Hafid Bouazza, Prometheus, 220 blz., euro 17,25

‘Paravion. Dat was de naam die vermeld stond op die grote rechthoekige postzegel. Wit op blauw: de kleuren van Paravion.’ Het opschrift par avion wordt synoniem voor het beloofde land. Grootvader Baba Baloek emigreerde naar Amsterdam, zijn zoon ‘moest wel vertrekken: de schaarste was alleen maar toegenomen. In Paravion wachtten hem vruchtbare en arbeidzame tijden.’ Hij vertrekt op een vliegend tapijt. In zijn zog volgen alle andere mannen van het idyllische Morea dat wat verweesd glinstert in de dorre Marokkaanse vlakten, enkel bevolkt door vrouwen en dochters die wanhopig op zoek gaan naar mannen om hun met uitsterven bedreigde dorp van de ondergang te redden. De jongste Baba Baloek, een herder die ook veracht wordt door zijn zwarte huid, ontmoet op een dag een mysterieus meisje dat hem inwijdt in de liefde. Later zal hij zijn erotische lessen delen met zeven andere vrouwen in het dorp. Het leven in Paravion is duidelijk anders dan de gelukszoekers zich hadden voorgesteld. De stad aan de Amstel is een en al verderf, de immigranten kunnen slechts heimelijk genieten van de sociale zekerheid en losse vrouwen en besluiten dan maar de vrouwen van Morea te importeren, willen of niet. Baba Baloek blijft alleen achter.

Hafid Bouazza is meedogenloos voor het racisme, de misogynie en de passiviteit van de Marokkaanse patriarchale samenleving, maar weet zijn kritiek fraai te verpakken in het fluweel van een modern sprookje. De roman leest dan ook als een warm pleidooi voor minder bekrompenheid en meer zelfkritiek in de islamwereld, of negatiever: als de ontmaskering van het Marokkaans machismo. Heel hun leven hebben de Marokkaanse mannen toegekeken hoe de vrouwen het werk verrichten, maar zelf werk zoeken in barre tijden, is geen optie. Ze brengen liever uren door in een theehuisje om zich in zelfbeklag te wentelen dan het heft in eigen handen te nemen. Het maakt Bouazza niet bepaald sympathiek in de moslimgemeenschap.

Bouazza’s nogal archaïsche stijl werd in het verleden op gemengde kritieken onthaald en het overrompelende taalgebruik in Paravion vormt geen uitzondering. Wij zijn alvast gewonnen voor zijn barokke proza, even sensueel en elegant als de erotische thema’s die hij vakkundig door zijn feeërieke roman weeft. Het sprookje is een gedroomd vehikel voor de donkere onderstroom van verscheurdheid tussen twee landen, heimwee en onbegrip voor al wat nieuw is. Betoverend.(Bram van Moorhem)

DOOR HANS COMIJN