WITZ

Nu de Vlaamse televisie de moppentrommel, de telefoongrap en nog maar eens het sketchprogramma heeft bovengehaald, toont het internet dat het nog altijd kan: grappig zijn. Na de porno, de muziekindustrie en de televisie heeft het web ook zijn impact op uw humor niet gemist. Memes zijn de nieuwe moppen, captions de nieuwe catchphrases, humour trouvé is de nieuwe sitcom: hoe het internet de humor gered heeft.

Ergens in de afgelopen zomer begint schnooleheletteletto – naar alle waarschijnlijkheid een schuilnaam – filmpjes op YouTube te posten van fruit en groenten die al dan niet omvervallen. Rode bieten die voorover slaan, een halve komkommer die haar balans verliest, een aardbei die blijft staan – en dan, in een onverwachte dramatische wending, toch niet. Op 6 augustus laadt hij Falling Waffle in, een filmpje van zeven seconden waarin een halfzachte vanillewafel zes seconden overeind blijft staan, om dan omver te vallen. Een maand lang gebeurt er niks, tot Reddit op 9 september het filmpje oppikt.

Tegen de avond is het 448.045 keer bekeken.

Een maand later staat de teller op ruim anderhalf miljoen en zijn er dozijnen spin-offs en parodieën. Vallende wafel op de tonen van de Breaking Bad-intro, vallende wafel in Spongebob-stijl, vallende wafel in slow motion en – mijn persoonlijke favoriet – vallende wafel met soundtrack van Skrillex.

We leven in een nieuwe, vreemde humorwereld.

Het is een vreemde vaststelling: de keren dat ik de voorbije maand het hardst heb moeten lachen, zat ik alleen achter mijn computer. Bij 85 Year Old Organist, een filmpje waarbij een niet al te kwieke organist de intrede van het bruidspaar van een ietwat gedeconstrueerde soundtrack voorziet. Bij een gif van een kat die een boot wil. Bij de video van The Second Worst Rave of 2007 – en vooral de analyse daarvan op Buzzfeed.com. Bij het ontdekken van de NASA-transcripties van Apollo 10, tegengekomen op Cracked.com, waaruit blijkt dat werkelijk élk woord in de shuttle getranscribeerd is. Mocht u nu ‘heb ik drie maanden geleden al gezien’ denken: kende-ik-al is het nieuwe intellectuele snobisme. Mocht u het nog niet kennen: dat laatste zag er, op pagina 414 van het NASA-verslag, als volgt uit.

29 44 CDR Oh – Who did it?

29 46 CMP Who did what?

29 47 LMP What?

28 49 CDR Who did it? (laughter)

29 51 LMP Where did that come from?

29 52 CDR Give me a napkin quick. There’s a turd floating through the air.

Élk woord dus.

ER WAS EEN TIJD, NOG NIET ZO GEK lang geleden, dat het de televisie was die uw humor bepaalde. Er waren Friends-fans, die bij ergernis hun vuisten twee keer zijdelings tegen elkaar sloegen – Ross’ alternatief voor de opgestoken middelvinger. Er waren de Simpsons-fans, die bij elke schaamtelijke gebeurtenis ‘há ha’ riepen en met de vinger wezen – u dient er de stem van Nelson bij te denken. Er waren de Kampioenen-fans, in wier cortex ook twintig jaar na het vertrek van DDT de uitspraak ”t Is niet waar, hè!’ gebrand stond. Vertel mij uw beste mop en ik zeg u met welke sitcom u bent opgegroeid.

Anno 2013 ligt het zwaartepunt van de humor elders. Iets wat u, met één blik op de tv-gids, empirisch kunt vaststellen. Zelden was tv-humor meer belegen dan in het huidige najaar. Vtm heeft de telefoongrap nieuw leven ingeblazen met – ik wist niet dat vaste lijnen nog bestonden – De telefoongrap. De witzentrommel is vijftien jaar na HT&D opnieuw opengetrokken voor Nonkel Mop. De komische sketch is nog maar eens nieuw leven ingeblazen met En toen kwam ons ma binnen. Voor inventiviteit en innovatie moet u niet meer naar tv kijken, waar de sitcom, het sketchprogramma en de verborgen-camerashow na vijftig jaar meer dan ooit de enige beschikbare formats lijken. De gouden dagen van de televisiehumor liggen achter ons.

Het staat in schril contrast met de creativiteit die u dezer dagen op het web kunt vinden. Want, anders dan kwatongen wel eens beweren, is er meer op het web te vinden dan onnozele foto’s van katten. Er zijn de shreds, literal videos en fake trailers op YouTube – googlen op respectievelijk ‘Kings of Leon Shred’, ‘Total Eclipse of the Heart literal video’ en ‘The Shining recut as romantic comedy’, mocht u niet weten waarover we het hebben. Er is de elke dag aangroeiende lijst thematumblrs die in het spoor van Awkward Family Photos louter te uwer procrastinatie dienen – Black People Not Amused by White People is de recentste blog du jour. Er is de wekelijkse meme: als het niet planking, owling of Putting Eyes on Things and Then Photographing Them is, dan wel #lukakufacts of Autotuning the News. Gifs-voor-elke-emotie hebben hun intrede gedaan in het mailverkeer, Twitter heeft de oneliner heruitgevonden, Facebook gaf de captionhumor een platform, websites als The Onion, Cracked en Buzzfeed hebben school gemaakt met een nieuw soort geschreven humor.

