De Nederlandse schrijfster Esther Gerritsen (52) heeft met haar roman ‘Gebied 19’ de Boekenbon Literatuurprijs 2024 gewonnen. Eerder was het boek ook al genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. Met een verhaal dat schippert tussen sciencefiction en een gedachte-experiment over polarisatie weet ze te verrassen.
Gerritsen was samen met landgenoten Bregje Hofstede (‘Oersoep’), Frank Nellen (‘De onzichtbaren’) en Frank Westerman (‘Zeven dieren bijten terug’) en de Vlaming Guido van Heulendonk (‘De kroon met twee pieken’) een van de vijf overblijvende kandidaten op de shortlist van de prestigieuze prijs voor beste Nederlandstalige literaire boek van het jaar.
‘Uitgestreken over tijden, sentimenten en plaatsen is Gebied 19 pertinent actueel. De roman is een fraai staaltje science fiction in de polder’, aldus de jury onder leiding van voorzitter José Van Dijck. ‘Gebied 19’ brengt het verhaal van de verdwijning van Suzanne. Haar man Tomas blijft achter met heel wat vragen en al snel blijkt dat er meer vermisten zijn, overgebracht naar een nieuwe planeet. Op die planeet leven zij die van nut zijn.
‘Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk’, stelt de jury. ‘Haast op het potsierlijke af neemt Esther Gerritsen je mee in een verhaal dat zich afspeelt in twee verschillende werelden. Ze maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar. Van Tomas’ wandelingen met de hond tot het gekeuvel in het buurthuis om de hoek. De dorpse gezapigheid gaat samen met een wat akelig toekomstverhaal.’
Gerritsen wint met de Literatuurprijs een bedrag van 50.000 euro. Het boek was een van de 528 ingezonden werken voor de jaarlijkse literatuurprijs, waarvoor zowel fictie als non-fictie in aanmerking komt. Ze volgt op de erelijst de Vlaamse auteur Jan Vantoortelboom op, die een jaar geleden won met zijn roman ‘Mauk’.
Gebied 19
De 51-jarige Tomas, een matig succesvolle thrillerschrijver, wordt de dag na zijn tweede huwelijk wakker en ontdekt dat zijn vrouw en zijn zoon uit zijn eerste huwelijk verdwenen zijn. Niet alleen zij, maar ook veel van zijn vrienden zijn nergens te bespeuren. Kuierend door de straten met zijn hond Toto ontdekt hij dat hij een van de ‘achtergeblevenen’ is en dat zowat de helft van de mensen op aarde – de ‘noodzakelijken’ – verhuisd zijn naar een andere planeet.
‘ALS U DIT LEEST, BENT U ACHTERGEBLEVEN. U KUNT UW LEVEN GEHEEL NAAR EIGEN WENS VORMGEVEN, DE DOOR U GEKENDE OVERHEID IS VERTROKKEN.’ Met dat WhatsApp-bericht verneemt Tomas zijn lot.
De 51-jarige schrijver is een van de weinigen op aarde die de verhuizing niet zag aankomen. Hij voelt zich nutteloos en mist zijn vrouw Suzanne en zijn twaalfjarige zoon Parker.
Maar als hij uiteindelijk toch op de andere planeet – T01-700 d -terechtkomt, lijkt hij er niet thuis te horen. Mensen praten er niet over mensen die ze missen en er zijn geen graven of urnen om overleden mensen te eren. Ook de aarde lijkt taboe in de gesprekken…
Met korte, scherpe, vaak humoristische dialogen geeft Gerritsen haar personages vorm. Ze roept interessante vragen op over polarisatie, ‘nuttige’ jobs en elkaar niet begrijpen, maar veel antwoorden blijven uit of worden niet helemaal uitgewerkt. ‘Enerzijds is dat uitdagend; de lezer mag zelf aan de slag’, schrijft de recensent van de Volkskrant. ‘Anderzijds voelt het als een gemiste kans om deze roman de nodige zwaarte en inhoud te geven.’
In een podcast eerder dit jaar counterde Gerritsen de kritiek op het gebrek aan antwoorden door te zeggen dat ze niet alle aspecten van het verhaal wil invullen voor de lezer.
Ze vertelt er ook hoe ‘Gebied 19’ ontstond. ‘Tijdens corona wandelde ik soms met mijn hond en dan was er niemand op straat. Ik had ook geen afspraken, dus ik voelde me wat nutteloos, zeker in verhouding tot de ‘vitale’ beroepen.’
