Met Ratchet & Clank: Rift Apart is eindelijk de eerste grote game voor de nieuwe PlayStation 5 uit. Enig probleem: een PlayStation 5 vast krijgen.
Maanden werd in de gamewereld al uitgekeken naar Ratchet & Clank: Rift Apart, een nogal onverwachte hype voor een cartoonesk, familievriendelijk platformspel. Deels is dat te verklaren doordat het een van de oudste en meest succesvolle gamefranchises is. ( Ratchet & Clank begon er negentien jaar geleden aan op de PlayStation 2 en staat met drie spellen in de top 30 van meest verkochte PlayStation-games aller tijden.) Deels is dat omdat het spel gemaakt is door Insomniac Games, de studio die met Spider-Man en Spider-Man: Miles Morales net twee blockbusterhits heeft gescoord.
Het tekort aan PlayStations is eigenlijk de schuld van de auto-industrie, die de impact van corona verkeerd heeft ingeschat.
Maar het heeft vooral een andere reden: het is de eerste grote game die exclusief voor de PS5 ontworpen is. Toen die nieuwe console in november vorig jaar op de markt kwam, gebeurde dat met slechts een handvol beschikbare games en één bescheiden PS5-exclusive, een gevolg van de coronavertragingen bij de grote gamestudio’s. Pas nu, na zeven maanden, is met Ratchet & Clank het eerste spel verschenen dat de PlayStation 5 écht test en laat zien wat technische specificaties als ray tracing, 4K, 60 frames per seconde en een solid-state drive daadwerkelijk voor een game kunnen betekenen.
Het goede nieuws: Ratchet & Clank is alles wat je van een next-gen game verwacht en de PS5 blijkt inderdaad het gamemonster dat hij op papier al leek (zie kader). Na zeven maanden heeft de PS5 er zo een indrukwekkend verkoopargument bij. Met een aantal grote games die dit najaar op de planning staan, lijkt voor late adopters het moment aangebroken om voorzichtig naar een nieuwe console uit te kijken.
Alleen jammer dat er dus nergens een te vinden is.
Het is een bekend probleem: zeven maanden na de release is het nog altijd onmogelijk om een PlayStation 5 vast te krijgen. In de winkels zult u er geen zien staan. Op bol.com en Coolblue staat te lezen dat hij ‘niet leverbaar’ en ’tijdelijk uitverkocht’ is. U kunt er zelfs geen reserveren: Game Mania heeft op zijn website staan dat het nog altijd bezig is om de preorders van oktober te verwerken. De schaarse momenten waarop er ergens toch een stock van de PS5 aangeboden wordt, duren gemiddeld drie minuten.
Wil u absoluut een PlayStation 5 kopen, dan kunt u terecht bij resellers of tweedehandssites als eBay en 2dehands.be, waar u kunt kiezen tussen tientallen gloednieuwe consoles in verzegelde doos en met bijgeleverde factuur. Het nadeel: dan betaalt u wel 200 tot 300 euro meer dan de oorspronkelijke prijs. Zeven maanden ver en de PlayStation 5 is nog altijd even zeldzaam als een limited-edition sneaker van Supreme. De logische vraag: waarom?
Het heeft te maken met een gebrek aan halfgeleiders
Het is de meest aangehaalde reden voor de PlayStation-schaarste: we kampen met een wereldwijd tekort aan halfgeleiders zoals silicium, een van de bouwstenen van microprocessors. De lange versie is dat daar een complex structureel probleem achter schuilt dat te maken heeft met watertekorten in Taiwan ten gevolge van de klimaatopwarming, overbevraging door de 5G-vernieuwing, de tendens van de industrie om zo weinig mogelijk voorraad te houden en het handelsconflict tussen de VS en China. De korte versie is dat het de schuld van corona is. Of concreter: het is de schuld van de auto-industrie, die de impact van corona verkeerd heeft ingeschat.