Je kunt dat afdoen als onzin – wat het vaak ook is – maar tegelijk kun je niet anders dan concluderen: nergens zijn er in het voorbije decennium zoveel humoristische formats uitgedokterd als op het interweb. Het internet heeft de humor gered – en naar zijn hand gezet. Superstaar, LuckyTV van De wereld draait door, en De ideale wereld zijn zowat de enige tv-programma’s die wel iets nieuws doen met humor, maar in essentie maken ze eigenlijk veeleer beter internet dan betere televisie, zoals Nonkel Mop ook alleen grappig was op Twitter.

Niet dat dat niet in de lijn der verwachtingen lag: technologie heeft altijd een impact gehad op humor – en dan hebben we het niet alleen over de uitvinding van het protkussen in 1920. De geluidsfilm vermoordde de slapstick en introduceerde de razend snel gesproken screwballcomedy; de televisie vermoordde de variétéavond en introduceerde het sketchprogramma. Dat het internet de mop zou vermoorden en de meme introduceren, viel dus wel enigszins te voorspellen. Het is niet dat de Druivelaar minder grappig is geworden dan vroeger, het is uw humor die veranderd is.

Nu uw grappige nonkel eindelijk gestopt is met u belegen moppen in e-mails-met-veel-te-veel-cc’s te forwarden, begint dan ook duidelijk te worden hoe het web humor aan het veranderen is. U kent de clichés van het internet wel. Participatief: elke idioot kan een filmpje van een vallende wafel uploaden en een miljoenenpubliek scoren. Snel: bent u binnen de dertig seconden niet aan het glimlachen, dan klikt u weg. Viraal: het is geen top-downinstantie meer die bepaalt wat u grappig kunt vinden. Was de sitcom de ideale format om humor tot bij de tv-generatie te brengen, dan zijn de memes, thematumblrs en failblogs dat voor de internetgeneratie.

IK HEB HANDEN SCHUDDEN NOOIT bijzonder grappig gevonden. Dat is: tót ik The 21 Most Awkward Moments in Handshake History op Buzzfeed zag, een collectie gifs van 21 handdrukken, high fives, vusjes en shakes die faliekant aflopen. Dat vreemde moment als u uw hand uitsteekt, er geen terug krijgt en u uzelf probeert te redden door in uw gezicht te krabben: het is een ding voortaan.

Meer dan puur een platform te wezen heeft het internet humor een nieuw potentieel gegeven. Neem nu de oude foto’s in het familiealbum van uw vader met nektapijt, opgerolde kostuummouwen en net iets te veel trots om zijn snor. Liggen al dertig jaar achter plastic folie, waar ze door hoop en al twintig mensen gezien zijn. Het internet heeft ze een nieuwe bestemming gegeven, waar ze op sites als Dads Are the Original Hipsters miljoenen mensen kunnen bereiken. Humour trouvé: wat in tv-land beperkt bleef tot America’s Funniest Home Videos, heeft op het internet voor een reusachtige, niet-aflatende stroom Ugly Belgian Houses, Shit My Dad Says, Awkward Boners en NASA-drollenverhalen gezorgd. De parodie, de remixmontage, humour trouvé: het internet heeft een hele rist genres een nieuw potentieel gegeven.

Maar het meest fascinerende staaltje internethumor blijft de meme. Mocht u dat net als ‘mémé’ hebben uitgesproken: een meme is een – veelal humoristisch – idee dat zich viraal verspreidt over het internet. Alleen: niemand nog kan uitleggen waarom een plank imiteren op een foto, 30 seconden wild dansen op de Harlem Shake of ogen op dingen plakken en ze fotograferen grappig is – behalve dan omdat heel veel andere mensen dat ook doen. Een volstrekt nieuwe vorm van humor, die vóór het internet niet had kunnen bestaan, en nu hype na hype creëert. De tijd dat enkel houders van een lidkaart van de Ministry of Silly Walks een voorliefde hadden voor absurde humor, ligt ver achter ons. Het web heeft ons volslagen absurd gemaakt.

Geen idee of er een oorzakelijk verband is, maar het valt op dat sinds de komst van het internet geen enkele sitcom nog een massapubliek heeft kunnen bereiken. De sitcoms van nu hebben een prefix: nerdsitcom voor The Big Bang Theory, indiesitcom voor New Girl, metasitcom voor Arrested Development. De tijden dat de mainstreamhumor de boventoon voerde, is samen met de views van Sneezing Panda en Charlie Bit My Finger ter ziele gegaan. In een wereld van overvloed zoekt iedereen zijn eigen humor.

Misschien is dat wel de enige conclusie: humor in internettijden is zo snel, zo breed en zo massaal dat het onmogelijk is om er nog vat op te krijgen. Wat vandaag nog grappig is, kan overmorgen passé zijn. Wat uw oude klasgenoot hilarisch vindt op Facebook, kan voor u een reden zijn om hem te defrienden. Maar terwijl het steeds moeilijker wordt om in de stroom silliness het overzicht te bewaren, is het internet de humor wel degelijk radicaal aan het veranderen. Memes zijn de nieuwe moppen, captions zijn de nieuwe catchphrases, humour trouvé is de nieuwe situatiecomedy. En geef toe: vallende wafels op de tonen van Skrillex: nooit gedacht dat u dát grappig zou vinden.

NU U UW LAPTOP ER TOCH BIJ HEBT genomen: surf eens naar de foto’s van de Britse fotograaf Harry Pointer, die omstreeks 1870 korrelige zwart-witfoto’s maakte van poserende katten, af en toe zelfs met onderschrift.

Het mag dan een nieuwe, vreemde humorwereld zijn, daarbuiten, één zekerheid hebt u: katten zijn altijd grappig.

DOOR GEERT ZAGERS