Tien jaar na zijn dood is Hugo Claus opnieuw niet uit de media weg te branden, maar de koten waar hij nog in de boekenkast staat, zijn ondertussen schaars geworden, erg schaars. Waar te beginnen?
1. Essentieel: De Oostakkerse gedichten*
Amper zesentwintig was Hugo Claus toen hij De Oostakkerse gedichten (1955) publiceerde. De bundel werd meteen onthaald als een meesterwerk en de bezwerende verzen hebben nog niets aan kracht ingeboet. Claus’ taal werkt als een afrodisiacum dat zowel brein als onderbuik doet zinderen. Regels zo heet dat elke krolse minnaar er zijn voordeel mee kan doen. Neem de proef op de som, fluister tussen de lakens onderstaande verzen in een gewillig oor en kronkelend vlees zal uw deel zijn: ‘Zij nadert in vouwen en in schicht, / In hitte, in hars, in klatering, / Terwijl in staat van begeerte, / Gestrekt als een geweer en onherroepelijk / In staat van aanval en van moord ik / Omvat, doorploeg en vel, / Gebogen, geknield, het geurend dier / Tussen de lederzachte knieën.’
* Tip voor de verzamelaar: De Bezige Bij brengt De Oostakkerse gedichten opnieuw uitbrengen in een editie van 777 genummerde exemplaren, voorlopig exclusief verkrijgbaar bij Het Paard van Troje in Gent.
2. De instaproman: De verwondering
Kwatongen durven al eens te beweren dat Claus niet de beste romanschrijver ooit was, een statement dat steeds aangevuld wordt met ‘want zijn poëzie was beter’. Leuke toogpraat, maar het is diamanten met parels vergelijken. Ten bewijze: De verwondering, een onderschatte roman van de grootmeester, nu opnieuw uitgebracht in een kritische editie. Claus vertelt in bedwelmende zinnen het verhaal van leraar Victor-Denijs de Rijckel, die op een gemaskerd bal in Oostende in de ban raakt van een femme fatale. Als een volleerd stalker achtervolgt hij haar naar een kasteel waar de nazicultuur nog volop bloeit. De verwondering leest als een burleske hellevaart, volgestouwd met briljante taalbeelden.
Ook instapklaar: Belladonna, De geruchten, De hondsdagen
3. Het kleinood: Een slaapwandeling
Studeren, werken, snapchatten, tinderen, netflixen en chillen: waar vind je als drukbezet jong veulen nog de tijd om überhaupt iets te lezen? Je zou er – radicaal idee – natuurlijk tijd voor kunnen máken, of je neemt genoegen met de oogsnoep van een novelle. Instantbevrediging gegarandeerd met Een slaapwandeling, een dromerig verhaal over een ouder wordende man die op straat een ex-lief ontmoet maar haar niet meteen herkent. Zeventig pagina’s begeerte en melancholie, dat moet wel lukken, zelfs voor zij die al naarstig aan een burn-out werken.
Andere delicatessen: De zwarte keizer, De verzoeking
4. De classic: Het verdriet van België
‘Jamaar,’ hoor ik die paar studenten roepen die wél opletten in de les Nederlands, ‘wat dan met Het verdriet van België? Is dat geen verplichte aankoopkost?’ Ja en nee. De kans is namelijk groot dat u het boek zult erven. Ga bij uw ouders eens op zolder kijken en u zult er een doos vinden vol boeken die onder de noemer ‘gekocht maar nooit gelezen’ vallen. Ongetwijfeld aanwezig: De naam van de roos van Umberto Eco, De verborgen geschiedenisvan Donna Tartt, Wilde zwanen van Jung Chang én die witte baksteen van Claus. Onmogelijk om dit magnum opus hier samen te vatten, maar wie het concept ‘Vlaamse grondstroom’ vilein gefileerd wil zien, is hier aan het juiste adres. Ideale leesplek: de Gentse kroeg Hotsy Totsy, waar het boek begin jaren tachtig werd gepresenteerd en waar aspirant-dichters nog altijd hun kans kunnen wagen op het vrij literair podium.
Andere klassiekers: Het jaar van de kreeft, De Metsiers, Omtrent Deedee
5. Voor fijnproevers: Nieuwe tekeningen en gedichten
We huiveren altijd een beetje bij het label ‘multitalent’ maar in het geval van Claus halen we graag onze Dymo nog eens boven. Niet alleen heeft hij zowat elk literair genre bedreven, hij was ook nog eens een begenadigd filmmaker en schilder. Over dat laatste wordt vaak wat meewarig gedaan maar dan vooral door artiesten die géén overzichtstentoonstelling in Bozar kregen. Nieuwe tekeningen is ontstaan op een ziekbed: vriend Jan Vanriet deed Claus een droedelboekje cadeau om de verveling te verdrijven en een maand later gaf Claus het terug, gevuld met maar liefst 109 tekeningen. Die zijn nu wondermooi uitgegeven, met bij elke tekening een toepasselijk gedicht, en fuck wat kon die man schrijven.
Meer bladervoer: De wolken, Con amore
6. Hardcore: Een manuscript van Claus
Een gesigneerde eerste druk zal al een beetje indruk maken op geletterde kotgenoten maar wie écht wil imponeren schaft zich gewoon een manuscript van Hugo Claus aan. Je hebt er wel een suikertante voor nodig: in 2006 telde een anonieme koper 40.000 euro neer voor 600 handgeschreven pagina’s met op het titelblad ‘Het verdriet van België’. Investeer meteen in een betere brandverzekering.
Te mijden: Jessica
Ook titanen hebben hun mindere dagen en omdat er ten huize Claus ook gewoon brood en kaviaar op de plank moest komen, leverde hij sporadisch ook bandwerk af. Vooral zijn toneelstukken lieten af en toe te wensen over. Absoluut te mijden teksten: Jessica! en de Seneca-bewerking Thyestes. Dat heeft Claus overigens goed gemaakt met podiumklassiekers als Suiker, Een bruid in de morgen en Onder het Melkwoud.
Overige quantité négligeable: Onvoltooid verleden, een krakkemikkig vervolg op De geruchten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier