‘My hand fatiguing off the opus/ Kept it underground, I focus (…) I don’t want no hocus pocus’, zingt Frank Ocean ergens op zijn ‘visual album’ Endless. Hij heeft de voorbije vier jaar hard gewerkt aan de opvolger(s) van Channel Orange. Geen hocus pocus op zijn magnum opus, maar hier en daar wel magie.
Vier jaar is niet zó lang. In juli 2012, toen verscheen Channel Orange, Oceans baanbrekende officiële langspeeldebuut. Een jaar eerder ging er een mixtape aan vooraf, Nostalgia, Ultra. Gemaakt tijdens geleende studiotijd, toen hij al twee jaar onder contract lag bij Def Jam. Die hebben wel oor voor Frank Ocean de songschrijver, maar zien weinig brood in Ocean de recording artist. Dat verandert héél snel nadat Nostalgia, Ultra gratis op Tumblr verschijnt, en onder meer Tyler, The Creator, surfend op de Odd Future-hype, via Twitter promo voert voor zijn maatje.
Def Jam tracht de schade te beperken door de mixtape alsnog officieel te releasen, maar de vele niet-geclearde samples – van The Eagles, Radiohead en MGMT – steken daar een stokje voor. Een jaar later brengt Def Jam Channel Orange uit. Ocean haalt zijn slag thuis.
Nu is er Blonde, maar eerst was er Endless, het enkele dagen eerder als stream uitgebrachte visual album. Half making-of, half prelude, dachten we, tot het nieuws uitlekte dat Ocean met Endless zijn contract met Def Jam heeft volbracht. Dat verklaart meteen de symboliek van de houten draaitrap die Frank assembleert in de video, om zo uit een lege hangar te ontsnappen. Een statement dus, opnieuw.
Niet alle songs op Endless zijn recent. De cover At Your Best (You Are Love), bijvoorbeeld, origineel een satijnen sleper van The Isley Brothers, begin vorig jaar via Tumblr opgedragen aan de jong gestorven Aaliyah. Het strijkersarrangement werd bedacht door Jonny Greenwood, de vingers van James Blake glijden over de toetsen. Mooie namen, brave versie. Uit de kleine lettertjes blijkt dat veel songs, en snippers van songs, in hotels werden opgenomen. Een verzameling intieme dagboekfragmenten, zo voelt Endless aan; geschreven in de gloed van nachtlampjes, op muziek gezet in badkamers en lege traphallen. De sfeer is somber wanneer Oceans jeugdjaren aan bod komen; cynisch wanneer faam het onderwerp is en fatalistisch wanneer het gaat over de onzekerheden van het artiestenbestaan. Zoals in Deathwish (ASR), waarin het ijle stemgeluid van een verwarde Frank opgeslokt wordt door dreunende bassen. Een hihat maakt de aankleding compleet. Uitzonderingen op het minimale klankenpalet van Endless zijn het Afrikaans getinte, wellustige Comme des Garçons (‘Like a holiday I get off on ya’), en Rush, een tedere ballad met de gitaar van lofirocker Alex G als rode draad. Aan het uiteinde krijgen de beats van de Franse producer SebstiAn vrij spel, maar niet voor de mooiste zinnen in deze stroom voorbijglijden: ‘Last time was I rushing for a wait/ This time I’m waiting for a rush.’
Frank Ocean is een crack in woordspelletjes. Hij zingt over naar blijvende liefde snellen versus verlangen naar passie, maar ook over ambitie, en wat ermee aan te vangen eenmaal die bereikt is. Hoe piek je over een piek? De wait is voorbij, maar levert de opvolger van Channel Orange ook de verhoopte rush?
De voornaamste thema’s zijn dezelfde: nostalgie, gemotoriseerde vierwielers, seks, drugs en de (heren)liefde. André 3000 komt langs, net als op Channel Orange. Er kirren kerkorgeltjes, net als op Channel Orange. Er staan te veel storende intermezzo’s tussen de songs, net als op… En toch is Blonde een totaal andere plaat dan Channel Orange. Het zou er nog maar aan mankeren.
Met Nikes schiet het album niet uit de startblokken, maar wandel je een droom binnen. Ocean zingt en rapt in verschillende tongen over hedonisme, over de hoge verwachtingen die op zijn schouders rusten, over zeemeerminnen, over verleden en toekomst. Hij zweeft over een donzige beat, overschouwt de dingen en groet de doden: ‘RIP Trayvon, that nigga look just like me’, klinkt het over de vermoorde tiener Trayvon Martin. Maar Blonde is geen politieke plaat, en evenmin een toegankelijke, makkelijke plaat. Het dichtst bij de zwoele r&b van oude favorieten als Sweet Life en Thinkin Bout You komt Ocean met de zomerse soul van Pink + White, elders noteren we vooral kabbelende ritmes, véél gitaar, mist spuiende synths en stuurse electronica. Ivy is zo’n meanderende, tussen Prince en Mac DeMarco verdwalende song over jong en verliefd zijn. Er hangt een waas over Blonde, de waas van verre herinneringen, maar ook van geestverruimende middelen. ‘There’s a bull and a matador dueling in the sky’, hallucineert Ocean tijdens het gospelachtige Solo. En ook: ‘Inhale, in hell there’s heaven.’
Hoewel de invloed van Stevie Wonder en Marvin Gaye zich nog steeds laat gelden (Wonder in Skyline To, Marvin in sommige delen van Siegfried), herinnert de algemene teneur eerder aan Surf’s Up van The Beach Boys, ook zo’n plaat waarop onschuld, boete en verlichting dicht bij elkaar liggen. ‘I want to see nirvana, but don’t want to die, yeah’, gaat het (nog maar eens dubbelzinnig) in Nights, een song in drie bedrijven die muzikaal en inhoudelijk het orgelpunt van de plaat vormt. Daarna is het de beurt aan André 3000, die zijn verbale kunstjes opvoert in Solo (Reprise). Hij krijgt daar een minuut en twintig seconden voor, over een jazzy piano en trapbeats. Hier zat veel meer in. Ook White Ferrari valt pas op de juiste plaats wanneer Ocean even het arrangement van Here, There and Everywhere van The Beatles leent.
Op het harde, expliciete Endless en het warme, dromerige Blonde samen staan genoeg parels voor één album waar we zés sterren veil voor hebben. En Blonde is een groeiplaat, zonder meer. Sommige fans zullen na vier jaar teleurgesteld zijn, anderen verrukt. Que sera, sera, zou Frank zeggen. Hij heeft, in tegenstelling tot Beyoncé of Kendrick Lamar, geen vuist gemaakt, geen radicale boodschap gebracht. Niet ‘black lives matter’, ook niet ‘all lives matter’. Het is simpel: life matters, inclusief ingedeukte harten en tranen. En jongens mogen wenen. Het lucht op.
FRANK OCEAN
Endless ***
Blonde ****
r&b
Def Jam/Boys Don’t Cry
DOWNLOAD
Solo
Nights
Nikes
JONAS BOEL
Frank Ocean maakt geen vuist op Blonde. Zijn boodschap is niet black lives matter of all lives matter, wel life matters.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
