Heksen
Marion Gibson geeft in Heksen ten onrechte beschuldigde vrouwen weer een stem.
In 1485 kwam inquisiteur Heinrich Kramer aan in Innsbruck, toen een florerende Oostenrijkse handelsstad. Kramer was ervan overtuigd dat er heksen rondwaarden en al gauw richtte hij zijn pijlen op Helena Scheuberin, een rijke koopmansvrouw die niet op haar mond was gevallen en er volgens de lokale roddelaars meerdere minnaars op nahield. Het duurde niet lang voor Helena door jaloerse burgers van hekserij werd beschuldigd, samen met zes andere vrouwen die allemaal als toverkollen werden gebrandmerkt.
Kramer zag zijn kans schoon. Hij wilde naam maken als heksenjager, en een vrouw uit de gegoede burgerij op de brandstapel krijgen, zou zijn reputatie als vrome dienaar van God ten goede komen. Maar de eerste procesdag draaide uit op een vernedering: Helena had een advocaat onder de arm genomen en werd vrijgesproken op basis van procedurefouten. Kramer werd de stad uitgejaagd. Bij wijze van wraak schreef de verbitterde Kramer Malleus Maleficarum, beter bekend als de Heksenhamer, een handboek vol gedetailleerde beschrijvingen van heksenprocessen en foltermethoden. Het gruwelboek zou als blauwdruk dienen voor de eeuwenlange vervolging van valselijk beschuldigde vrouwen.
In Heksen brengt de Engelse hoogleraar Marion Gibson gedetailleerd verslag uit van dertien heksenprocessen van de middeleeuwen tot nu, want vergis je niet, ook nu nog worden vrouwen berecht voor hekserij. In 2021 werden in de Democratische Republiek Congo nog vijf mensen vermoord na beschuldigingen van magische praktijken en Gibson wijst ons ook op de figuratieve vorm van heksenprocessen.
Vooral in Noord-Amerika leiden bizarre complottheorieën tot het belasteren van sterke, mondige vrouwen. Van presidentskandidate Hillary Clinton werd beweerd dat ze lid was van een satanische sekte die baby’s offerde en ook Stormy Daniels werd tijdens de processen met Donald Trump beschuldigd van hekserij. Daniels is vooral bekend als pornoactrice, maar houdt zich ook commercieel bezig met tarotkaarten en spiritualiteit – ongetwijfeld heeft ze die arme Trump betoverd.
Gibson toont aan hoe een eeuwenoude vrees voor heksen verder sluimert in hedendaagse vrouwenhaat. Zo legt ze een rechtstreeks verband tussen de beruchte heksenprocessen in Salem en de rechts-conservatieve strijd tegen abortus. Dat is meteen de sterkte van Heksen: Gibson beperkt zich niet tot de bloeddorst, maar schetst bij elk proces ook de sociologische en politieke achtergrond. Maar bovenal geeft ze de Jeanne d’Arcs van de geschiedenis weer een stem.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