Toen de wereld in maart vorig jaar in lockdown ging, schrapte de auto-industrie halsoverkop haar orders bij de computerchipfabrikanten, uit schrik dat niemand auto’s ging kopen en ze met een grote stock zou blijven zitten. In de tweede helft van 2020 stabiliseerde de autoverkoop, veel sneller dan verwacht, waarna de fabrikanten prompt hun orders weer opvoerden. Alleen: ze waren niet de enige. Thuiswerkende ouders en zich vervelende kinderen hadden tijdens de lockdown de verkoop van elektronische apparatuur de hoogte in gejaagd.
Die plotse afname van de orders bij de chipfabrikanten, gevolgd door een even plotse toename, is als een soort zweepslag door de productieketen getrokken, met grote wachttijden bij de consument als eindresultaat. Dan hebben we het niet alleen over PlayStation: alles met een chip in, van Xboxen over Mazda’s tot iPhones, kampt met stockproblemen en vertragingen. En het ziet er niet naar uit dat die op korte termijn weggewerkt kunnen worden. De productie van halfgeleiders is in handen van een handvol bedrijven als de Taiwan Semiconductor Manufacturing Company die door coronaprotocollen niet op volle capaciteit kunnen draaien. Nieuwe fabrieken bouwen duurt jaren. Een microprocessor produceren duurt enkele maanden. Sony, de fabrikant van de PlayStation, heeft vorige maand nog laten weten dat zijn stockproblemen tot 2022 zullen aanhouden.
Een belangrijke nuance: dat wil niet zeggen dat er uitzonderlijk weinig PlayStations op de markt zijn, zoals veel mensen lijken te denken. Er zijn zelfs uitzonderlijk veel PlayStations. Eind maart waren er wereldwijd al 7,8 miljoen exemplaren van de PS5 verkocht. Verwacht wordt dat er daar voor het einde van het jaar nog meer dan tien miljoen bij zullen komen. Daarmee heeft de PlayStation 5 de succesvolste consolelancering uit de gamegeschiedenis achter de rug, beter dan die van zijn voorganger, de PlayStation 4 uit 2013.
Het is dus niet dat er weinig PlayStations verscheept zijn. Het zijn er alleen te weinig om aan de vraag te voldoen. De lockdown heeft de consument meer dan ooit richting nieuwe consoles geduwd. Het tekort aan halfgeleiders zorgt er vooral voor dat Sony zijn productie niet kan opdrijven. Met als gevolg: meer vraag dan aanbod.
Die schaarste heeft een lelijke tweedehandsindustrie op gang gebracht
De overbevraging van de PlayStation 5 heeft voor een opvallend neveneffect gezorgd: het heeft de aandacht van ‘scalpers’ getrokken. Scalpers maken gebruik van scalp bots, programma’s die geautomatiseerd het internet afspeuren op zoek naar specifieke producten en die vervolgens in enkele seconden tijd opkopen. Ze worden vooral ingezet voor producten met een hoge vraag en een beperkt aanbod: scalpers zijn al langer een plaag bij de verkoop van concerttickets, limited-edition sneakers en luxehandtassen. En nu dus PlayStations. Dat de PS5, ten gevolge van corona, nauwelijks fysiek in de winkels is verkocht, heeft die interesse alleen maar aangewakkerd.
Om scalp bots te misleiden verhoogde een Britse keten de prijs van de PS5 met 2000 pond (en mailde ze een kortingcode van 2005 pond naar haar klanten).
Het is een ander deel van de verklaring van waarom de PS5 zo zelden beschikbaar is. Zodra er ergens online een stock beschikbaar is, wordt die leeggeroofd door scalp bots, gekoppeld aan tientallen verschillende accounts en dito bankgegevens. En enkele minuten later belanden die PlayStations aan bijna het dubbele van de prijs op de tweedehandsmarkt. Andere scalp bots brengen de gebruiker, tegen betaling, rechtstreeks naar de kassa van de verkoopsite met een PS5 in het winkelmandje, terwijl de rest van de kopers de CVC-code van hun kredietkaart nog aan het zoeken zijn.
