GENT JAZZ, 17/7, 20.30 UUR – Is het jazz? Is het blues? Neen, het is Melanie De Biasio, de Waalse zangeres met de wonderlijke stem die na België nu ook het buitenland verovert. ‘Elke dag sta ik klaar om te groeien.’
De voorbije weken leek het of enkel Stromae – met zijn eerste optreden in New York – de hegemonie van de Rode Duivels in de categorie ‘in het buitenland bejubelde Belgen’ kon doorbreken. Nochtans is er nog een culturele ambassadrice die de laatste tijd over onze grenzen geroemd wordt. Melanie De Biasio (35), de Waalse met Italiaans bloed en een naam die zingt, oogstte vorig jaar welverdiende lof voor haar album No Deal, en intussen is die plaat ook in de rest van Europa aan verleidingsmanoeuvres bezig. Niet slecht voor een zangeres die daarvoor enkel in onze nationale jazzkringen enige bekendheid genoot. ‘De tijd is mijn artistiek directeur geweest’, vertelde De Biasio vorige zomer aan Knack Focus. ‘Het was gewoon wachten op het goede moment.’ Tijd voor een update.
De zon schijnt over Amsterdam, maar het stadscentrum is grotendeels ontruimd en afgesloten wegens een bommelding in de Bijenkorf, dus gaat het met de taxi richting hotel. Stromaes Ta Fête schalt door de boxen. ‘Ook een Belg, hé?’ draait de chauffeur zich knipogend om, en de rest van de rit maken we vol met het WK. Hazard, Fellaini, Kompany, Benteke, Lukaku; hij kent alle Belgische spelers in de Engelse competitie uit het hoofd. Wij hebben afspraak met Melanie De Biasio, die hier twee avonden na elkaar aantreedt in het voorprogramma van Eels. Net als die Rode Duivels is zij in Engeland inmiddels een bekende Belg. Het begon bij de luisteraars van het radioprogramma dat Gilles Peterson presenteert op BBC Radio 6. In januari riep Peterson, het wereldmuziekgeweten van de Britten, No Deal uit tot album van de week, en in mei mocht De Biasio live een sessie spelen in de studio. Anderen sprongen op de kar met complimenten, waaronder de krant The Guardian en gerenommeerde muziekbladen als Q en Mojo, die beide een interview publiceerden met de zangeres. Mojo sloeg achteraf op Facebook de bal compleet mis met ‘Melanie De Biasio is the best thing from Belgium since Plastic Bertrand’, maar het is de intentie die telt.
De tour met Eels bracht haar al naar Oostenrijk en Duitsland, en na Amsterdam staan nog Rotterdam, Londen, Dublin, Zürich en Luxemburg op het programma, telkens in zalen van enkele duizenden mensen. Tussendoor en daarna trekt ze op eigen kracht naar Werchter, het Montreux Jazz-festival, Les Ardentes en ten slotte Gent Jazz.
De Biasio puft wanneer ik de hele lijst opzeg. ‘Eerlijk: ik ben erg blij en dankbaar dat we op zulke grote festivals mogen spelen, maar ik kan niet zeggen dat ik ernaar uitkijk. Festivals zijn niet mijn natuurlijke habitat.’
Zegt de zangeres die vorig jaar op het einde van haar passage op Jazz Middelheim werd getrakteerd op een staande ovatie.
‘Ja, dat was… heel mooi’, geeft ze toe. ‘Maar Middelheim is geen festival-festival, begrijp je? Op de wei van Werchter ben ik zelfs nooit geweest. Ach, we zien wel wat het geeft, ik wil me niet aan voorspellingen wagen. Ik ben vooral benieuwd.’
