Retromania ****: Is pop op?

Retrospectieves, reissues, revivals, remakes, reünies, remixes: hoe lang kan popmuziek het eigen verleden herkauwen vooraleer het met een sisser implodeert?

Wie popcultuur in het algemeen en muziek in het bijzonder een beetje in de smiezen houdt, is vast al wel eens door het gevoel overmand: alles is al gedaan, deze straat moet ooit doodlopen. Postmodernisme is compleet uitgehold door pastiches en plagiaat. De popmuzikant van vandaag creëert niet langer, hij citeert en knipoogt. Waarom ontbeert popmuziek in dit millennium zijn vroegere urgentie en treedt ze al lang niet meer uit het gelid als er vrijwilligers voor de voorhoede dienen geronseld?

Iemand moest eens uitleggen hoe dat komt. Blij dat het Simon Reynolds is geworden, de Britse schrijver-journalist die zich eerder al op memorabele wijze een weg elleboogde naar de kern van hiphop, indie, rave en postpunk (doe uzelf en tal van anderen een plezier met Rip It Up And Start Again, zijn standaardwerk dienaangaande). Retromania vormt in wezen een lijvige verzameling van in elkaar gehaakte essays, uitstekend onderbouwd en scherp geschreven, weliswaar vaak subjectief en hier en daar wat overtrokken, maar dat houdt de lezer alert.

Uiteraard, zo weet ook Reynolds, is een hang naar het verleden niets nieuws, niet in de geschiedenis van de mensheid en al zeker niet in de popmuziek. Het verschil is de digitale technologie, die werkelijk álles, wars van tijd of plaats, binnen het bereik van banale muisklikken heeft samengedreven. YouTube is ons collectieve geheugen geworden. Dankzij file sharing is geen plaat nog obscuur, geen discografie nog onvolledig. Nooit eerder speelde het verleden zo’n actieve rol in het nú. Popmuziek is aan hyperinflatie ten prooi gevallen: er circuleert er zo veel van – oude én nieuwe – dat oppervlakkigheid regeert en waardeloosheid dreigt.

Ach, de armoede der overvloed. Nooit nog die sensatie van plotse gewichtloosheid in een beregende telefooncel op een lelijk Kortrijks plein – niet om het gunstige resultaat van tussentijdse examens dat we naar huis doorbelden, maar om wat eraan vast bleek te hangen: extra zakgeld. En dan! Bliksemsnel inhaken en oude vrouwtjes van de weg fietsen om die ene plaat aan te schaffen die al wékenlang boven aan ons lijstje brandde. No way dat die eerste van Washed Out (daarnet even gedownload tijdens een reclameblok) ons ooit zo op de huid zal blijven zitten als Let Me Come Over van Buffalo Tom destijds.

Wat is er met innovatie gebeurd? Moeten we al blij zijn dat het verleden als stok kan dienen om er het heden mee wakker te ranselen – never mind the future? Kan cultuur overleven in een klimaat dat geen beperkingen kent? Retromania opent ogen en oren.

KURT BLONDEEL