Time to Read met Linde Merckpoel: ‘Tegenwoordig moet ik trucjes zoeken om nog eens te kunnen lezen’

Wil je meer lezen, maar lijkt dat nooit te lukken? Linde Merckpoel herkent het probleem en zet daarom haar schouders onder de Time to Read–actie van Knack. ‘De manier waarop taal wordt gebruikt, kan mij heel gelukkig maken.’

Kijk je thuis aan tegen een steeds groeiende stapel ongelezen boeken? Lukt het je niet om tijd te maken om die boeken nog maar open te slaan? Omdat je het te druk hebt met werken. Omdat je kinderen zoveel tijd en energie vragen. Of gewoon omdat er zoveel andere afleiding is.

Het goede nieuws: je bent niet alleen. Om deze tendens tegen te gaan, bedacht Knack de campagne Time to Read. Deze actie wil mensen aanmoedigen om opnieuw meer te lezen. De komende drie maanden daagt Knack je uit om elke maand minstens één boek te lezen. Om daarbij te helpen, besteedt het blad in die periode extra aandacht aan leestips en boekenpakketten, en onthult het binnenkort een top vijftig met de beste Nederlandstalige boeken van deze eeuw.
Wie alvast enthousiast is over Time to Read is VRT-gezicht Linde Merckpoel, naar eigen zeggen ‘een echte lezer die geen tijd meer vindt om te lezen’.

Waarom lukt dat niet meer?

Linde Merckpoel: Zo’n vijftien jaar geleden ben ik beginnen te werken, wat een flinke hap uit mijn leestijd nam. Daarnaast is dat ook ongeveer het moment dat de smartphone in mijn leven is gekomen. Ik vind het ellendig om toe te geven, maar die telefoon eist enorm veel van mijn aandacht op. Bij uitbreiding is heel onze wereld vandaag zo georganiseerd dat er steeds meer prikkels op je worden afgevuurd. Waar ik vroeger geen moeite had om onafgeleid ergens in te duiken, is dat nu een hele opgave. Tegenwoordig moet ik trucjes zoeken om nog eens te kunnen lezen.

Welke trucjes gebruik je?

Merckpoel: Op reis gaan, al is dat een duur foefje. (lacht) En dan bedoel ik echt op reis gaan, zonder kinderen, want als moeder van jonge dochters kom ik al tijd te kort om te slapen, laat staan om te lezen. Op reis dus, en dan het liefst naar een andere tijdzone of een land waar onze gewone dataverbinding niet werkt en we volledig gedeconnecteerd raken.

Kan je thuis de smartphone niet gewoon aan de kant leggen?

Merckpoel: Dan overkomt het me tijdens het lezen dat ik iets wil opzoeken, en voor je het weet zit je weer zeven app-vensters ver. En los daarvan is het zo makkelijk om op elk moment nog iets door te sturen naar iemand, iets te bekijken, nog snel iets te regelen … dat is een valkuil waar ik regelmatig intuimel. Een tijdje geleden heb ik als experiment mijn gsm steevast om zes uur ’s avonds uitgeschakeld en boven gelegd. Die fysieke afstand hielp, maar dan nog had ik soms de neiging om dat onding terug te halen, omdat ik mezelf wijsmaakte dat sommige dingen echt te belangrijk waren om te laten wachten.

Vroeger las je dus veel meer?

Merckpoel: Ja, ik was echt een veellezer. Volgens mij heb ik in mijn jeugd de hele bibliotheek van Eksaarde uitgelezen. Overal nam ik boeken mee, en zelfs als passagier op lange autoritten kon ik zonder problemen lezen. Daarna ging ik woordkunst studeren aan Herman Teirlinck, waar ik nog meer boeken verslond. Minstens één per week. Rond 2010 is dat veranderd, en nu kom ik met geluk aan drie à vier boeken per jaar. De vele ongelezen boeken in mijn kast zijn een triest aandenken aan de tijd van toen.

Desondanks blijf je er wel kopen.

Merckpoel: Omdat ik me nog steeds een lezer vóél. (lacht) Daar bestaat een Japans woord voor: tsundoku, het feit dat je boeken blijft kopen, goed wetende dat er thuis een hoop ongelezen exemplaren ligt te wachten. Ondanks alles blijf ik vasthouden aan de romantische droom dat ik een lezer ben. Ik hou van de handeling, en ik weet hoe gelukkig ik ervan word.

Waarom lees je zo graag?

Merckpoel: Het is rustgevend, bijna meditatief. Even helemaal niet met jezelf bezig zijn, de dagelijkse realiteit loslaten. Daarnaast kan ik me heel erg verliezen in verhalen, ontroerd worden of net heel hard moeten lachen. En ik hou van taal. Welke woorden er worden gebruikt, op welke manier een zin wordt gevormd … dat kan mij heel gelukkig maken.

Lees je voor aan je kinderen om die liefde voor taal door te geven?

