Voor de nieuwe zender Viceland ging de jonge Britse comedian Jamali Maddix op de koffie bij de posterjongens en -meisjes van extreemrechts. Klinkt een beetje als Louis Theroux, maar Maddix is grappiger – en zwarter.
‘Hoe denken ze een revolutie te ontketenen als ze niet eens een swastika deftig kunnen verbranden?’ lacht Jamali Maddix ergens in Hate Thy Neighbour. Door een verrekijker ziet hij hoe leden van de National Socialist Movement, de grootste neonazipartij in de VS, sukkelen met een metershoge, zelfgebouwde swastika. Even later staat de constructie toch in lichterlaaie, een hallucinant kampvuurmoment. De zwarte Maddix mag zelf niet op het terrein, midden in KKK-gebied, zijn crew is wel toegelaten. ‘De cameramannen zijn allemaal blank. En Joden. Ze moesten eens weten’, grijnst hij.
In Hate Thy Neighbour, een zesdelige docureeks die sinds enkele weken op de nieuwe zender Viceland loopt, hoort u een Amerikaanse neonazi onomwonden zeggen dat er een nieuwe genocide nodig is, u volgt comedian Maddix terwijl hij optrekt met de leiders van de Nordisk Ungdom – de ‘Noordse Jeugd’ – in Zweden of met een zwarte man praat die gelooft dat blanken door de duivel bezeten zijn. Hij woont in Jeruzalem de Gay Pride bij, een jaar nadat de 16-jarige Shira Banki op dat evenement is neergestoken door een ultraorthodoxe man. In Israël ontmoet Maddix ook de leider van de extreemrechtse organisatie Lehava, die alle relaties tussen Joden en niet-Joden, zowel persoonlijke als zakelijke, afwijst.
De shockerende interviews worden aaneengeregen met provocerende stand-ups van Maddix zelf. Maar wanneer we hem spreken, zet hij wel meteen de puntjes op de i: ‘Voor de duidelijkheid: racisme is níét grappig. Jonge zwarte Amerikanen die neergeknald worden door politieagenten: dat soort dingen zijn ernstige problemen. Waar ik wél om moet lachen, is de onwetendheid van mensen. Iemand beoordelen puur op basis van ras, afkomst, gender of geaardheid, dat is zo absurd dat ik er wel grappen over móét schrijven. En tegenwoordig zie je, zeker in Europa, dat rechtse partijen almaar aan populariteit winnen. Racisme en homofobie zijn mainstream geworden. Humor is mijn manier om intolerantie een plaats te geven. Ga ik soms te ver? Waarschijnlijk. Maar lachen met iets dat je absurd vindt, is volgens mij geen slechte reflex.’
Na de Amerikaanse presidentsverkiezingen gingen er stemmen op dat we meer moeten luisteren naar ‘de mensen’ om te snappen waarom ze zo misnoegd zijn dat ze op iemand als Trump stemmen. Is dat ook het uitgangspunt van Hate Thy Neighbour?
JAMALI MADDIX:Dat helpt maar tot op een bepaald punt, vrees ik. Telkens wanneer ik dacht dat ik deze of gene extreemrechtse gesprekspartner begreep, zat ik met nog meer vragen. Wat mij vooral verbaasde, was dat die mensen niet noodzakelijk door en door slecht zijn. Het zijn zorgzame ouders, harde werkers, en haatzaaiers. Ik had verwacht dat ik geconfronteerd zou worden met verdorven individuen, niet dat ze aangenaam gezelschap zouden zijn. Je vergeet na een tijdje dat je met fucking neonazi’s aan het kletsen bent. (lacht) In mijn eigen land kwam ik bijvoorbeeld heel goed overeen met een kerel van de English Defence League (EDL), een anti-islamitische organisatie. Engels racisme is een geval apart. Britten hebben een lange geschiedenis van andere landen zeggen dat ze minderwaardig zijn. Daarom is ons racisme nu heel subtiel. Amerikanen zijn minder voorzichtig.
Het is maar de vraag welke van de twee het ergste is.
MADDIX: (knikt) Ik geef de voorkeur aan eerlijk racisme. Die kerel van de EDL nam geen blad voor de mond en dat respecteerde ik wel, ook al ging hij in tegen alles waar ik voor sta.
Er was nog iets markants aan die kerel: hij spuide zo veel overduidelijk racistische praat terwijl hij zichzelf steevast geen racist noemde. Dat ben ik vaak tegengekomen. Zelfs voor racisten is racisme een vies woord. Mensen wringen zich in de vreemdste bochten om hun walgelijke gedrag goed te praten. Dat zegt genoeg, nee?
Had je ooit het gevoel dat je na een interview zelf ergens van mening over was veranderd?
MADDIX: (lacht) O, heel slim. Ik zie wat je probeert te doen.
Wat probeer ik te doen?
MADDIX: Je wilt me uit mijn tent lokken. Je vist naar een flitsende quote voor op de cover, eentje waarin ik zeg dat ik sympathie heb voor terroristen. En voor je het weet, slaan ze mij in de boeien. Mooi niet. Deze neger is niet gisteren geboren. (lacht) Serieus, ik weet nog steeds niet over alles wat ik ervan moet denken. Maar wees gerust, na het maken van Hate Thy Neighbour voelde ik niet de nood van de daken te schreeuwen dat racisme geweldig is. Ze hebben mij niet naar the dark side of the Force gekregen.
De manier waarop je met al die extreemrechtse figuren praat, doet denken aan Louis Theroux.
MADDIX: Ik ben geen journalist. Ik heb niet veel research gedaan, omdat ik met een open geest aan de interviews wilde beginnen, zonder iemand met statistieken of zo te overdonderen. (stopt) Oké, misschien ben ik toch een beetje zoals Theroux. Wat er ook van zij, ik ben in de eerste plaats nog altijd gewoon een comedian.
Waarom is die nuance belangrijk?
MADDIX: Ik was bezorgd dat ik extremisten een platform gaf. Maar met de grappen tussendoor kan ik de kijker meteen met de neus op de feiten drukken. Een journalist zou dat met duiding en analyse doen, mijn wapen is comedy. Ik ben dyslectisch en was altijd een vreselijk ongeduldige leerling. In mijn leven heb ik niet veel kansen gekregen om een beter mens te worden. Comedy heeft mij een richting gegeven. Als zestienjarige, nadat ik Bill Hicks op tv had gezien, besloot ik dat dat mijn levenswerk zou worden. Ik ben nog gaan studeren, maar daar ben ik snel mee gestopt.
Vice is een Amerikaanse mediagroep, in Engeland ging Hate Thy Neighbour enkele maanden geleden ook al in première. Ben je het ondertussen niet beu om over racisme te praten?
MADDIX: De nagel op de kop! In de ogen van de media en mijn vrienden ben ik plots een racisme-expert. Niemand wil nog over iets anders praten. Mijn tijdlijn op Facebook staat vol met artikels over extremisme. Het is soms moeilijk te geloven dat niet de hele wereld zijn verstand aan het verliezen is. Nog vier interviews en dan ga ik het alleen nog maar over katten hebben.
Goed idee voor een programma!
MADDIX: (lacht) Zolang het maar geen fascistische katten zijn. Met die beesten weet je het echt nooit.
HATE THY NEIGHBOUR
Zaterdag om 22 uur op Viceland. Oudere episodes worden door de week herhaald.
door Anke Wauters
‘Zelfs voor racisten is racisme een vies woord. Mensen wringen zich in de vreemdste bochten om hun walgelijke gedrag goed te praten. Dat zegt genoeg, nee?’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
