Carlo Rovelli legt uit waarom uw Rolex in de prullenmand mag (mét de hulp van smurfen)

Natuurkundige Carlo Rovelli meent dat tijd niet bestaat en besloot er het bevattelijke en vooral grappige boek Het Mysterie van de Tijd over te schrijven.

Met het heengaan van Stephen Hawking heeft de moderne natuurkunde niet alleen een groot denker verloren, Hawking was ook een groot pleitbezorger van de wetenschap. Met zijn humor en zijn tot verbeelding sprekende fysieke wilskracht charmeerde hij een breed publiek, dat hij ook nog eens inwijdde in de mysteries van het heelal – zijn boek A Brief History of Time (1988) werd een wereldwijde bestseller, net omdat hij erin slaagde complexe materie als de relativiteitstheorie en de kwantummechanica bevattelijk uit te leggen.

In zijn – nou ja – voetsporen treden wordt moeilijk maar hij heeft alvast het pad geëffend voor andere wetenschappers die met populariserende boeken zijn voorbeeld volgen. Zo ligt het boekje Sterrenkunde voor mensen met haast van Neil deGrasse Tyson al een jaar op de bestsellerstafels en Carlo Rovelli verkocht in Italië alleen al meer dan 200.000 exemplaren van zijn Zeven beschouwingen over natuurkunde (2014).

Rovelli bracht daarna een diepgravender boek uit, De werkelijkheid is niet wat ze lijkt, waarin hij zich op het einde kort over de tijd buigt en besluit dat tijd niet echt bestaat, een contra-intuïtieve vaststelling die hij breder uitwerkt in dit nieuwe boek, Het mysterie van de tijd.

Daarin beukt hij met een voorhamer in op de tijd en onze aanname dat er zoiets bestaat als verleden, heden en toekomst. Na amper dertig pagina’s heeft hij de tijd tot gruis verpulverd. Tijd wordt beïnvloed door de zwaartekracht (in de bergen lopen klokken tragen dan aan zee) én door beweging (de tijd krimpt wanneer je je met hoge snelheid verplaatst). Wie dacht dat er zoiets bestaat als een Eeuwige Klok die gelijkmatig doortikt, is eraan voor de moeite: tijd is zeer kneedbaar. Bevreemdend, maar Rovelli past gewoon de logica toe: zijn bevindingen zijn een gevolg van de relativiteitstheorie en eens op kwantumniveau valt de factor tijd zelfs helemaal weg. Kille wiskunde: tijd is overbodig, dus schrappen we haar gewoon.

Rovelli breekt ook ons idee van ruimte af en leert je om de werkelijkheid niet als een verzameling dingen te zien, maar als een eindeloze reeks gebeurtenissen. Een steen is geen welomlijnd ding, maar een héél trage gebeurtenis.

Pagina per pagina corrigeert Rovelli ons wereldbeeld, wat op zich al een verrijking is, maar hij doet dat ook nog eens op een bevattelijke en grappige manier, zonder jargon en schrikbarende formules, én met de hulp van de smurfen. Dat laatste zou Hawking ongetwijfeld een geinige sneer hebben ontgelokt.