TOEN MIME FILMKUNST WAS – De grote Hollywoodkomieken van de stille film krijgen een eerbetoon. Spijtig genoeg staat fervent enthousiasme niet altijd garant voor aangenaam leesvoer.

Paul Merton, Arrow Books, 350 blz., euro11

In een poll die de krant The Observer enkele jaren geleden organiseerde, kwam de Britse komiek Paul Merton naar voor als een van ’s lands vijftig grappigste mensen. Die reputatie heeft Merton vooral te danken aan zijn verbale hoogstandjes in het satirische BBC-programma Have I Got News for You. Merton houdt echter ook van een ander soort humor: hij is immers een gepassioneerde fan van de stille film. Ten getuige zijn boek Silent Comedy, dat intussen ook al als inspiratie diende voor de vierdelige BBC-serie Silent Clowns en een compilatieprogramma van clips waarmee hij Groot-Brittannië rondreisde.

Wie nu rekent op een hoogst erudiete, meeslepend geschreven en persoonlijke kijk op de inventieve slapstick en tragikomische kunststukjes van Charlie Chaplin, Buster Keaton en co, zit er evenveel naast als Christoffel Columbus bij zijn eerste reis naar India. Nochtans begint Merton gedreven met een biografische situering van deze wereldberoemde komieken en een met anekdotes verluchte beschrijving van hun gemeenschappelijke vaudevilleachtergrond. De auteur vertelt even over zijn eigen ervaring als stand-up-comedian, maar die draad van ‘ what makes people laugh’ pikt hij nadien maar één keer meer op.

Het boek is vooral voer voor een leek die snel wegwijs wil worden gemaakt in de wereld van de delirante fysieke Amerikaanse humor uit de stille periode. Merton concentreert zich daarbij vooral op de evolutie in het werk van de topkomieken, hun ongelooflijke drang naar perfectionisme bij het uitwerken van een gag en de manieren waarop ze elkaar inspireerden óf elkaars grappen recycleerden.

Het trio Chaplin, Keaton en Harold Lloyd krijgt de meeste aandacht, terwijl Laurel & Hardy, Harry Langdon, The Keystone Cops en een actrice als Mabel Normand opvallend minder of zelfs geen ruimte krijgen – al heeft hij dan weer wel aandacht voor de band tussen Keaton en de door een seksschandaal getroffen Roscoe ‘Fatty’ Arbuckle. Merton dient zichzelf echter de doodsteek toe door elke plot van A tot Z prijs te geven. Ook al geeft hij rake observaties, in deze tijden van dvd’s en Blu-rays is het een vreemde en saaie keuze die het leesplezier nu niet meteen bevordert.

Wie toch voor Silent Comedy kiest, opteert beter voor de hardcoverversie. In tegenstelling tot de paperback is die ten minste nog fraai uitgegeven en geïllustreerd.

Luc Joris