SUPER LOOPER

‘The Matrix voor de Facebookgeneratie!’, ‘Regisseur Rian Johnson speelt op het niveau van Nolan en Kubrick!’, ‘De beste Bruce Willisprent in eeuwen!’ Tijdreisavontuur Looper is duidelijk the hot ticket in town. Maar wat is het verhaal achter dit ambitieuze droomproject van een voormalige indie-regisseur?

Om de kiem van tijdreissensatie Looper op te snorren, moeten we zo’n tien jaar terug. In het begin van het millennium heeft Rian Johnson een simpele maar briljante inval: wat als een huurmoordenaar met een oudere en wijzere versie van zichzelf geconfronteerd wordt? De aspirant-regisseur werkt het idee uit tot een drie pagina’s tellend scenario, goed voor een kortfilm van om en bij de tien minuten. Op de openingszinnen – ‘Time travel has not yet been invented. But 30 years from now, it will have been’ – is hij bijzonder trots. Dat die in 2012 in bioscoopzalen over de hele wereld door de speakers zullen knallen, had hij toen nooit durven te voorspellen. ‘Het bleef toen bij een leuke hersenkronkel’, aldus Johnson in The New York Times. ‘Toen ik plots het geld bijeenkreeg voor mijn eerste langspeelfilm, belandde het script in mijn opslagruimte.’

Johnson (°1973) is geboren in Maryland, maar verhuist samen met broer Aaron en zijn ouders naar San Clemente aan de sunny West Coast. Hij geniet een filmopleiding aan de University of Southern California. Daarna volgen ettelijke magere jaren. ‘Beginnende regisseurs hebben het nergens makkelijk’, zegt Johnson. ‘Maar als je in de VS genrefilms wilt maken zonder bemoeienissen van grote studio’s, maak je het jezelf wel heel moeilijk.’ Dat Johnson het budget – net geen half miljoen dollar – van zijn langspeelfilmdebuut Brick bijeenkrijgt, mag een wonder heten. Brick is een film noir met een kanjer van een twist: hij speelt zich af op een hedendaagse middelbare school. ‘Hollywood had zowel de hard-boiled detective als het highschooldrama totaal afgeschreven. Zeven jaar leurde ik met mijn scenario.’ Johnsons doorzettingsvermogen wordt flink beloond. Wanneer Brick in 2005 in première gaat op het prestigieuze Sundancefestival zijn de reacties lovend. Het eindresultaat wordt vergeleken met sfeervolle parels als Blue Velvet en Miller’s Crossing. En Johnson krijgt de Special Jury Prize voor Originality of Vision.

OOK OPVOLGER THE BROTHERS BLOOM IS een variant op een door Tinseltown gruwelijk gedateerd geacht genre: de oplichtersprent. ‘Genres hebben me altijd mateloos geboeid’, vertelt Johnson daarover op Aintitcool.com. ‘Binnen hun beperkingen zijn de mogelijkheden eindeloos. Neem een film als Annie Hall. Daarin volgt Woody Allen alle conventies van de archetypische romantische komedie, maar tegelijkertijd vindt hij ze helemaal opnieuw uit. Dat soort uitdagingen ga ik maar al te graag aan.’ Nieuw voor Johnson zijn de location shoots: ‘We filmden in Roemenië, Tsjechië, Servië, Griekenland en Montenegro. Een ware openbaring voor de typische Amerikaan die ik jammer genoeg ben. Vroeger beschouwde ik zelfs Canada als een exotische bestemming.’ Na het floppen van The Brothers Bloom – de film brengt wereldwijd amper 5 miljoen dollar op – beseft Johnson dat hij het anders moet aanpakken. ‘Ik wil mijn hele leven blijven regisseren. Dat kun je alleen waarmaken als je films geld opleveren. Daarom broedde ik lange tijd op mijn volgende project. Ik regisseerde afleveringen van Breaking Bad om mijn rekeningen te kunnen betalen – en omdat ik een ongelooflijke fan van de tv-reeks ben – ondertussen was ik naarstig op zoek naar een idee dat iets commerciëler was dan mijn vorige films, zonder dat ik er mijn ziel voor moest verkopen. Zo belandde ik opnieuw bij mijn tijdreisverhaal. Een sciencefictionavontuur vindt altijd een publiek, nietwaar?’

THE TERMINATOR, BACK TO THE FUTURE, 12 Monkeys: aan tijdreisfilms geen gebrek in de moderne Hollywoodcanon. Toch probeert Johnson die titels zo veel mogelijk te negeren wanneer hij zijn oorspronkelijke schrijfsels tot een langspeelscenario uitwerkt. In plaats daarvan put hij inspiratie uit het oeuvre van Haruki Murakami, de gevierde Japanse auteur van bestsellers als Norwegian Wood en Kafka op het strand. ‘Zijn personages gedragen zich ongelooflijk cool’, zegt Johnson aan The New York Times, ‘en hij injecteert zijn verhalen met een nonchalance die me stikjaloers maakt.’ Andere onverwachte invloeden: Shakespeares Macbeth (‘misschien wel het ultieme tijdreisverhaal’) en Four Quartets van T.S. Eliot (‘die gedichtenreeks bracht me op het idee om een structuur met vier bedrijven te hanteren’).

