Karl Ove Knausgård schrijft een literair portret van Anselm Kiefer, de oude meester uit Duitsland

In Het bos en de rivier neemt het Noorse literaire instituut Karl Ove Knausgård een Duits instituut onder de loep: Anselm Kiefer en zijn overweldigende kunst.

Samen met Gerhard Richter behoort Anselm Kiefer al decennia tot de meest vooraanstaande kunstenaars die Duitsland ooit heeft voortgebracht. Maar in tegenstelling tot zijn collega kan Kiefer op weinig appreciatie rekenen in zijn geboorteland. ‘De critici zijn dol op Richter’, zegt Kiefer. ‘Bij mijn expo’s zijn de recensies altijd vernietigend. Te groot, te pompeus. Ik sta er niet meer bij stil. Ik maak geen tentoonstellingen meer in Duitsland.’

Kiefers verhouding met Duitsland is altijd problematisch geweest. Al met zijn afstudeerproject toonde hij zich zeer kritisch tegenover het oorlogsverleden: in een fotoreeks bracht Kiefer de Hitlergroet in verschillende Europese landen die tijdens WO II door Duitsland waren bezet. Zijn messcherpe analyse van de Duitse erfschuld werd hem niet in dank afgenomen. Maar het zal Kiefer worst wezen. Ondertussen heeft hij de wereld veroverd en vanaf 7 maart palmt hij maar liefst twee Amsterdamse musea in: het Stedelijk Museum én het Van Gogh Museum geven Kiefer een erepodium.

Naar aanleiding van deze prestigieuze expo’s verschijnt nu Het bos en de rivier van Karl Ove Knausgård, de Noorse auteur die wereldberoemd werd met zijn romancyclus Mijn strijd. In dit geïllustreerde relaas vertelt Knausgård over zijn ontmoetingen en ontluikende vriendschap met Kiefer, een man die ondanks zijn ernstige imago een ware lachebek blijkt. Knausgård bezoekt zijn Parijse atelier, vliegt mee in Kiefers privéjet en mag met de kunstenaar op audiëntie bij erfprins Christian Joachim Maximilian van Fürstenberg, een kasteelheer die Kiefer prompt een landgoed aanbiedt om een nieuw atelier neer te poten.

Met een haviksoog loert Knausgård mee over Kiefers schouder en dit literaire portret biedt een unieke inkijk in zijn werk en ziel. Kiefer heeft ondanks zijn leeftijd – hij wordt tachtig – nog steeds de vinger aan de Europese pols: ‘Er is van alles gaande in Polen, Duitsland en Hongarije. Het ligt verscholen in het moeras, een moeras vol beangstigende dingen. Vroeg of laat komt het naar boven – er ontbreekt nog enkel een marsbevel.’ Of hoe goede kunstenaars altijd een beetje visionair zijn.