan 300 keer gespeeld, over de hele wereld en aan een moordend tempo.

Daniel Sloss: Ondertussen weet ik dat ik na 150 keer ongeveer klaar ben met het materiaal. Stand-up is de beste job ter wereld, maar ik leek vast te zitten in een oneindige tour, ver van huis en gedoemd om elke avond dezelfde grappen te brengen. Zo herinner ik me nog vaag hoe ik in Londen, Tokio, Singapore, Hongkong, Australië en IJsland gespeeld heb, in minder dan drie weken tijd. Vaag, omdat ik daar alleen maar mee om kon gaan door zwaar te drinken en joints te roken. Wat je mentale gezondheid niet bepaald vooruithelpt. Ik heb altijd eerder te veel dan te weinig zelfvertrouwen gehad, maar in amper zes maanden tijd was dat omgeslagen naar absolute zelfhaat. En daarbovenop ook nog eens irrationele haat voor mijn publiek. Omdat dat de enige reden was waarom ik daar die avond weer moest staan. I was just so run down and bitter.

Heb je het ooit overwogen om een deel van de tournee te schrappen? Iedereen zou dat toch begrepen hebben?

Sloss: Achteraf bekeken had ik dat beter gedaan. Maar alleen al het idee dat ik met al mijn privilege – mensen betálen om mij grappen te horen vertellen – overwoog om shows te schrappen omdat ik het even niet meer trok, zorgde voor nog meer zelfhaat. Top. Echt top. Ik ging mezelf niks aandoen, hè. Maar ik was mezelf wel aardig in de vergetelheid aan het drinken. Want hoe meer ik dronk, hoe meer ik kon slapen, en hoe sneller die ellendige tour gedaan zou zijn. Bovendien hielp alcohol om het voor mezelf nog een beetje entertainend te houden op het podium.

Ik kan me voorstellen dat de thematiek van X ook niet hielp. Seksueel misbruik is niet bepaald een onderwerp waarmee je op het podium even vrij kunt improviseren om het voor jezelf wat interessant te houden.

Sloss:(knikt) X moest elke dag op dezelfde manier en met dezelfde delicate formuleringen gebracht worden. Op den duur voelde ik me geen comedian meer maar een theateracteur. (denkt na) Je moet met alles kunnen lachen op het podium, maar dat betekent nog niet dat je bepaalde thema’s niet met een minimum aan waardigheid moet aanpakken. Je weet dat zo’n veertig procent van het publiek op de een of andere manier in contact is gekomen met seksueel geweld en dat je hen sowieso terugwerpt naar een van de meest traumatiserende momenten uit hun leven. Zelfs al kies je je woorden nog zo zorgvuldig. Zelfs al heb je voor en tijdens de tour met zo veel overlevers gesproken in de hoop alles zo correct mogelijk te brengen. Elke avond zag je dus hier en daar mensen bevriezen, op hun stoel schuifelen en soms zelfs naar buiten wandelen. Als ik achteraf met hen sprak, bleek het nooit aan de grappen zelf te liggen. Maar het blijft slopend om jezelf elke avond weer overtuigen dat je het niet louter voor de lach doet, maar ook effectief iets hoopt aan te kaarten.

Hubris is in de eerste plaats geschreven voor mijn eigen geestelijke gezondheid. Het is mijn eerste show in vijf jaar zonder grote, overkoepelende boodschap of thematiek. Ik wil me gewoon weer even een normale comedian voelen, en er vreselijke dingen uitflappen, louter omdat ik zin heb om er vreselijke dingen uit te flappen.

Een groot deel van je publiek verwacht waarschijnlijk wel een show volgens het bekende stramien: een klein uurtje grappen met een geestige maar soms ook bloedserieuze TED Talk erachteraan.

Sloss:(knikt) Op try-outs zag je het publiek zich na vijftig minuten al in de handen wrijven. ‘En nu gaat het komen!’ Sommigen kijken ook echt teleurgesteld als die ’treurige TED Talk’ niet volgt. Dat mag. Je mag zelfs een van mijn andere shows beter vinden. Maar de enige mening over comedy die ik uiteindelijk respecteer, is die van mij.

In oktober verschijnt je eerste boek Everyone You Hate Is Going to Die (and Other Comforting Thoughts on Family, Friends, Sex, Love, and More Things That Ruin Your Life).

Sloss: Dronken geschreven, nuchter herschreven en daarna stoned de laatste puntjes op de i gezet. Je bekijkt zulke dingen nu eenmaal best vanuit drie verschillende perspectieven.

Het manuscript lag er al een tijdje, maar tijdens de pandemie heb je nog het een en ander toegevoegd. Over wat zoal?

Sloss: Over mijn relatie met mijn eigen mentale gezondheid. Al is er een kans dat sommige dingen ondertussen alweer gedateerd zijn. Je groeit nu eenmaal als persoon. Als iemand me daarop wil pakken, het zij zo. Ik moet me toch al regelmatig verdedigen omdat ik een show als Jigsaw heb geschreven, maar nu wel zelf verloofd ben. (lacht) Jongens, ik heb nooit beweerd dat de ware liefde niet bestaat. Enkel dat je niet krampachtig genoegen moet nemen met iets dat geen ware liefde is.

In januari van vorig jaar, na X, ben je in therapie gegaan. Heeft dat je geholpen?

Sloss: Zeker. Therapie is top. En therapie zou absoluut gratis en absoluut verplicht moeten zijn voor iedereen. Ik ben tegenwoordig op zoek naar een nieuwe therapeut, maar iedereen blijkt weer volgeboekt. Wat zowel een goede als een slechte zaak is. Blij dat iedereen hulp zoekt, maar kan een van jullie misschien wel snel even beter worden, zodat ik nog een beurt krijg?

