In ‘Het verhaal van de maan’ bundelt Fatoumata Kebe feit en mythe over ‘onze kleine metgezel’

Astronome Fatoumata Kebe schreef een korte biografie van de maan waar niet enkel weerwolven hun voordeel mee kunnen doen.

Je zou denken dat we onderhand alles van de maan weten, onze dichtste buur aan het firmament, zo dichtbij dat we er meer dan een halve eeuw geleden al in slaagden om er onze voetafdruk op achter te laten. Welke geheimen kan ze nog herbergen? Meer dan we vermoeden, en die maanlanding was een zegen en een vloek tegelijk, zo betoogt de Franse astronome Fatoumata Kebe in deze lunaire ode. De Amerikanen wilden na een aantal Russische ruimtevaartvernederingen als eerste hun vlag op de maan planten. Toen dat eenmaal gelukt was, verloren we al snel onze wetenschappelijke interesse in die koude satelliet, ook al omdat via de meegebrachte grondstalen een consensus groeide over zijn ontstaansgeschiedenis.

Een gangbare, recente theorie over de geboorte van de maan stelt dat de jonge aarde miljarden jaren geleden botste met de planeet in wording Theia, en dat de brokstukken gaandeweg samenklitten tot onze enige maan. Die hypothese lost evenwel niet alles op, en Kebe somt nog een aantal raadsels op. Zo begrijpen we wel hoe de maan, in samenwerking met de zon en onder invloed van de centrifugale kracht van de rondtollende aarde, de getijden veroorzaakt, maar niet hoe de maangolf of vloedbranding op rivieren ontstaat.

De maan fascineert ons al eeuwenlang en Kebe besteedt veel aandacht aan de mythes en de volkslegendes over ‘onze kleine metgezel’ (de letterlijke vertaling van het woord satelliet én van het Russisch woord spoetnik). Mensen wijten hun slaapstoornissen aan de volle maan en sommige vrouwen vermoeden dat hun menstruatiecyclus wordt beïnvloed door de maan, maar Kebe verwerpt die verhalen op wetenschappelijke grond. Online circuleert inderdaad een onderzoek dat erop duidt dat we minder van het slaaphormoon melatonine aanmaken tijdens de volle maan, maar slechts 33 proefpersonen namen eraan deel en een groter opgezet vervolgonderzoek ontkrachtte die conclusie. Mocht de maan trouwens invloed hebben op uw regels, dan zou elk zoogdier op aarde op hetzelfde ogenblik moeten menstrueren, betoogt Kebe fijntjes.

Nu ruimteprogramma’s hun interesse vooral op Mars richten, probeert Kebe met haar boekje duidelijk een nieuwe bemande maanmissie te promoten, deels omdat ze zelf de ruimte in wil en deels met het feministisch argument dat er nog nooit een vrouw op de maan heeft rondgewandeld – het hoogste glazen plafond dient ook doorbroken te worden. Kebe’s kans komt misschien nog: in 2024 wil NASA opnieuw op de maan landen. En wie naast haar openlijke sollicitatie leest, wordt nog steeds verwend met interessante lunaire inzichten (en het leuke weetje dat Cyrano de Bergerac in 1650 het luisterboek heeft uitgevonden).