Ooit liet Orlan zich chirurgisch ombouwen tot de mooiste vrouw aller tijden. Intussen is de beroemde Française 65 en neemt ze de maat van architectuur.

De kunstenares met een naam als een antirimpelcrème brak twintig jaar geleden al door. Orlan ging toen onder het mes om zich de kin van Venus, de wenkbrauwen van de Mona Lisa, de lippen van Europa en de neus van Psyche te laten aanmeten. Anno 2012 valt op Orlans gezicht nog weinig expressie te bespeuren – botox rules. Een kapsel in zwart-wit en twee bulten ter hoogte van de slapen zorgen voor tegengewicht. In het MuHKA wijdt Orlan zich aan haar mesuRAGEs: met de lengte van haar lichaam neemt ze de maat van gebouwen en musea. Maar vanwaar die rage?

ORLAN: Rage staat voor colère, woede. Al vanaf het begin rebelleer ik tegen wat ik rond me zie. Bij wijze van protest nam ik al vroeg de maat van straten, pleinen en gebouwen. Architectuur is doorgaans een mannenzaak. Straten hebben steevast namen van mannelijke beroemdheden. In het Frans is het woord voor mensen mannelijk: des hommes. De man is de maat van alles – nefast voor onze waardering van de wereld. Ik wil als vrouw ook de maat nemen.

Feministe avant tout?

ORLAN: Vroeger zei ik altijd dat ik humaniste was. Ik was un femme en une homme. Nu noem ik mezelf toch weer feministe. In Frankrijk wordt om de drie dagen een vrouw gedood door haar man. In Spanje ligt het cijfer nog hoger. Vandaag hebben miljoenen vrouwen geen toegang tot scholing of zorg. Velen hebben nauwelijks rechten of een stem in het kapittel, ook door toedoen van religies die vrouwen de mogelijkheid ontnemen om weg te gaan. Veel vrouwen zijn louter werksters of seksslaven die geslagen of zelfs gedood mogen worden. Er heerst een ernstige vorm van apartheid in de wereld, daarom vind ik het noodzakelijk om feministe te zijn.

Via plastische chirurgie mat je jezelf de mooiste mond, neus, kin enzovoort uit de schilderkunst aan. Waarom deed je dat?

ORLAN: In elk geval niet uit ijdelheid. Zoals elke kunstenaar wilde ik een nieuw beeld creëren. Of dat met marmer of met huid is, vind ik eigenlijk niet van tel. Het gaat veeleer om het idee erachter. De operaties gingen over de status van het lichaam in onze cultuur. Aanvankelijk was ik geïnteresseerd in het concept identiteit in onze samenleving. Later ging ik ook kijken naar precolumbiaanse, Afrikaanse en indiaanse culturen.

Wat betekent schoonheid voor jou?

ORLAN: Schoonheid is een product van de heersende ideologie. Het gaat om beelden waaraan we moeten voldoen, maar ook om denkbeelden die we moeten aanvaarden. Op zich interesseert schoonheid me niet. Het idee functioneert ook volstrekt niet. Waar ik in geloof, is tweeledigheid: goed én slecht, mooi én lelijk.

TE ZIEN OP 5 ENSEMBLES, 25 JAAR MUHKA, ANTWERPEN, TOT 20/1

(E.F.)