Heb je Inside, de jongste Netflixspecial van Bo Burnham, eerder dit jaar gezien? Je ziet hem daarin min of meer voor je ogen uit elkaar vallen, midden in zijn schrijfproces.

Sloss:I fucking love Bo Burnham. Bo is de reden dat ik telkens maar één maand per jaar de beste comedian van mijn leeftijd ben. Tussen augustus en september ben ik de GOAT, daarna moet ik weer elf maanden zijn talent ondergaan. En zo is dat dus al tien jaar. Inside was rauw, eerlijk en extreem herkenbaar. De mentale aftakeling, de zelfhaat, de twijfel… Zo voel ik me telkens wanneer ik een nieuwe show schrijf. Ik durf mijn verloofde die special niet eens te tonen. Hoe moet ik dat uitleggen? ‘Zie je die naakte, harige kerel, schat? Die gaat in minder dan een uur al mijn onzekerheden even ontleden.’

Inside was net zo grappig als confronterend. Voor iedereen die al anderhalf jaar op vier muren zat te staren. Maar zeker voor comedians.

Sloss: Omdat we allemaal mentaal ziek zijn. Comedians waren het al voor de pandemie, maar ondertussen heeft de rest van de wereld ons ingehaald. Last year everyone lost their fucking mind. (dramatisch) Al wie fluitend en zonder persoonlijke dieptepunten door de pandemie geraakt is, moet standrechtelijk geëxecuteerd worden. Psychopaten zijn het!

…

Sloss: Waarom steek jij nu je hand op?

Ik heb, met permissie, het laatste anderhalf jaar, best aardig doorsparteld.

Sloss: Tegen de muur! Sorry vriend, maar je bent een psychopaat. Fijn dat je weerbaar bent, maar we zijn al lang niet meer in oorlog. We hebben jouw soort niet meer nodig.

Het hielp ongetwijfeld dat mijn vriendin in de eerste lockdown bij mij is komen wonen. Eerst wel even naar Jigsaw laten kijken, uiteraard.

Sloss: Dat kan ik nog net respecteren. Mijn verloofde trok in januari 2020 ook bij mij in. Vóór 2020 bestond een goed deel van onze relatie uit dronken videogesprekken vanuit het buitenland, waarbij ik haar bezwoer dat ik niet altijd zo was. ‘Normaal ben ik echt best stabiel! In de toekomst wordt het anders.’ En we woonden amper samen, of we moesten al samen in lockdown. Ik had schrik dat ze los door me heen zou kijken en diep teleurgesteld zou zijn, maar blijkbaar neemt ze me voor wie ik ben. En dat is misschien nog angstaanjagender. (grinnikt) Ik weet niet wat haar ex gedaan heeft om van mij een aanvaardbare keuze te maken, maar misschien moet ik hem maar eens een fles whisky opsturen.

Comedy in halflege zalen is altijd een uitdaging. Voor jouw soort donkere comedy al helemaal: het is veel te riskant om de enige te zijn die lacht met een foute mop, want de rest van het publiek haalt je er zo uit.

Sloss: Het publiek moet schouder aan schouder zitten, op elkaar gepakt in een net iets te kleine ruimte. (denkt na) De beste zaal is de zaal waar 90 procent van het publiek het niet overleeft als er plots brand uitbreekt. In een afgeladen volle zaal is er ook altijd wel genoeg gegrinnik om na een matige grap gewoon verder te surfen naar de volgende. Maar een halflege zaal is onverbiddelijk. Je kunt je nergens meer achter verstoppen. De dag erna durf je die grap nog amper te brengen, is het een kwestie van vertrouwen in jezelf te hebben. Het publiek heeft namelijk niet altijd gelijk. Zo had ik een grap over de pedofiele prins Andrew (de tweede zoon van de Britse koningin, nvdr.) die vaak moeilijk viel. Maar als er nu twee dingen zijn die ik leuk vind, dan is het wel pedofielen te kakken zetten en een gegeneerd publiek kicking and screaming over zijn arbitraire grens sleuren. ‘Kom jongens. Niet tegenpruttelen. Ik wéét dat dit grappig is.’ (droog) Ze past helaas niet zo goed in het geheel, dus ik hou ze tegenwoordig meestal op zak.

Hoe ging de grap precies?

Sloss: ‘Ik haat hardlopen. Mijn vrienden bezweren me dat ik even moet doorbijten, “want er is niks vergelijkbaar met dat runner’s high”. Zeker van? Want ik heb ook al cocaïne gedaan. Ik denk niet dat mijn lichaam na vijftien jaar druggebruik zelfs maar in staat is om een beetje runner’s high te voelen. Verwachten dat ik na al die jaren nog een runner’s high kan krijgen, is ongeveer hetzelfde als verwachten dat prins Andrew nog klaar kan komen tijdens een aftrekbeurt door zijn vrouw. It’s just not going to happen at this point. He had too much of the other thing. ‘ (grijnst) Waarna ik een zéér gratuite en zéér uitgebreide imitatie neerzet van Andrews vrouw die tevergeefs toch wat leven in zijn slappe penis probeert te wrijven terwijl ze verwoed babygeluidjes maakt. (droog) Mijn moeder – en The Guardian – vinden blijkbaar dat die grap geen punchline heeft. Akkoord. Maar het is soms ook gewoon heerlijk om een publiek echt ongemakkelijk te zien worden. Zeker wanneer je dat in Her Majesty’s Theatre in Londen kunt doen. (lacht) Als comedian moet je bovendien altijd omhoog proberen te schoppen. Veel hoger dan een adellijke pedofiel met een kasteel kun je niet schoppen.