Strip: Osamu Tezuka – Een meisje om van te houden (Ayako1)

‘Ayako’ is meer dan een ruwe familiekroniek: het is het portret van een vernederd Japan na de verloren Wereldoorlog.

Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki en de daaropvolgende capitulatie moest het verslagen Japan na 1945 weer rechtkrabbelen. Bij de overwinnaars liep dat al niet van een leien dakje, maar Japan moest bovendien de schaamte en de buitenlandse inmenging dulden. Toen Osamu Tezuka – de Japanse Willy Vandersteen – in de jaren zeventig een reeks strips voor volwassenen maakte, vermomde hij de geschiedenis van zijn land in de decennia voordien als een gelaagde familiekroniek die de naam kreeg van het nakomertje Ayako.

De patriarch Sakuemon Tenge symboliseert het oude Japan. De man heeft de mond vol over normen en waarden, maar vergrijpt zich wel aan zijn schoondochter, met medeweten van zijn zoon Ichiro, die hij chanteert. Een andere zoon, Jiro, heeft de familie onteerd door geen zelfmoord te plegen tijdens zijn krijgsgevangenschap en wordt nu door het bezettingsleger misbruikt voor politieke acties. Het slachtoffer van zo’n actie, een vakbondsman, blijkt de vriend van Jiro’s progressieve zus Naoko. Uiteindelijk wordt de kleine Ayako het slachtoffer van het immorele gedrag van haar verwanten, omdat ze dingen heeft gezien die ze niet mocht zien. Prompt wordt ze door Ichiro jarenlang opgesloten.

De kleine Ayako, als speelbal van grotere krachten waarmee ze weinig te maken heeft, kan symbool staan voor de vernederde gewone bevolking van Japan na de oorlog. De typische verteltrant van Tezuka zorgt ervoor dat die vergelijking tussen Ayako en het land er nergens dik op ligt. De zorgvuldige psychologische portrettering van de grootgrondbezittersfamilie Tenge biedt evenzeer stof voor historische of sociale bespiegelingen als voor een spectaculair, maar emotioneel verhaal voor volwassenen, vol incest, verkrachting, chantage en moord. Deze verrassende trilogie behoort tot Tezuka’s allerbeste werk.

Gert Meesters