Vier bekende fans over hun liefde voor Haruki Murakami: ‘Hoezo, pratende schapen bestaan niet?’

Na zes jaar verschijnt deze week eindelijk nog eens nieuwe roman van Haruki Murakami: De stad en zijn onvaste muren, een klepper van meer dan 600 pagina’s. Vier fans voor het leven over hun liefde voor de Japanse bestsellerauteur.

‘Stel dat ik het boek van mijn crush niet leuk vind?’ (Emma Bale,
zangeres)

‘Op mijn zestiende had ik – ­opgepast: tienercliché – een boontje voor mijn gitaar­leraar. Hij was een verwoed lezer en gaf me Ten zuiden van de grens (1992) mee. Natuurlijk ging daar wat stress mee gepaard – stel dat ik het boek van mijn crush niet leuk vind? – maar dat bleek on­nodig: ik was meteen verslingerd aan ­Murakami. Ik heb dat boek toen verslonden, op vakantie onder de Spaanse zon, en sindsdien heb ik het drie keer herlezen. De kalver­liefde voor mijn gitaarleraar doofde uit, maar Murakami zit voor ­altijd in mijn lezershart.

‘Ik ben een nogal monomane ­lezer: zodra ik een auteur goed vind, lees ik al zijn werk. En Murakami blijft me verrassen, ook omdat hij zo vaak van genre wisselt. Of hij nu kortverhalen schrijft, of essays, of kloeke meerdelige romans, altijd heeft het dat unieke Murakami-­stempel. Je kunt er moeilijk de vinger op leggen wat hem zo ­markant maakt. Hij heeft een ­filmische stijl, met veel oog voor ­detail, en voor je er erg in hebt, komen zijn hoofd­personages in de meest absurde situaties terecht. Zijn erotische passages vind ik doorgaans iets minder, maar dat maakt hij ruimschoots goed met die dromerige sequenties waar zo veel poëzie in doorschemert.

‘Zijn precieuze taalgebruik is me ook bijgebleven. Hij motiveert me om zelf betere songteksten te schrijven en het gebeurt regel­matig dat ik denk: hm, in deze zinnen schuilt een potentiële liedjestekst. Murakami heeft daarnaast mijn liefde voor jazz aangewakkerd. Hij heeft me over de drempel ­geholpen: als hij Miles Davis of John Coltrane vermeldt, ga ik ­meteen die platen ­beluisteren. Zo sluipen er met de jaren steeds meer jazz­akkoorden in mijn muziek. Je kunt op ­Spotify trouwens ­lijstjes vinden met ­alle muziek die in zijn ­romans voorkomt. Zeer verrijkend: het ver­dubbelt je lees­ervaring.’

Topboek: ‘Noem het een melige ode aan mijn jeugdliefde, maar Ten zuiden van de grens blijft met roze stip op één staan.’

‘Tot ik zelf Japan ontdek, laat ik me door Murakami gidsen’ (Jean-Marc Mwema, basketballer)

‘Tien jaar geleden heeft iemand me Norwegian Wood (1987) ­cadeau ­gedaan. Dat boek heeft me wel uit mijn lood ­geslagen, een ­totaal ander type ­literatuur dan ik kende. Sindsdien ben ik ­Mura­kami blijven volgen. ­Norwegian Wood is wel een ­uitzondering in zijn ­oeuvre: het is een ­droevige, ­ontroerende roman waarin hij zijn fantasie intoomt zodat het verhaal over zelfmoord mooi tot zijn recht komt.

‘Dat zegt ook iets over zijn ­ongelofelijk talent, want ­Murakami’s roem is vooral gebaseerd op zijn surrealistische romans, zoals mijn absolute favoriet De moord op ­Commendatore (2017), een kloek tweeluik waarin een depressieve ­kunstenaar moet vaststellen dat zijn schilderijen tot leven komen. ­Daarin neemt Murakami ook ruimschoots de tijd om de landschappen te beschrijven, iets waar ik als Japanliefhebber zeer van kan genieten. Al mijn hele leven ben ik gefascineerd door dat land, zelfs in die mate dat ik al een paar jaar probeer Japans te ­leren. Geen sinecure, zelfs niet voor een talenknobbel, en hoewel ik dankzij een online­privéleraar al een beetje mijn streng kan trekken, blijft het een raadselachtig moeilijke taal.

‘Een paar jaar geleden werden we met de Belgische nationale ploeg in Japan uitgenodigd voor een paar oefenmatchen. Ik keek daar zeer naar uit, maar toen sloeg corona toe. We zijn alsnog naar ginder afgereisd, zij het onder strikte voorwaarden. We mochten ons hotel onder geen ­beding verlaten. zéér frustrerend. Kans gemist, maar ondertussen laat ik me gidsen door Murakami, en het is altijd een plezier om je te ­laten meeslepen in zijn mysterieuze droomwerelden.’

Topboek: ‘Op Instagram geef ik regel­matig boekentips. Ik weet het niet van buiten, maar de kans is groot dat De moord op Commendatore daar al meermaals in heeft gestaan.’