Niemand houdt van scalpers.
Hoe groot de rol van de scalpers in de PlayStation-schaarste precies is, is moeilijk in te schatten, maar het probleem valt niet te ontkennen. De Amerikaanse winkelketen Walmart schreef dat in de eerste dertig minuten na de lancering van de PlayStation 5 20 miljoen botpogingen werden voorkomen. In januari claimde een Britse groep van scalpers dat hun ‘Carnage Bot’ al meer dan 2000 PS5’s had weten te bemachtigen.
Het probleem lijkt ook alleen maar toe te nemen, zo schreef het technologieblad Wired. In de hype economy, waarin schaarste steeds vaker gebruikt wordt om een hype te creëren, groeit scalping meer en meer uit tot een industrie waarbij scalpers zich in community’s verzamelen. Voor het plezier, voor de lucratieve bijverdienste en omdat het mag. Voorlopig toch: in landen als het Verenigd Koninkrijk is het scalpen en doorverkopen van concert- en voetbaltickets illegaal, al is het niet altijd even evident om die wetgeving in de praktijk toe te passen. Verwacht wordt dat die reglementering op termijn ook naar de consolemarkt wordt uitgebreid.
Intussen is de strijd tegen scalpen daar al ingezet. Nadat meer dan 160.000 bots tegelijk een eerdere stock PS5’s hadden proberen op te kopen en haar website hadden doen crashen, liet de Britse keten Currys PC World aan haar klanten weten dat ze de prijs van de PlayStation 5 met 2000 pond had verhoogd. Tegelijk mailde ze een kortingcode ter waarde van 2005 pond, een poging om de bots te misleiden. Antiscalpers hebben er ook een spel van gemaakt om dubieuze tweedehands PlayStations te ‘kopen’ en die aankoop vervolgens te annuleren, enkel en alleen om scalpers te irriteren. Maar het definitieve einde zal er allicht pas komen als vraag en aanbod van de PlayStation 5 weer in evenwicht zijn en de resell-markt vanzelf in elkaar stort.
De PlayStation-schaarste lijkt zo een volledige industrie op gang te hebben gebracht. Er zijn Twitterkanalen met honderdduizenden volgers die enkel en alleen berichten over waar er stock van de console beschikbaar is (en zich daarbij niet zelden laten sponsoren). Er zijn sms-diensten, ook in ons land, waarbij je voor vijf euro vijf sms-alerts krijgt als er een PlayStation in een webshop voorradig is.
Maar de PlayStation-jacht is ook een subcultuur geworden. Op Reddit is een community ontstaan van tienduizenden gamers die in subreddits als r/PS5restock hun ervaringen delen met ‘de Jacht’ delen. Er wordt verteld bij welke onlineshops je wel of niet moet zijn. Er zijn posts over welke 24/7-livestreams en welke Discord-kanalen goede info leveren. Er zijn heel veel praktische tips. Zo veel mogelijk verschillende devices en zo veel mogelijk verschillende browsers blijken een grotere kans op succes te bieden. Wil je het van de bots halen, dan maak je best bij zo veel mogelijk shops een account aan en vul je daar op voorhand je betaalgegevens in, zodat je die seconden uitspaart wanneer het ertoe doet. Er blijkt zelfs een ideale dag en dito tijdstip te zijn om PS5’s te zoeken. Opmerkelijk: veel van de redditors die reageren, hebben al een PlayStation 5 kunnen kopen – u herkent ze aan de badge ‘PS5 Owner’ – maar blijven voor de sport en om andere mensen te helpen verder zoeken, zo schrijft gamesite Polygon. Dat zal misschien lichtelijk overdreven zijn, maar het zegt wel iets over hoe de Jacht gecultiveerd wordt.
Voorlopig is Ratchet & Clank: Rift Apart niet hét spel van PlayStation 5.
Hét spel is de jacht op de console zelf.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