Merckpoel: (wijst) Als je daar op de grond naast de drie dozen met verkleedkleren kijkt, zie je de boekjes van mijn kinderen. Ik vind het heel belangrijk dat ze daar op elk moment aan kunnen. Dat werkt, want mijn beide dochters houden van verhalen. Bij Cleo, de oudste, vind ik het heel mooi om te zien hoe zij tot rust komt met een boek nadat ze boos of verdrietig is geweest. Samen lezen brengt haar terug naar haar nulpunt. Tijdens het voorlezen kunnen we het over taal hebben. Onlangs kwamen we het woord ‘peuzelen’ tegen. Toen heb ik het verschil tussen ‘peuzelen’ en ‘schrokken’ uitgelegd, hoe dat allebei ‘eten’ betekent en toch heel verschillend is. Toch mooi om op die manier je kind een waaier aan woordenschat mee te geven? Om die reden is het voorleesmoment voor het slapengaan hier heilig.

Wat voor boeken lees je zelf graag?

Merckpoel: Op dit moment? Toegankelijke boeken. Dikke romans, het zwaardere werk, schrikken me een beetje af. Het is niet het moment om me door À la recherche du temps perdu te slepen. Ik heb wat lichtere dingen nodig om opnieuw in de flow te geraken. De eerste vijftig pagina’s zijn cruciaal. Die moeten iets met me doen, of het nu ontroering of hilariteit is. Anders haak ik af.

Onlangs heb ik Waar zijn de wolken van Suzanne Grotenhuis gelezen, mijn favoriete boek van het jaar. Het is een roman die Grotenhuis volledig op haar gsm heeft geschreven terwijl ze met haar slapeloze baby rondjes in het park liep. Er staan geen hoofdletters of leestekens in, behalve vraagtekens. Dat zegt op zich al veel. Ik vond het ongelooflijk grappig én pakkend. Daarnaast heb ik ook Tomorrow, and Tomorrow, and Tomorrow van Gabrielle Zevin liggen. Volgens veel mensen is dat een ongelooflijk meeslepend verhaal, dus daar ben ik benieuwd naar.

Volgende week lanceert Knack een lijst met vijftig Nederlandstalige toppers van de voorbije 25 jaar. Je hebt ze al kunnen inkijken. Staan er romans bij die je hebt gelezen?

Merckpoel: Zeker! Zo’n stuk of tien, zoals Jeroen Brouwers’ Geheime kamers, Congo van David Van Reybrouck en Lampje van Annet Schaap. En Half leven van Aya Sabi staat erin, die roman wil ik heel graag lezen. Sowieso vind ik het fijn om boeken van vrouwen te lezen. Als ik één puntje van kritiek mag geven: ik vind de lijst wat zwaar. Mensen als ik, die aanmoediging nodig hebben, hebben meer aan laagdrempelige boeken. La Superba van Pfeijffer, met zijn 350 pagina’s, kan dan als een opgave aanvoelen.

Is er een andere roman die je wil aanraden?

Merckpoel: Brooklyn van de Ierse auteur Colm Tóibín vind ik prachtig. Het gaat over een jonge Ierse die naar New York vertrekt om geld te verdienen voor haar familie die in Ierland blijft. Die beslissing is in haar plaats gemaakt, en eigenlijk wil ze niet vertrekken. Doorheen de roman volgen we haar zoektocht om volwassen te worden, terwijl er een hele oceaan tussen haar en haar familie zit. En net wanneer je het gevoel krijgt dat ze haar draai vindt, moet ze terug naar Ierland om redenen die ik niet ga verklappen. Daarna volgt het dilemma: blijft ze in het rustige Ierland, of keert ze terug naar haar nieuwe leven in Brooklyn?
Toen ik het boek voor de eerste keer las, ben ik beginnen te huilen van ontroering. In zulke gevallen denk ik achteraf: zó schoon kan het toch niet geweest zijn? Dan heb ik het boek een tweede keer gelezen, iets wat ik bijna nooit doe, en ik moest opnieuw huilen. Wie een meeslepend verhaal zoekt, kan hier beginnen.

Het doel van Time to Read is om minstens één boek per maand te lezen. Hoe ga je dat aanpakken?

Merckpoel: Ik ga het gewoon dóén. Dit project is een stok achter de deur, en zoiets werkt wel bij mij. Ik ga opnieuw mijn smartphone uitschakelen en wegleggen. Daarnaast is het altijd slim om zulke uitdagingen gezamenlijk aan te pakken. Dus heb ik een boodschap voor de mensen die dit artikel lezen en ook geprikkeld worden: stuur mij een berichtje op Instagram om te laten weten dat je meedoet! Leestips zijn ook altijd welkom. Ten slotte ben ik van plan om weer vaker naar boekenwinkels te gaan. Op die manier wordt de leeshonger vanzelf aangewakkerd.

Met het risico dat je weer een hoop boeken koopt om nooit te lezen.

Merckpoel: Maar wacht, ik heb ook nog geen bibliotheekkaart. Misschien moet ik daar eerst werk van maken en langs de boekenrekken wandelen. (lacht)