Een jaar voor zijn dood, in 1968, publiceerde Giorgio Scerbanenco Moord op school, een donker, scherp verhaal waarin lelijkheid en tederheid met elkaar in de clinch gaan en dat al veel langer vertaald had moeten zijn.

‘Mejuffrouw’ Matilde Crescenzaghi is 22. Ze geeft avondles aan jongens tussen de dertien en de twintig van wie het merendeel ‘in opvoedingsgestichten had gezeten, een alcoholverslaafde vader had of een moeder die zich prostitueerde’, en van wie er meer dan één tbc of syfilis had.

Inspecteur Duca Lamberti kent Matilde alleen in dode toestand: ze is in het ziekenhuis aan haar verwondingen bezweken nadat haar leerlingen haar brutaal hebben verkracht. De jonge daders blijken allemaal staalhard te liegen. Ze zijn doodsbang, omdat de ware toedracht van hun daad veel erger is dan de gevolgen.

Auteur Giorgio Scerbanenco wordt de ‘vader van de Italiaanse noir’ genoemd. Hij schuwt het harde, brutale leven in grootstad Milaan niet. De jongens in dit verhaal zijn al van in de moederschoot gedoemd om als immorele klootzakjes te eindigen, door drugs, drank, gokken of ‘perverse’ neigingen – ja, homo’s en lesbiennes worden in 1968 nog steeds vanwege hun ‘afwijkingen’ gechanteerd. Scerbanenco is ongeremd vilein als hij het over de laatste woorden van die arme Matilde heeft. ‘Voor de oorlog, zo werd althans gezegd, stierf iemand weleens terwijl hij “Duce!” schreeuwde, of “Trek me mijn zwarte overhemd aan”. Maar meestal kreunden mensen gewoon “Mama!” als ze stierven.’

Zijn hoofdpersonage Duca Lamberti is echter niet alleen een hard-boiled inspecteur. Hij heeft zijn eigen zwakke plekken: zijn ongetrouwde zusje heeft een doodziek kind en zijn vriendin Livia is door Lamberti’s toedoen over haar hele gezicht verminkt. Lamberti heeft een verleden als arts, maar hij hielp ooit een patiënt bij euthanasie en werd daarna levenslang geschorst. Goed op de hoogte van filosofie en psychotherapie ziet hij, à la Maigret en Montalbano, motieven en patronen die uiteindelijk tot een onthutsende ontknoping leiden.

Na de stroom herontdekte ‘literaire’ auteurs en de nieuwe Nederlandse vertalingen van Georges Simenon breekt misschien nu het gloriemoment van de vergeten of nooit vertaalde misdaadromans aan. Als die zo strak en scherpzinnig zijn als de Duca Lamberti’s van Giorgio Scerbanenco, ruimen we nu al ongeduldig plaats in op onze Italiaanse boekenplank.

MOORD OP SCHOOL ****

Giorgio Scerbanenco, Serena Libri Amsterdam (oorspronkelijke titel: I ragazzi del massacro), 272 blz., ? 18,90.

JOHANNA SPAEY

CENTRALE ZINNEN Zij was een door de wol geverfde prostituee die politiemensen ook wel van dertig meter hoogte herkende, en hij een mager joch van veertien, te stom om voor de duvel te dansen.