Zaterdag 14/7, 23.30 – Ned 2. Stanley Kubrick, VS 1958.
Elke oorlog heeft zijn film. Dat die meestal over de waanzin van de oorlog gaan, spreekt voor zich. François Truffaut merkte ooit op dat de grimmigheid van veel antioorlogsfilms net teniet wordt gedaan door de opwinding die ze onvermijdelijk genereren. Dat is zeker niet het geval voor Kubricks Path of Glory, een van de sterkste films ooit gemaakt over WO I.
Kubrick focust in dit volledig in Beieren opgenomen zwart-witdrama niet op de gruwelen op het slagveld, maar op de wreedheden die de militaire top aanricht tegenover zijn eigen soldaten. En als men Kubrick bij zijn latere films ging verwijten dat hij kil en hooghartig was, hier is dat helemaal niet het geval. Het met ingehouden pathos en bitter ironisch vertelde verhaal focust op de krijgsraad en de eventuele veroordeling tot het vuurpeloton van drie onschuldige Franse soldaten. Ze worden van lafheid beschuldigd omdat de al op voorhand tot mislukken gedoemde missie op een haast oninneembare Duitse stelling op een fiasco uitgedraaid is. De legerleiding wil een voorbeeld stellen.
Kubrick was pas 29 toen hij deze aanval tegen de militaire hypocrisie draaide, maar zijn technisch en filmisch meesterschap valt al op. De manier waarop hij de camera door de loopgraven laat draven, is verbluffend. De brutale scènes aan het front, vol lijken, bomkraters en prikkeldraad, staan in schril contrast met die van het hoofdkwartier vanwaaruit de generaals van op veilige afstand de oorlog leiden: een weelderig barok kasteel met imposante galerijen en troonzalen die Kubrick met veel zin voor composities à la Orson Welles in beeld brengt.
Terwijl de verontwaardigde kolonel Dax (Kirk Douglas) zijn manschappen voor de krijgsraad verdedigt, schuiven de verantwoordelijke generaals elke schuld voor het mislukken van de aanval van zich af. Sterker nog: zowel de machtshongerige Mireau (een dreigende George Macready) als de lepe en elegant gemanierde generaal Broulard (een weergaloze Adolphe Menjou) zijn corrupt of handelen uit eigenbelang. Ondanks het licht optimistische einde, met een optreden van Kubricks latere vrouw Susanne Christian, blijft dit tableau over de waanzinnige logica van de oorlogsmachine ook typisch Kubrick: eenmaal een bepaalde mechaniek in gang is gezet, kun je die niet of nauwelijks nog stoppen.
Paths of Glory zorgde bij de release in België voor een schandaal. In Frankrijk werd de film tot 1976 verboden, omdat hij de waardigheid van de oud-strijders en het Franse leger zou aantasten. Nochtans is het verhaal gebaseerd op een waargebeurd incident, uit 1916. Humphrey Cobb liet zich erdoor inspireren voor de roman die een sterke indruk op Kubrick nagelaten had toen hij hem als vijftienjarige knaap voor het eerst las.
LUC JORIS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