Het air van mysterie dat rond De Biasio hangt, op plaat en op het podium, blijft bewaard, ook in het zonlicht aan een terrastafel. Ze is nukkig en koppig, zo was me ingefluisterd, maar daar is niks van te merken. Wel stond ze de avond voordien ietwat afstandelijk op het podium, aan de zijde van gitarist Pascal Paulus. ‘De omstandigheden waren niet ideaal, neen, en in duo is onze muziek fragieler dan anders. De mensen van Eels zijn schatten, ze helpen ons waar ze kunnen, en Mark Everett is al een paar keer komen kijken naar onze set. Maar gisteren hadden we maar een soundcheck van zeven minuten, en in een grandioze zaal als deze (het statige Concertgebouw, aan het Museumplein, nvdr.) heb ik meer nodig. Ik word erg beïnvloed door de klankkleur tijdens een concert, en het is moeilijk om in een natuurlijke flow te raken wanneer je niet op je gemak bent. Ik wil de hele ruimte omhelzen van op het podium, maar gisteren hebben we geworsteld, niet geknuffeld.’
Ze overdrijft niet. Drie dagen hebben de opnames van No Deal geduurd, waarvan één hele dag werd gespendeerd aan de plaatsing van alle microfoons. De flow waarover ze het heeft stond 24 uur later op band, en deed muziekjournalisten onhandig jongleren met stijlen, genres en vergelijkingen. Het is jazz. Neen. Is het blues? Neen. Het is Melanie De Biasio, die van hier tot in Engeland, Frankrijk en Zwitserland wordt vergeleken met Nina Simone en Peggy Lee, door The Guardian zelfs met This Mortal Coil en de ‘sinister authority’ van Portishead, en die volgens de BBC een album maakte ‘waar je je volledig in kunt onderdompelen’. Het blad Record Collector schreef: ‘Spellbinding stuff!’ ‘Woop woop!’ zeggen wij dan.
De Biasio is nuchterder: ‘Het ís jazz, en het is folk, en het is blues. Je mag kiezen, voor mij bestaan er geen grenzen. In eigen land word ik vaak in het hoekje van de jazz geduwd, omdat journalisten mijn verleden kennen. Dat is niet erg, en voor mij betekent jazz vrijheid, maar elders nemen ze dat woord minder snel in de mond. Nu, ik had de positieve aandacht in het buitenland natuurlijk niet verwacht, maar ik was er wel klaar voor. Ik sta met veel nieuwsgierigheid open voor alles wat nog gaat komen.’
En dan valt ze plots stil, blik naar beneden, en blijkbaar ergens ver weg. Of probeert ze mijn vragen ondersteboven te lezen?
‘Sorry, ik zat even in de muziek.’
Behalve voorbijdenderende trams en rinkelende fietsbellen hoor ik niks, maar De Biasio bedoelt haar muziek, de muziek die ze gisterenavond in het halfduister onder gedoofde kristallen luchters bracht. De muziek waarmee ze af en toe de rumoerige Nederlanders muisstil kreeg, ook al wist geen hond in de zaal wie ze was. Haar naam stond niet op de website of posters van het Concertgebouw. Niet dat het haar deert. ‘Het liefst van al zou ik helemaal in het donker spelen. Ik heb het gevraagd hier, maar het mocht niet. Iets met veiligheidsrisico’s.’
Haar geamuseerde glimlach en fonkelende ogen zeggen ‘op veilig spelen, dat ken ik niet’. En ja, hoor: ‘Angst heb ik nooit op het podium, want het gaat niet over mij. Ik ben enkel het kanaal dat de muziek moet verbinden met de emoties van de mensen in het publiek. Elk optreden is anders. Net als in de studio blijft improvisatie een belangrijk element, en de dag na een optreden zitten de ritmes en de melodieën van de avond ervoor nog in mijn lijf, als zaadjes die kiemen. Het is een cirkel, zoals alles in het leven. It’s the flow – ça vient, ca part. Ik laat het gebeuren, controle heb ik er niet over. Ik aanvaard het. I just follow the flow.’
