In ‘Als ik terugkom’ geeft Marca Balzano een stem aan de stemlozen en legt daarmee een Europese schande bloot

Een moeder moet kiezen tussen honger en haar kinderen. Als ik terugkom is het relaas van een Europese schande.

Daniela moet een hartverscheurende maar levensnoodzakelijke keuze maken. In het holst van de nacht verlaat ze haar huis in Iasi, de tweede grootste stad van Roemenië, om in een buitenwijk de bus naar Milaan te nemen. In Italië kan ze aan de slag als badante, een term die zich laat vertalen als ‘inwonende ouderverzorgster’ maar die je ook kunt lezen als ‘onderbetaalde huisslaaf’.

Met de tranen in de ogen laat ze daarvoor haar eigen gezin achter: haar zoontje Manuel, haar dochter Angelica en haar nietsnut van een man Filip. Die laatste verloor zijn job in de lokale schuurpapierfabriek en besloot dan maar voltijds dronkaard te worden. Aangestoken door de verdwijning van zijn vrouw wil Filip zich herpakken, en ook hij verlaat zijn kinderen, om in Rusland vrachtwagenchauffeur te worden.

Terwijl Daniela zwoegt om rond te komen en haar schamel loon bijna integraal doorsluist naar haar kinderen, gaat het in Roemenië van kwaad naar erger. Manuel spijbelt, hangt rond met de verkeerde vrienden en Angelica torst de last van diens opvoeding – hoe kan ze haar universitaire studies afwerken als haar broertje constant in de problemen raakt?

Centrale zin: Vrouwen zie je hier inmiddels alleen nog maar op reclameborden.

Ze hebben nu misschien wat meer centen, maar de emotionele verwaarlozing eist haar tol. Beide kinderen raken vervreemd van hun moeder – van hun vader horen ze niks meer – en de grootouders moeten machteloos toekijken hoe hun kleinkinderen té snel volwassen worden. Wanneer Manuel op een avond gaat joyriden met een motorfiets loopt het helemaal fout. Daniela keert noodgedwongen terug uit Italië, om aan het ziekbed van haar comateuze zoon te waken. Verteerd door schuldgevoelens begint ze over haar leven in Italië te vertellen. Hoe ze voor demente bejaarden zorgde, hoe ze plots als nanny aan de slag kon bij een rijk gezin, hoe de eenzaamheid haar tot de rand van de waanzin dreef.

Een verhaal vol kommer en kwel? Niet meteen. De veelvuldig bekroonde Milanese auteur Marco Balzano voegt voldoende humor toe aan zijn wrange relaas over een gezin dat door armoede in stukken wordt gescheurd. Soms valt er zelfs te lachen met de stoten die Manuel uithaalt en het optimisme van Daniela werkt aanstekelijk.

Dat maakt Balzano’s aanklacht niet minder urgent. Hij geeft een stem aan de stemlozen, aan de immigranten die in het rijke Westen klussen komen opknappen waar wij onze neus voor ophalen, aan de loonslaven die voor onze bejaarden zorgen en in ruil gestigmatiseerd worden door de politieke rechterzijde. Als ik terugkom houdt je een besmeurde spiegel voor en onthult een verborgen Europese schande.