Verbonden
Kun je de donkere bladzijden uit de geschiedenis herschrijven? In Verbonden houdt Octavia E. Butler haar hoofdpersonage en haar lezers aan de pagina’s gekluisterd.
De dag na haar 26e verjaardag valt Dana flauw. Wanneer ze wakker wordt, beseft ze meteen dat er iets loos is: dit is niet Los Angeles, dit is niet de nieuwe flat waar ze samen met haar man Kevin verhuisdozen aan het wegwerken was. Ze ligt op een oever, omringd door struikgewas, maar veel tijd om over haar situatie na te denken heeft ze niet: in de kolkende rivier dreigt een kind te verdrinken. Instinctief springt ze in het water en wanneer ze de jongen eenmaal op het droge heeft, wordt ze teruggeflitst naar haar appartement, waar een ontredderde Kevin de modder van haar gezicht veegt.
Luttele uren later slaat de flauwte weer toe. Opnieuw ontmoet ze datzelfde jongetje. Rufus, zo blijkt hij te heten, is de zoon van een plantage-eigenaar, Tom Weylin, en Dana kan zich maar beter koest houden: ‘niggers’, zeggen ze, hebben hier geen recht van spreken.
Centrale zin: Ik kon de gedachte aan de zweep, opnieuw de zweep, niet verdragen.
Wacht. Een plantage? Zwarte vrouwen die uitgescholden worden met het n-woord? Dana ontdekt dat ze in 1815 is terechtgekomen – in haar flat was het net nog 1976 – en dat Rufus zowaar een van haar voorvaders is. Misschien verklaart dat de tijdsprong: telkens Rufus in levensgevaar verkeert, wordt Dana naar zijn tijdperk gekatapulteerd om haar bloedlijn en dus haar eigen bestaan te redden. De grimmige keerzijde van die medaille: als zwarte vrouw wordt ze vanzelfsprekend als slaaf beschouwd en Tom Weylin verbant haar naar de keuken. Elk protest wordt met zweepslagen in de kiem gesmoord. Wil ze in leven blijven, hier en later, dan zal ze de kluisters moeten aanvaarden.
Dana leert de gruwel van de slavernij aan den lijve kennen. De afranselingen, de verkrachtingen, het moordend harde labeur op de maïsvelden, de patrouilles die ’s nachts loslopende werkers opsporen, het perverse systeem waarbij zwarte opzichters hun broeders en zusters mishandelen tot ze erbij neervallen, het gemak waarmee slavenkinderen worden verhandeld… Dana’s bloed kookt bij zo veel onrecht. Misschien kan ze Rufus, de toekomstige erfgenaam van de plantage, enig mededogen bijbrengen? En, belangrijker, zal ze Kevin ooit terugzien?
Het is wraakroepend dat deze Amerikaanse scifiklassieker van Octavia E. Butler nu pas vertaald is. Haar roman was bij het verschijnen in 1979 al een noodzakelijk cultboek. Butler combineert een knap verhaal met scherpe maatschappijkritiek. De verwrongen dynamiek tussen Dana en Rufus is een slimme vondst en haar sobere schrijfstijl documenteert de slavernij zo secuur dat je walgend wilt wegkijken van het blad.
In tijden waarin parlementsleden hardop dromen over het herinvoeren van de apartheid en zwarten in de VS gratuit neergekogeld worden, blijft Verbonden helaas verplicht leesvoer.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