VOOR ALLE DUIDELIJKHEID: ons gesprek gaat over en weer van Frans naar Engels, en volgt ook een aparte cadans. Soms beantwoordt Melanie een vraag enkel met een vriendelijk knikje, het volgende moment vloeien de woorden eruit in een stream of consciousness vol vreemde bochten. Zoals wanneer ik vraag of het succes en de bijbehorende verplichtingen haar extra druk opleggen. ‘Druk? Om het waar te maken? Zo zit ik niet in elkaar. Ik draag verantwoordelijkheid, dat is iets anders. Deadlines en business, dat is mijn rol niet. Ik moet beschikbaar zijn op het podium, om de schoonheid te vinden, om de juiste invalshoek te vinden. Ik ben continu in verandering. Dat vergt veel energie, ça demande d’avoir une hygiène de vie. Ik heb geen tijd om stil te staan bij succes, of om de popster uit te hangen. Het zou me heel snel vervelen, en aan verveling doe ik niet mee. L’enlisement, weet je wat dat betekent? Stilstand, stagnatie. Dat is mijn grootste vrees. Jacques Brel had dezelfde angst, hij had het er vaak over. ‘Je vous souhaite de résister à l’enlisement, à l’indifférence’, zingt hij in Mes souhaits. Elke dag sta ik klaar om te groeien. I’m not anywhere, I’m growing.’
Wanneer ik opmerk dat het een stuk tekst van Nina Simone zou kunnen zijn, dat laatste, moet ze lachen. Op No Deal staat één cover, I’m Gonna Leave You, en het is er een van Nina Simone, de hogepriesteres van de soul, met wie De Biasio tot in den treure vergeleken wordt sinds de release van dat album. Ze hebben wel het een en ander gemeen, Nina en Melanie: improvisatie als leidraad, vrijelijk muzikale grenzen overschrijden, de reputatie koppig en eigenzinnig te zijn. ‘Eigenzinnig ben ik zeker,’ zegt De Biasio, ‘maar koppig klinkt me te negatief. Neen, met koppigheid raak je niet vooruit.’
Dat Nina Simone geen jazzzangeres genoemd wilde worden, vertel ik, en omdat ook folk en pop en blues de lading niet dekten, bedacht ze haar eigen niche: zwarte klassieke muziek.
‘Whatever’, lacht De Biasio. ‘Voor mij is Nina Simone een zuivere bluesmadam. Blues is de oorsprong van alle moderne muziek, de blues is leven, en de muziek van Nina Simone zit boordevol leven. I’m Gonna Leave You is niet eens mijn favoriete song van haar, maar wel één waar ik mijn zaadje in kon planten. Ik kon er mijn eigen draai, mijn eigen ritme aan geven. De tekst leent zich ook tot herinterpretatie. Het gaat over loslaten, en dat kan een man zijn, maar ook een slechte gewoonte, eender wat. Elk individu kan er iets op projecteren, daar hou ik van’.
Er is nog een andere, weerkerende vergelijking: de Britse band Talk Talk, in het bijzonder hun album Spirit of Eden, en de ene soloplaat van hun zanger, Mark Hollis.
‘Dat is grappig eigenlijk, want ik kende die platen helemaal niet. Mijn platenfirma PIAS heeft me op de gelijkenissen gewezen. Toen ik voor het eerst naar dat soloalbum van Mark Hollis luisterde, was ik tot tranen toe bewogen. Zijn muziek biedt hoop en geloof. C’est une fontaine d’amour, une fontaine d’énergie, quoi.‘
Een plaat waarop stilte een grote rol speelt, net als op de hare.
‘Ja, de stilte, die is onderdeel van de groep, zeker en vast. Wanneer de stilte spreekt, dan moet ik luisteren.’
Ook in een zaal rumoerige Nederlanders, of in een volle festivaltent?
‘Altijd en overal. De stilte spreekt overal tegen me. Ik hoef me daarvoor niet in een donker kamertje op te sluiten. Je mag niet bang zijn van de stilte, je moet ervoor openstaan. Als de kleine stemmetjes in je hoofd weten dat je luistert, gaan ze vanzelf stiller praten. Dat is de truc. Als je die stemmetjes negeert, beginnen ze te roepen, maar wanneer je luistert, praten ze steeds zachter, en zachter. En uiteindelijk zwijgen ze.’
VOLGENDE WEEK MATIAS AGUAYO
DOOR JONAS BOEL
Melanie De Biasio ‘IK HEB GEEN TIJD OM STIL TE STAAN BIJ SUCCES, OF OM DE POPSTER UIT TE HANGEN. HET ZOU ME HEEL SNEL VERVELEN, EN AAN VERVELING DOE IK NIET MEE.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
