Ballet Vlaanderens ‘Van Manen / Cherkaoui’ is hemelsmooi

Sidi Larbi Cherkaoui heeft zijn start als artistiek leider van Ballet Vlaanderen niet gemist. Met ‘Van Manen / Cherkaoui’ viert hij de virtuositeit én de liefde. Het resultaat is een betoverend mooie ode aan het (ballet)dansen.

‘Mannekes, we gaan het stof er hier in een keer afblazen. Oké?’ Veel kans dat dit de openingszin was van Sidi Larbi Cherkaoui op de eerste repetitiedag van Van Manen / Cherkaoui. De voorstelling opent niet alleen het seizoen van Ballet Vlaanderen maar ook het artistiek leiderschap van Cherkaoui die het Ballet Vlaanderen van het wat verjaarde imago moet afhelpen. En die klus is al meteen geklaard.

Deels door de verbluffende virtuositeit van de dansers wiens elegante lichamen perfect matchen met de sierlijke danstaal van Cherkaoui, deels door de zorgvuldige opbouw van de avond. Cherkaoui gaat de confrontatie aan met werk van de vermaarde Nederlandse choreograaf Hans Van Manen. Al is ‘confrontatie’ een te sterk woord. ‘Dialoog’ is een veel betere keuze. Van Manen / Cherkaoui is een geslaagde dialoog tussen twee choreografen die de taal van het klassieke ballet een hedendaagse elan geven.

De ‘dialoog’ opent met het klassiekere Four Schumann Pieces. Op de kale scène valt een witte lichtbundel op een man in een parelwit balletpak: de straffe solodanser Gabor Kapin. Hij vertolkt een eenzaat die om zich heen alleen maar gelukkige koppeltjes (allemaal uitgedost in sobere zwart-witte balletkostuums met subtiele borduursels) ziet terwijl hij eindeloos moet wachten op de ware. Dit stuk lijkt de brug te verbeelden die Ballet Vlaanderen dit seizoen tussen het verleden en het heden maakt. Een brug, geen breuk.

Vervolgens vangt Cherkaoui’s sensuele Faun aan, een solo die hij in 2009 maakte voor James O’Hara en Daisy Phillips. Op de première van Van Manen / Cherkaoui danste O’Hara dit duet met ballerina Virginia Hendricksen. Even voel je een verschil in temperament en ervaring. Hendricksen danst iets hoekiger en onzekerder. Maar dat staat het kijkgenot allerminst in de weg. Cherkaoui vult het scènebeeld sober én romantisch in door de metershoge print van een herfstbos (dat de hele achterwand beslaat) telkens anders te belichten. Daardoor lijkt de vloer bezaaid met herfstbladeren. ‘Daartussen’ bewegen O’ Hara en Hendricksen naar elkaar toe, als faun en nimf. Ze lijken een wonderlijk lijnenspel te dansen. Tot ze in elkaar verstrengelen. Pakkend schoon.

Faun wordt gedanst op de tonen van Nitin Sawhney’s interpretatie van Claude Debussy’s Prélude à l’après-midi d’un faune. De laatste tonen zijn nog maar net uitgedoofd of daar weerklinkt Bachs Partita nr. 1. Op deze verbluffende solo voor viool maakte Anne Teresa De Keersmaeker in 2013 nog het magisch mooie Partita 2. Maar Van Manen maakte in 1997 een even adembenemende versie voor drie mannelijke solisten. Die Solo wordt ook tijdens Van Manen / Cherkaoui gedanst. De drie dansers – op de première waren dat Toshiro Abbley, Philipe Lens en Glen Lambrecht – rennen beurtelings (als in een estafette) de scène op – jazeker, het stuk heet Solo maar het razende ritme van de muziek maakt het onmogelijk om dit door een danser te laten opvoeren – en stralen iets clownesk uit. Dit dankzij de lach op het gelaat, hun kleurige kostuums (witte legging en los, kleurig T-shirts) en de haast harlekijnachtige manier van bewegen. Het razende ritme van de muziek maakt het dansen op deze muziek tot een aartsmoeilijke klus. De dans barst van het leven en de humor, én ontpopt op een scène die dankzij een spel met wit en blauw licht als een circuspiste of een arena oogt. Zelden zulk een magistrale en grappige ‘battle of men’ gezien.

Fall, het gloednieuwe stuk van Cherkaoui op muziek van Arvo Pärt, sluit de avond af. Op een door witte, wapperende voilegordijnen omboorde scène ontstaat een herfstfeest met beklijvende solo’s, twee zinderend schone duetten, een prachtig schaduwspel en enkele groepsscènes (weelderig en speels als vallende bladeren) waarin de 29 dansers net iets minder zelfzeker dansen. Dit stuk is nog te nieuw om met evenveel vastberadenheid vertolkt te worden dan de eerdere stukken. Nieuw, nog niet helemaal op punt maar wél naadloos aansluitend op die eerdere stukken. Want Fall is niet alleen een poëtische referentie aan de typische bewegingen (vallen en waaien) en de gouden kleuren van de herfst, het knipoogt ook in het decor en in de choreografie naar de andere delen van de avond. Daardoor is Fall een perfect sluitstuk van dit rijke programma én een veelbelovend begin van de samenwerking tussen Cherkaoui en Ballet Vlaanderen.

Meermaals bezorgen Cherkaoui en Van Manen je tijdens dit programma een krop in de keel. Omdat de overgave waarmee gedanst wordt zo rakend is, omdat de scènebeelden haast ontroerend perfect zijn en omdat dit een oprechte ode aan het dansen door en liefhebben van het leven is. Cherkaoui reist al jaren onvermoeibaar de wereld rond en proeft van alle mogelijke (dans)culturen. Met die bagage is hij nu in staat om dit huis terug actuele relevantie te geven en een gracieuze, hedendaagse uitstraling én taal te bezorgen. Door gewoonweg te focussen op de essentie: verstilde, sobere schoonheid tonen. Het stof is hiermee van het grootste balletgezelschap van Vlaanderen afgeblazen en onder dat stof blijkt een heuse parel verborgen te zitten. Wauw.

Smaakmaker:

Trailer Van Manen / Cherkaoui from Opera Vlaanderen on Vimeo.

Els Van Steenberghe