EEN GROOTEN OORLOGSROMAN. Het langverwachte nieuwe boek van Stefan Brijs, ‘Post voor mevrouw Bromley’, is een weergaloze vertelling over de Eerste Wereldoorlog.

Stefan Brijs, uitgeverij Atlas, 521 blz., euro 19,95 (euro 24,95 in gebonden versie en euro 17,95 als e-boek)

Voor Stefan Brijs kan het niet gemakkelijk geweest zijn om De Engelenmaker op te volgen. Met 130.000 verkochte exemplaren, 26 drukken en 11 vertalingen – onder meer naar het Russisch en het Chinees – was het veelvuldig bekroonde boek méér dan een topper. Geen vreemde drielingen of griezelige roddels in Post voor mevrouw Bromley, wel een blik op de Grote Oorlog en dan vooral op de manier hoe iedereen toen de waarheid naar zijn hand trachtte te zetten – van de gewone piot aan het front tot de overheid met haar oorlogspropaganda.

De eerste helft speelt in het Londen van 1914-1915. Duitse zeppelins zaaien dood en verderf en hoofdpersonage John Patterson wil niet meegaan in de Britse oorlogseuforie. Brijs vertelt op indringende wijze hoe onverbiddelijk de druk was om zich als vrijwilliger op te geven. Wie dat niet deed, werd aangeklampt door feministen en kreeg een ‘pussy’– pluimpje opgespeld. In het tweede deel wordt de lezer ondergedompeld in het oorlogsgeweld rond het Frans-Vlaamse Arras. Op zoek naar zijn verdwenen jeugdvriend Martin komt John in het Talbot House in Poperinge terecht, waar hij de afschuwelijke waarheid achter diens zogenaamd heroïsche dood ontdekt.

Laat er geen twijfel over bestaan: Brijs schreef met Post voor mevrouw Bromley de beste verhalende roman over de Eerste Wereldoorlog in de Nederlandstalige literatuur. Erwin Mortier maakte met Godenslaap een mooie evocatie over de dubbelzinnige, onmenselijke schoonheid van die oorlog, maar Brijs’ meesterstuk is nog van een andere orde. Hij slaagt erin om een groot en geloofwaardig verhaal op te hangen rond de lotgevallen van twee Engelse boezemvrienden.

Knap is de manier waarop Brijs zich hoedt voor de documentaire val van de auteur die breed wil uithalen en die daarom graag met veel historisch opzoekmateriaal uitpakt. Het verhaal rijdt zich niet vast in feitenkennis – met dank aan de soepele dialogen, de onverwachte wendingen en de aparte details. Te midden van het oorlogsgeweld gaat Johns luitenant bijvoorbeeld op zoek naar sneeuwklokjes en bosanemonen, want ‘in deze oorlog moet je blij zijn met het geringste teken van schoonheid’.

Wie nu nog beweert dat een Vlaamse schrijver geen groots en meeslepend verhaal kan vertellen, moet dus dringend Post voor mevrouw Bromley lezen. Benieuwd of Mail for Mrs Bromley in Britse vertaling evenveel gensters zal slaan.

FRANK HELLEMANS

SLEUTELZIN: ‘Martin was veranderd. Dat viel me meteen op toen hij in de deuropening verscheen en opgewonden verkondigde dat het oorlog was.’