SINT-MARTINNIEMAND IS VEILIG IN EEN FILM VAN SCORSESE, OOK DE TOESCHOUWER NIET.

FILM: **** Extra’s: ****

(Warner Home video)

FILM: **** Extra’s: ***

(Columbia Tristar Home entertainment)

Martin Scorsese Collection Box (1968-1990)

Taxi Driver (1976)

Films. De Warner-box met vier films van ‘Amerika’s grootste filmmaker’ biedt een greep uit de hele carrière van Martin Scorsese, omspant vier decennia en vele uitersten in zijn werk.

In zijn zelden vertoonde debuutfilm Who’s that Knocking at my Door? heeft de zelfverklaarde filmfanaat de Europese (Godard) en Amerikaanse (Cassavetes) invloeden nog niet van zich af kunnen schudden. Wél demonstreert hij al vanaf zijn eerste proeve een vrijwel antropologische belangstelling voor het straatleven, een obsessie met adolescente stoerdoenerij en katholieke katers, en een flair voor het kiezen van rockmuziek op de soundtrack. Waardoor het soms op een repetitie gaat lijken voor zijn doorbraakfilm Mean Streets.

Alice Doesn’t Live Here Anymore (1974) is als vrouwenportret een buitenbeentje in het door mannelijke codes en trauma’s gedomineerde werk van Scorsese. Het is zijn moderne, feministische versie van de oude women’s weepie uit Hollywoods gouden jaren.

Na een paar grote, ambitieuze projecten was kleinschaligheid troef in het bescheiden maar daarom niet minder verontrustende After Hours (1985). Een rustige computerprogrammeur (Griffin Dunne) daalt af in SoHo voor een afspraakje maar verdwaalt in een kafkaiaans labyrint van dreigende en neurotische New Yorkers. Deze tocht zet Scorsese bijzonder inventief en verrassend in beeld en hij vindt daarmee een nieuw genre uit: screwball expressionisme.

De reputatie van het aanvankelijk op gemengde gevoelens onthaalde GoodFellas (1990) groeide met de jaren, zoals de film ook bij elke nieuwe visie sterker wordt, mede dankzij de onuitputtelijke stilistische hoogstandjes van deze definitieve kroniek van het Amerikaanse misdaadleven.

Bij Columbia is er de heruitgave van Taxi Driver (1976) in een collector’s editie. Deze hellevaart van een aan slapeloosheid leidende Vietnamveteraan (Robert DeNiro) die in zijn taxi door de drabbige buurten van Manhattan doolt en op een archi-brutale wijze tot reiniging en verlossing komt, blijft meer dan ooit een van de sleutelfilms van de seventies.

Extra’s. Alle films in de Warner-box zijn ruim voorzien van commentaren, retrospectieve documentaires en archiefmateriaal, maar GoodFellas krijgt de beste omkadering. De diverse documentaires geven op een weliswaar gefragmenteerde manier een goed inzicht in de werkmethoden van Scorsese en vooral van het ongelofelijke lef waarmee deze film is gemaakt. Het verbaast dan ook dat GoodFellas oorspronkelijk chronologisch zou worden verteld, want het is uitgerekend de wonderlijk inventieve en roekeloze jump-cut-structuur die deze film zo uniek maakt. Vaste cutter Thelma Schoonmaker geeft toelichting bij de verbluffende montage en Frank Darabont (een van de vele nieuwe regisseurs die hun bewondering voor de film uitspreken) vat het nog het best samen: ‘ GoodFellas is gefilmd zoals een gangster het zou filmen: je lapt alle regels aan je laars, de continuïteitswetten worden voortdurend overtreden. Niemand is veilig in deze film, ook de toeschouwer niet.’

Taxi Driver krijgt in de Columbia Classics-reeks een luxeverpakking: de film zit nu in een zwart doosje met fotoset, productienota’s en een origineel filmbeeldje. Op de dvd staat naast een prima documentaire ook het interactieve scenario dat je met de film kan vergelijken. Maar helaas niet de commentaar van Scorsese en scenarist Paul Schrader die Criterion (Amerikaanse import) destijds voor de laserdisc-editie liet maken en die geldt als een van de beste audiocommentaren ooit. Patrick Duynslaegher