‘Online games zijn steeds meer de safe space van rechts-extremisten’

In de eerste aflevering van zijn nieuwe documentairereeks schijnt Louis Theroux zijn licht op extremistische livestreamers. Bijna altijd hebben die een achtergrond in het wereldje van het online gamen, stelt Knack Focus-redacteur Jonas Boel vast.

Louis Theroux heeft zich nog eens ondergedompeld in de periferieën van de Amerikaanse samenleving. In Forbidden America zoekt de Britse reportagemaker nog maar eens de controverse op in zijn gekende, persoonlijke en ontwapenende stijl. De eerste aflevering werd vorige zondag uitgezonden op BBC2 en snijdt het onderwerp aan van wat Theroux ‘de nieuwe incarnatie van uiterst rechts’ noemt.

Centrale figuur in Theroux z’n nieuwe exposé is Nick Fuentes, de 23-jarige oprichter van de America First-beweging en een uitgesproken conservatieve, blank nationalistische, racistische, homofobe, seksistische, antisemitische internetfiguur en politiek activist. Het type dat ‘racism is the new rock’n’roll!’ kraait in zijn dagelijkse livestreamshow, en zelfs voor de Republikeinse partij van de VS te radicaal bevonden wordt.

Fuentes is de belichaming van een generatie jonge extremisten die in de schoot van het internet opgegroeid is. Wanneer je hem net in het pak voor een bluescreen-scherm ziet zitten (in de kelder van zijn ouderlijk huis), terwijl hij via americafirst.live zijn ideeën en theorieën spuit is het onmogelijk om de gelijkenis niet te zien met Dries Van Langenhove. Ook hij heeft met Kies Dries zijn persoonlijk, professioneel ogend mediakanaal, ook hij wist een schare gelijkgestemde, jonge, blanke, voornamelijk mannelijke volgelingen rond zich te verzamelen.

Net zoals bij Van Langenhove kwamen de overtuigingen van Fuentes tot bloei op internetfora met het verspreiden van ranzige memes. Beide heren zijn het product van een digitaal milieu en tijdperk dat provocatie en controverse beloond met maximale aandacht. Ze zien zichzelf als spreekbuis van het anti-establishment, foeteren op de mainstream media, en geloven stellig dat het blanke ras in de onderdrukking is: in elk Westers land lopen er tegenwoordig wel van die haantjes rond.

Maar hoe meer Theroux zich in de cirkels rond Nick Fuentes beweegt, hoe meer er nog een andere gemene deler opvalt: al die jonge, radicaal rechtse rakkers zijn gamers. De wereld van het online gamen – en in het bijzonder de aan games gelinkte chat rooms en streamingdiensten – is zelfs waar Fuentes zijn start kende als provocateur en politiek oproerkraaier. Het is via de virtuele arena’s van multiplayer games als Fortnite, Call of Duty, en World of Warcraft waar hij zijn online netwerk van succesvol livestreamer is beginnen opbouwen. ‘Commentary, debates, and gaming streams’, zo staat het nog steeds op zijn website.

Online games zijn steeds meer de safe space van rechts-extremisten aan het worden. De chat rooms en streams zijn er minder geregulariseerd en gemodereerd dan op sociale media (waar extreme ideologieën en uitspraken geweerd worden), en de regels van de politiek correcte buitenwereld tellen niet in het digitale toneel van avatars en rollenspellen. Reken daar het hoge percentage eenzame, gefrustreerde tieners en jonge mannen onder de fanatieke spelers bij, en je krijgt een perfecte voedingsbodem voor morele normvervaging en radicalisering.

Nu zijn niet alle gamers rechtse nationalisten, maar alle rechtse nationalisten die Theroux voor zijn camera haalde zijn wel gamers. Livestreamer Beardson Beardly, bijvoorbeeld, noemt zich ‘geen politiek persoon’. ‘I’m a gamer, dude’, antwoord hij de documentairemaker, wanneer die hij hem er van beschuldigd een blanke nationalist of een neonazi te zijn. Alsof de misogynie en homofobie, de anti-migratie-standpunten, en de blanke superioriteit-ideeën gewoon bij de spelletjes horen, meer niet.

Ook Britanny Vanti begon ooit op Twitch, het populaire streamingplatform voor gamers, en evolueerde naar rechtse roeptoeter op YouTube. ‘Ik hou van het feit dat hij een trol is’, zegt ze tegen Theroux over Donald Trump. Net als Fuentes en Beardly was Vanti aanwezig op de gewelddadige Unite The Right-manifestatie in Charlottesville, Virginia, in 2017. Over de anti-Joodse leuzen die daar gescandeerd werden zegt ze: ‘ik dacht dat het tongue in cheek bedoeld was’. Normvervaging, dus.

Theroux kreeg al kritiek op zijn aflevering over de jonge internetradicalen. Hij zou ze met zijn camera extra aandacht en een groter platform schenken, ze zelfs aanmoedigen in hun toxische schemerzone waar trollen, aangebrande memes, en extremistisch gedachtengoed innig verbonden zijn. Maar het is net nuttig om een licht te schijnen op de schemerzones van het internet, waar niets zo onschuldig is als het op het eerste gezicht kan lijken.

De overlappingen kunnen snel gaan. Online gamers gebruiken vaak de anonieme chatservers van Discord om intern te communiceren. Discord is ook het platform waar heel wat extremisten elkaar vinden en zich organiseren. Haatpraat is er schering en inslag. In de gaminggemeenschap is een populair Discordkanaal dat van Roblox, een platform om online games te ontwerpen en te spelen.

Volgens Wikipedia wordt Roblox gebruikt door de helft van Amerikaanse kinderen onder de zestien. Die tieners konden er ook al terecht voor schietspelletjes waarin je de aanslag van terrorist Brenton Harrison Tarrant op twee moskeeën in Nieuw Zeeland kan naspelen, of in de huid kan kruipen van de Noorse extremist Anders Breivik, die in 2011 77 mensen de dood in joeg. Dan nog zeggen ‘het is maar een spelletje’ is heel moeilijk, om niet te zeggen erg gevaarlijk.