Ook de films waardoor Johnson zich laat inspireren zijn allesbehalve vanzelfsprekend. ‘Men vergelijkt Looper nogal snel met Blade Runner. In mijn ogen heeft hij meer gemeen met een ander Harrison Fordvehikel, Witness. In die film worden het stads- en het plattelandsleven haast voelbaar gecontrasteerd. Dat effect probeerde ik te kopiëren.’ Zijn passie voor Cabaret, de musicalklassieker met Liza Minnelli, is dan weer bepalend voor het bizarre sfeertje van de nachtclub die de protagonist van Looper frequenteert. De naam van het louche etablissement, La Belle Aurore, is op zijn beurt een knipoog naar een café uit het onvergetelijke Casablanca. ‘Ik heb zoveel gejat uit die film dat ik hem toch iets verschuldigd was.’

Veel logischer is Johnsons eerste castingkeuze. Hij wijst Joseph Gordon-Levitt de rol van de jongere versie van de huurmoordenaar toe. Het duo heeft tijdens Brick voor het eerst samengewerkt en is sindsdien goede vrienden gebleven. ‘Tijdens het schrijfproces moest ik altijd maar opnieuw aan Joe denken. Het personage leek hem op het lijf geschreven.’ Enkele weken later raakt bekend dat niemand minder dan Bruce Willis de oudere incarnatie van de protagonist zal spelen. ‘Een droom die uitkwam. Welke rechtgeaarde filmfreak houdt er nu niet van Bruce? Hij is de perfecte actieheld: een man die zowel stoer als emotioneel uit de hoek kan komen.’

Met het castingnieuws wordt duidelijk dat Johnson financieel bewuster te werk gaat dan in het verleden. Gordon-Levitts bijdrages aan Inception en The Dark Knight Rises hebben van hem een rijzende ster gemaakt. En Willis’ toezegging doet het budget exponentieel stijgen. Maar daar houdt het niet op. Productiehuis Endgame sluit een lucratieve deal met de Chinese filmdistributeur DMG. In ruil voor de lokale rechten bekostigt het bedrijf de opnames op locatie in Shanghai. Bovendien ontpopt Johnson zich tot een ware crack qua hedendaagse zelfpromotie. Twitter, Facebook, Tumblr: de cineast is op alle belangrijke socialemediasites aanwezig. Strafst van al: hij beantwoordt de aan hem geadresseerde berichten steeds zelf.

Met een budget van zo’n 30 miljoen dollar kan Johnson Looper zonder grote compromissen verwezenlijken. ‘Volgens hedendaagse Hollywoodnormen is dat bedrag peanuts. Maar als je zoals ik indiebudgetten gewoon bent, voel je je de koning te rijk.’ Een groot deel van het geld gaat naar de speciale effecten. Gordon-Levitt moet dagelijks geschminkt worden om op een jongere versie van Willis te lijken. En om opnameplaats Louisiana om te toveren tot een futuristisch Kansas City doet Johnson een beroep op de beste cgi-huizen. ‘Voordien dacht ik dat computereffecten er altijd als cartoons uitzien, nu weet ik dat goede cgi niet opvalt.’

DE OPNAMES GAAN IN JANUARI 2011 VAN start en verlopen vlekkeloos. Zelfs Willis, die bekendstaat als een wispelturige acteur die al menig regisseur het leven zuur heeft gemaakt, is dolenthousiast. ‘Het is lang geleden dat een film me zo dierbaar was. Toen Rian me het scenario aanbood, hapte ik meteen toe. Ik wist dat het een heel speciaal project ging worden. Ook op de set was dat voelbaar. Rian lijkt heel losjes te regisseren, maar eigenlijk weet hij perfect wat hij wil. Het deed me terugdenken aan de films die ik met Quentin Tarantino en M. Night Shyamalan draaide. Ook zij dansen op het slappe koord tussen kunst en commercie. Geloof me: Rian wordt een van de groten.’

Wanneer Sony Pictures in mei vorig jaar bekendmaakt dat het de Amerikaanse rechten van Looper heeft bemachtigd, komt de buzz rond de film pas echt op gang. Teasers en trailers groeien uit tot internethits. Johnsons productieblog wordt verplichte kost voor movie geeks. En het nieuws dat de prent de recentste editie van het Toronto International Film Festival opent, wordt laaiend enthousiast onthaald.

Voor één keer blijkt de film de hype waard. De reacties na de eerste vertoningen zijn ronduit lyrisch. En tijdens zijn Amerikaanse openingsweekend scoort de prent iets meer dan 20 miljoen dollar. Johnson, die al bezig is aan zijn volgende scenario, kan zijn geluk nog steeds niet op. ‘De positieve kritieken en de verrassende cijfers stemmen me hoopvol. Er is wel degelijk een publiek dat genrefilms vol uitdagende ideeën wil zien.’ Dat Looper al aan de lopende band gepersifleerd wordt op het internet, ziet hij als het grootste compliment. ‘Dan weet je dat je het publiek écht geraakt hebt.’ Zijn favoriete parodie? ‘Eentje die Old Looper heet. Die deed me tegelijkertijd lachen en huilen. Zoek hem maar op YouTube.’

LOOPER

Vanaf 31/10 in de bioscoop.

DOOR STEVEN TUFFIN

Rian Johnson

‘MENSEN VERGELIJKEN LOOPER NOGAL SNEL MET BLADE RUNNER. IN MIJN OGEN HEEFT HIJ MEER GEMEEN MET EEN ANDERE HARRISON FORDFILM: WITNESS.’