Karolien Debecker over Saskia Decosters ‘Wij en Ik’: ‘Ik vond dit boek meteen briljant’

Het derde Time to Read-actieboek is Wij en ik, een even donkere als komische familieroman van Saskia De Coster. Radiomaker Karolien Debecker (Radio 2) was een van de eerste enthousiaste lezers. ‘Waar blijft de film?’

Met Wij en ik (2013) schreef Saskia De Coster de kroniek van een rijk, getormenteerd Vlaams gezin. Stefaan Vandersanden, de vaderfiguur, is een succesvolle topman van een farmaceutisch bedrijf die gekweld wordt door destructieve neerslachtigheid en onuitgesproken trauma’s uit het verleden. Zijn vrouw Mieke is een neurotische huismoeder met smetvrees die rust vindt in het kammen van haar uitgebreide verzameling exquise Perzische tapijten. Samen hebben ze een dochter, Sarah, die met wisselend succes aan de wurggreep van het gezin probeert te ontsnappen.

Aan de beklemmende sfeer van Wij en ik draagt ook het decor bij. Het gezin Vandersanden woont in een grote villa in ‘de verkaveling op de berg’. In die verkaveling kom je zelden een levende ziel tegen. ‘De bewoners van de verkaveling hebben allemaal een druk bestaan’, schrijft De Coster in haar boek. ‘In hun villa’s midden in plassen groen gras, beschermd door bomen en manshoge omheiningen, komen zij tot rust. Normaal bezoek komt op afspraak.’

Al zeker voor de locatie ging De Coster het niet ver zoeken, weet radiomaker Karolien Debecker. Net als De Coster groeide ze op in de heuvelachtige, bosrijke villawijken van Linden, op een vijftal kilometer van Leuven. ‘We zullen elkaar als kind ongetwijfeld gekruist hebben in de buurtwinkel, op de speelplaats of in het bos,’ vertelt Debecker, ‘maar we kenden elkaar totaal niet. We leerden elkaar pas kennen toen we al een eind in de twintig waren. Ik werkte bij Bruzz (toen FM Brussel, nvdr.) en Saskia kwam langs voor een interview. Daar zijn we beginnen te praten. We bleken allebei in Brussel te wonen en een aantal gemeenschappelijke vrienden te hebben. Uiteindelijk werd duidelijk dat we best wel wat gelijkaardige kinderherinneringen hebben, zoals de gigantische boezem van onze kleuterjuf.’ (lacht)

Saskia beschrijft jullie wijk als een plek waarin spontane ontmoetingen ongeveer ondenkbaar waren. Je sprong niet zomaar even bij iemand binnen. In Wij en ik is het vooral een eenzame, kille omgeving.

Debecker: We woonden in aanpalende verkavelingen, maar de sfeer bij haar was een pak grimmiger dan bij mij. Zelden een spelend kind op straat, grote statische huizen waarin auto’s meteen in de garage verdwenen … Mijn straat was warmer. Er liepen kinderen binnen en buiten. Het was een mengeling van stijve en vlottere huisvrouwen, met als rode draad ook wel de emotioneel of gewoon totaal afwezige vaders. En uiteraard herinner ik me ook heel wat kraaknette interieurs, de gekamde tapijtuiteinden en de panische angst voor kruimels wanneer je een koekje kreeg.

Je wordt in het nawoord bedankt als een van de ‘weergaloze eerste lezers met briljante en irritante commentaren’. Kan je je nog herinneren wat je als eerste lezer aan De Coster hebt gezegd? En viel er eigenlijk nog veel te verbeteren aan het boek?

Debecker: Ik weet niet meer wat ik haar precies heb teruggegeven, maar ik vond het boek meteen briljant. Ik had pas gaandeweg door hoe kwetsbaar het is om feedback te krijgen op zo’n persoonlijk proces. Ik begreep dat ik me iets minder als een olifant in de porseleinkast moest gedragen. Tegelijk voelde ik me in de rol van eerste kritische lezer ook kwetsbaar, omdat je beseft dat je een erg individuele blik werpt op een artistiek proces en je iets moois kan doen wankelen. Het merendeel van mijn verbeterpunten heeft ze dan ook totaal genegeerd. (lacht)

Je hebt het boek meer dan tien jaar geleden gelezen. Wat is er blijven hangen?

Debecker: De gitzwarte humor. Ik lachte me meteen een breuk bij de accurate beschrijvingen. Maar ook het gevoel van eenzaamheid dat door het hele verhaal loopt. En hoe filmisch het boek is. Ze heeft de huizen, interieurs, straten en bossen van ons dorp goed benut. Waar blijft de film?