In dit pakkende portret, dat niet enkel vernoemd is naar een hit van Raymond van het Groenewoud maar hem ook een prominente plek op de klankband geeft, vertellen vier mensen over leven met depressie. Een van de verhalen die belicht worden, is dat van theatermaker en acteur Peter De Graef, die decennialang met depressies kampte en die met alcohol en hasj probeerde te bedwingen.
Vandaag beschouw je depressie als onderdeel van je spirituele groei, als een kans om iets over jezelf bij te leren. Wanneer heb je die klik gemaakt?
Peter De Graef: Dat is geen klik, maar iets wat geleidelijk groeit. Op mijn achttiende ging ik al op zoek naar tweedehandsboeken over astrologie, later naar die van Rudolf Steiner. Stilaan begon ik te denken: wat als we echt meerdere levens hebben, dat het leven niet in eerste instantie fysiek maar spiritueel is en dat ik mijn ouders heb gekozen in plaats van omgekeerd? Als je denkt dat je die moeilijkheden zelf hebt gekozen – de depressies en de verfrommelde jeugd – om sneller te groeien, dan ga je helemaal anders in het leven staan.
Is mentale gezondheid bespreekbaarder geworden?
De Graef: Nee. Er moeten nog grote stappen gezet worden. Wij hebben nog altijd geen taal om over emotionele problemen te praten. Dat merk ik zelfs bij mijn eigen kinderen. Ik zie dat ook zij het moeilijk hebben om over gevoelens te praten. Een Vlaming grijpt naar het pintje als het niet goed gaat. Hij trekt zijn broek op en gaat door. Amerikanen lopen naar een shrink. Ook Nederlanders benoemen hun emoties juister dan wij.
Hoe verklaar je dat?
De Graef: Dat onvermogen om over ons gevoelsleven te praten, lijkt historisch gegroeid. De Vlaamse en de Nederlandse taal hebben zich anders ontwikkeld. Nederlanders waren bezetters, wij werden bezet. Door onze dialecten, die elke 25 kilometer veranderen, verstonden zelfs Nederlandstalige bezetters niet wat Vlamingen echt zeiden. Zo leerden we wat in ons hoofd omging af te schermen. Maar een documentaire als deze kan er hopelijk wel voor zorgen dat dat onvermogen om te zeggen wat er scheelt zachter gemasseerd wordt. Ze zet je niet aan het denken – dat doen we al genoeg – maar aan het voelen.
Had je als theatermaker en acteur geen extra taal om uiting te geven aan die donkere emoties?
De Graef: Absoluut. Alle stukken die ik gemaakt heb, waren therapeutisch. Pas op, het is niet zomaar alles van me af schrijven. Het is gewiekst zoeken naar formuleringen en vormen om zaken zo te vertellen dat veel mensen het kunnen begrijpen zonder af te haken. Zonder dat toeschouwers voelen dat ze naar het proces van iemand anders zitten te kijken.
Heb jij het geluk intussen gevonden?
De Graef: Dat kun je wel zeggen. Of toch als je geluk niet beschouwt als iets uit frisdrankreclames. (lacht) Ik heb een soort tevredenheid gevonden. Ik weet dat dingen anders kunnen lopen dan gepland en dat ik dan niet meer zal omvallen. Dat ik niet meer zo diep zal zitten als vroeger. Enkele jaren geleden liep een lange relatie af. Dat is bijzonder pijnlijk. Toen ben ik enkele vakanties lang in een bos gaan mediteren en heb ik die zure ervaring in bijzondere inzichten omgezet. Zonder die tegenslag had ik die niet gekregen.
Zondag 1/5, Canvas, 21.55
