Dancing in the moonlight met Anne Teresa De Keersmaeker

Anne Teresa De Keersmaeker creëert op Heinrich Bibers Mysteriensonaten (ook gekend als Die Rosenkranzsonaten) een choreografie waarin zeven bloemen van dansers dolen, schitterend soleren én feesten.

De blauweregen – beter bekend, dankzij Prince, als Purple Rain – bloeit al. Niet in de tuinen, wél op elk podium waar Rosas’ The Mystery Sonatas / For Rosa neerstrijkt. Lichtkunstenares Minna Tiikkainen laat het rokerige podium in paars licht baden. Het geeft je het gevoel in een religieuze ruimte – waar licht gefilterd wordt door de kleurige glasroodramen – of in een heel funky discotheek in belanden. Beide kloppen.

Bibers werk – een aartsmoeilijke compositie voor viool – wordt waarlijk subliem uitgevoerd door de virtuoze violiste Amandine Beyer. Zij staat met maar liefst drie anders gestemde violen op de scène, samen met haar ensemble Gli Incogniti. Bibers compositie bestaat uit vijftien vioolsonates. Elke sonate verwijst naar een van de vijftien ‘Heilige Mysteriën uit het leven van de Maagd Maria’.

Naar dat religieuze aspect wordtin het stuk subtiel verwezen. Onder meer door Tiikkainens beweegbaar en boven het podium hangend lichtkunstwerk. Het oogt als een zilveren XL-hangmat en het filtert het licht zoals glasloodramen dat in een kerk doen. Ook een snelle knieval, naar de hemel reikende handen en de mariaal blauwe details in de sobere kostuums verwijzen naar dat religieuze.

Toch zet de Brusselse choreografe Bibers muziek vooral in om te zoeken naar een andere manier om te ‘bidden’, te herbronnen én te herleven. Het gefilterde licht doet evengoed denken aan een door maanlicht gekuste heldere nacht. Dat klinkt zweverig. Dat is de voorstelling niet, ook al zweven de dansers geregeld op de meest verbluffende manieren door de lucht.

‘Net wanneer je denkt: ‘Komaan, De Keersmaeker!’, knalt de stiekem-olijke Brusselse haar publiek zowat uit het pluche en luidt ze met een héél ander soort muziek de magistrale solo’s in.’

Die zoektocht duurt haast 180 minuten (dat is de lengte van Bibers compositie) en bestaat uit drie delen: twee ietwat kabbelende delen en een beestig briljant middendeel. In het eerste luik zet De Keersmaeker de (wandel)lijnen uit. De dansers volgen de met fluotape aangebrachte vloerpatronen en lijken mensen die in een kerk, of tijdens een nacht bij volle maan, zoeken naar rust en harmonie. Ze reiken naar de hemel, houden elkaar overeind, tollen als ballerina’s of vleien zich tegen de grond met de coolness van breakdancers. Maar, het kabbelt wat. Net wanneer het ritme inzakt en je denkt: ‘Komaan, De Keersmaeker!’, knalt de stiekem-olijke Brusselse haar publiek zowat uit het pluche en luidt ze met een héél ander soort muziek (we verklappen niets, de verrassing is te fijn) het tweede deel in. Dat is het magistrale deel van de avond.

Voor en met elke danser creëert De Keersmaeker een solo. Frank Gizycki belichaamt de kwetsbaarheid op de allerpuurste manier in ‘duet’ met een bundel wit licht. Laura Maria Poletti tolt als de belichaming van vrouwelijke veerkracht en trots die enkel het pulserend pompen van haar hart als levensritme aanvaardt. Mamadou Wagué danst zich in een trance vol zelfkoestering en Jacob Storer verbluft door een aandoenlijk duet met zijn metershoge schaduw.

Het zijn meesterwerkjes waarin dans, muziek én beeldende kunst elkaar versterken. Bibers muziek vuurt de dansers aan en Tiikkainens zachte lichttoetsen dompelen hen in mystiek licht. Die solo’s tonen de evolutie in Keersmaekers werk. Dat schuift steeds meer en veelbelovend op naar een verstrengeling met beeldende kunst, in dit geval lichtkunst.

‘Die machtige solo’s tonen ook de evolutie in Keersmaekers werk. Dat schuift steeds meer en steeds veelbelovender op naar een verstrengeling met beeldende kunst.

Als het eerste deel het zoeken naar rust toont en het sololuik het tot zichzelf komen, dan toont het derde deel het terugkeren naar de buitenwereld, gesterkt en met zin in een feestje. Ook hier: dit deel vertoont op choreografisch vlak enkele dipjes. Al monteert De Keersmaeker er treffende scènes in die verwijzen naar de Rosa’s waaraan ze de voorstelling opdraagt.

Er is een scène waarin een van de danseressen deels wegzakt te midden de andere dansers terwijl deze haar proberen overeind houden. Het beeld doet denken aan wat een van de vrienden van Rosa – de vijftienjarige klimaatactiviste die afgelopen zomer verdronk tijdens de overstromingen in Wallonië – vertelde over het moment waarop het noodlot toesloeg. En plotse donderslagen die klinken als geweerschoten kan je als verwijzing zien naar de schoten die de politieke activiste Rosa Luxemburg doodden. En wanneer vijf dansers op een rij toekijken hoe de zesde een bevrijdingsdans uitvoert, herken je de strijd die Rosa Parks in tijdens een busrit voerde. En… Veel hè?

‘De Keersmaeker plaatst tegenover Bibers repetitieve en rijke Rosenkranzsonaten een een rijke maar iets te gediversifieerde krans aan bloedmooie dansen.’

De Keersmaeker plaatst tegenover Bibers rijke Rosenkranzsonaten een rijke maar iets te gediversifieerde krans aan bloedmooie dansen en verwijzingen naar zowel religie, ‘de roos’, wandelmeditatie als naar ‘rozen van vrouwen’ die zich verzetten tegen onderdrukking. Van die krans zijn het vooral de momenten waarin de dansers hun ziel of die van een Rosa blootleggen die pure parels zijn. Óf het moment waarop Beyer dat doet.

De Keersmaeker geeft Beyer het laatste woord. Belicht door een simpel spotje speelt zij een onwaarschijnlijk mooi en dansant slotakkoord. Na afloop wil je doen wat De Keersmaeker bij het buigen tijdens de premièrereeks in Brugge deed: Beyer een pakzoen geven.

Ondanks de wat wisselvalliger dansmomenten is The Mystery Sonatas / For Rosa echt wel een beklijvende belevenis die je ziel doet resoneren als een vioolsnaar. Want zo prachtig klonk en oogde Biber nog nooit.

Zo prachtig klonk en oogde Biber nog nooit