‘Als hij pulp mag schrijven, dan ik ook’ (Fleur Pierets, schrijfster en activiste)

‘Op mijn vijfentwintigste verjaar­dag kreeg ik van een vriendin De opwindvogelkronieken (1994) ­cadeau. Ik moet toe­geven dat ik niet ­meteen mee was. Het boek ­frustreerde me: hoe lang kan ­iemand nu letter­lijk in een put ­zitten? Maar toen ik later Kafka op het strand (2002) las, kantelde mijn lees­ervaring en werd ik een onvoorwaardelijke fan. ­Alleen Hard-Boiled Wonderland en het ­einde van de wereld (1985) kon me niet bekoren, waarschijnlijk omdat hij daar voluit de kaart van de sciencefiction trekt. Maar al zijn andere boeken vind ik geniaal en ik ben niet alleen in mijn adoratie. In haar ­memoires M Train vertelt ­Patti Smith, een andere heldin van mij, over haar obsessie met ­Murakami. Ze was zo overweldigd door De opwindvogelkronieken dat ze in ­Japan op zoek ging naar de ­bewuste put waarin het hoofdpersonage vastzit. Een hilarisch relaas.

‘Murakami vertrekt altijd van een simpele premisse en werkt dat dan op een obsessieve manier uit. Hij lokt je mee in parallelle universa ­zonder dat je er duizelig van wordt. Zijn ­fantasie blijft altijd behapbaar, mede dankzij zijn sobere, laagdrempelige schrijfstijl.

‘Ik hou ook van zijn lef. ­Zonder blikken of blozen laat hij zijn ­fantasie de vrije loop en hij aarzelt niet om pastiches te gebruiken. Vaak ­beginnen zijn romans als ­romantische ­komedies, om dan te ontsporen in magisch-­realistische avonturenromans. Dat ­probeer ik in mijn eigen werk ook: als hij pulp mag schrijven, dan ik ook.

‘Zijn werk zit trouwens ­propvol culturele referenties. Bij hem kun je altijd iets bijleren. Zo heb ik via zijn roman 1Q84 (2009-2011) de ­sinfonietta’s van de Tsjechische ­componist Leos Janácek leren kennen, een grote verrijking in mijn leven.’

Topboek: ‘Doe maar 1Q84, een meesterwerk dat ik altijd ­vergelijk met Inception van Christopher Nolan. Echt een breintrip.’

‘Nu durf ik niet meer naar Japan’ (Saskia De Coster, schrijfster)

‘Ergens in mijn ­jonge ­jaren, pakweg in de middel­eeuwen, heeft een vriendin me Murakami aangeraden. Ik zat toen in een Japanse ­periode, ik was verknocht aan Yukio Mishima, maar Murakami is uitgegroeid tot een levenslange ­verslaving.

‘Zijn schrijfstijl druist eigenlijk tegen elke regel in. Hij schuwt de banaliteit bijvoorbeeld niet. Je krijgt te lezen hoe iemand een glas water drinkt of naar de wc gaat, of je betrapt jezelf erop hoe je ademloos toekijkt hoe dezelfde man vier ­pagina’s lang ajuin snippert en een saus bereidt.

‘Zijn trage en tegelijk grillige ­verhaalopbouw druist bovendien in tegen de westerse rigiditeit: net als Sheherazade uit Duizend-en-een-nacht hopt van hij de ene ­subplot naar het andere. In Dans, dans, dans (1988) beschrijft hij een ­lange ­eenzame nacht in het Dolfijnen­hotel. Dat relaas kronkelt alle kanten op, tot je de weg kwijt bent en ­verrast vaststelt dat je plots een ­totaal ­andere verhaallijn aan het lezen bent – hoe kom ik nu bij een aap in een lift terecht?

‘Ook zijn uitgangspunten zijn altijd schaamteloos menselijk – boy meets girl, of boy misses girl – maar door die gemoedelijke aanpak loop je ook in de val. Hij doet me soms aan David Copperfield denken, die voor je neus allerlei goocheltrucs uithaalt. Het ene moment staat zijn hoofd­personage lekker herkenbaar spaghetti te koken en ­honderd ­pagina’s verder vind je het doodnormaal dat schapen praten. ­Magisch hoe hij dat kunstje telkens weer voltrekt.

‘Omdat ik het zelf graag doe, heb ik ook zeer genoten van ­Waarover ik praat als ik over hard­lopen praat (2007), zijn biografische essay­bundel over zijn liefde voor ­marathons. Het begin van dat boek is ook memorabel, over zijn tocht van honderd ­kilometer waarbij snelheid geen bal uitmaakt en hij het lopen onderweg beu wordt. Ik heb me net ingeschreven voor weer een marathon en daarna wil ik ook eens honderd kilometer ­proberen.

‘Er is wel één nadeel aan mijn Murakami-­verslaving: nu durf ik niet meer naar Japan omdat ik bang ben teleur­gesteld te ­worden. Wat als ik daar geen apen in een lift tegenkom? Wat als schapen daar niet kunnen praten?’

Topboek: ‘Zonder twijfel Dans, dans, dans.’