Nog een paar keer slapen en het is de zesde dag van de zesde maand van het jaar zes. 6/6/6, jawel, of het Getal van het Beest. Bars de hel op die datum niet over de hele wereld los, dan toch minstens in de bioscoop met de remake van de Satansklassieker ‘The Omen’. Om u warm te maken als het vuur van de hel: een overzicht van de meest duivelse films aller tijden, plus Satans favoriete muziek.

‘Satan zelf zit verborgen in elk beeld van deze film.’ Van ‘The Exorcist’ tot ‘Rosemary’s Baby’, de bekendste duivelse prenten uit de geschiedenis.

The Exorcist

William Friedkin 1973

Plot Pater Lankester Merrin (Max Von Sydow) laat bij een archeologische opgraving in Irak een kwade kracht vrij, die het lichaam van het jonge Amerikaanse meisje Regan MacNeil (Linda Blair) overneemt.

Achtergrond Hét fenomeen van 1973: mensen die de film zagen, vielen flauw, werden hysterisch of moesten overgeven – een bioscoopganger die bij een val zijn kaak brak, spande zelfs een rechtszaak in. ‘Zijn mensen echt zo afgestompt geworden’, schreef criticus Roger Ebert, ‘dat ze zulke heftige films nodig hebben om iets te voelen?’ ‘Satan zelf zit verborgen in elk beeld van deze film’, orakelde de Amerikaanse evangelist Billy Graham dan weer, terwijl Opus Dei een kopie bestelde om te gebruiken in de lessen ‘duiveluitdrijvingen’.

Trivia In Groot-Brittannië werd The Exorcist in veel steden verboden, waarna touroperators ‘Exorcist Bus Trips’ inlegden naar bioscopen waar de film wel getoond mocht worden.

Anekdote De opnames van de duiveluitdrijving namen drie maanden in beslag. Met vier airconditioners werd de temperatuur op de set tegen het vriespunt gehouden opdat de adem van de acteurs zou condenseren.

Anekdote Friedkin liet af en toe een geweer afgaan op de set om zijn acteurs een verbijsterde blik te geven, en één keer gaf hij iemand een slag in het gezicht om hem ‘op scherp’ te krijgen.

TriviaThe Exorcist is de verfilming van een roman uit 1971 van William Peter Blatty, die zich baseerde op een echt geval van duiveluitdrijving.

Quote‘Let Jesus fuck you, let Jesus fuck you. Let him fuck you!’(Regan, die met een kruisbeeld masturbeert. Voor deze scène werd overigens een stand-in gebruikt)

Vervolg John Boorman, die het origineel had afgewezen, regisseerde de slecht ontvangen sequel Exorcist II: The Heretic (1977). Blatty zelf maakte in 1990 The Exorcist III, die direct aansloot op de eerste film. The Exorcist heeft ook twee prequels: Paul Schraders versie ( Exorcist Dominion) werd door de filmmaatschappij niet goed genoeg bevonden, waarna Renny Harlin Exorcist: The Beginning maakte. Toen die flopte, werd Dominion alsnog uitgebracht.

Vervolg Friedkin keerde in 1990 terug naar het bovennatuurlijke met The Guardian, over een nanny die baby’s ontvoert om ze aan een demonische boom te offeren. Vaak beschouwd als Friedkins slechtste film, al werd voor de eerste keer in een horrorfilm een kettingzaag wel gebruikt voor wat ze bedoeld is, namelijk om een boom om te zagen

. Legend

Ridley Scott 1985

Plot The Lord of Darkness (Tim Curry) wil de wereld in een eeuwigdurende Age of Darkness onderdompelen, onder meer door alle eenhoorns te vermoorden. Jack (Tom Cruise) moet hem met de hulp van een leger elfjes tegenhouden.

Achtergrond Het verhaal achter deze langdradige fantasy-film is ook legendarisch: halverwege de opnames brandde de set tot op de grond af, waardoor de rest op haastig in elkaar geflanste decors moest worden gefilmd. Bij testscreenings kraakte het publiek de film af, waarna Scott meer dan eenderde wegknipte én de soundtrack van Jerry Goldsmith vervangen werd door muziek van Tangerine Dream om de jongeren aan te spreken. De release werd bovendien talloze malen uitgesteld, één keer omdat de studiobonzen plots bang waren dat bioscoopgangers Cruise met lang haar niet zouden pikken. Toen Legend uiteindelijk uitkwam, flopte hij genadeloos.

Anekdote Voor de dvd uit 2002 wou Universal de originele soundtrack van Goldsmith bovenhalen. De enige versie die ze terugvonden, was ongeknipt, zodat de muziek helemaal opnieuw boven op de film moest worden gemonteerd.

Trivia Het gezicht van trol Blix is gebaseerd op dat van Keith Richards.

Quote‘What is light without darkness?’(The Lord of Darkness)

Rosemary’s Baby

Roman Polanski 1968

Plot Rosemary en Guy betrekken een appartement in een New Yorks flatgebouw. Op een nacht droomt Rosemary dat ze verkracht wordt door de duivel. Enkele weken later blijkt ze zwanger te zijn en na een hoop vreemde gebeurtenissen begint ze te geloven dat haar buren, de Castevets, satanisten zijn die met de hulp van haar man haar kind willen offeren aan de duivel. Op het einde ontdekt ze dat haar vermoedens juist waren. Of toch bijna…

AchtergrondRosemary’s Baby was de eerste film die Polanski draaide in de VS. De prent, een van de beste horrorfilms aller tijden, maakte van hem een ster.

Anekdote De 23-jarige Mia Farrow (Rosemary) was getrouwd met Frank Sinatra, maar die vroeg halverwege de opnames de scheiding aan (hij stuurde de officiële papieren zelfs op naar de set). Rosemary’s Baby kwam op ongeveer hetzelfde moment uit als The Detective, Sinatra’s nieuwste film, en toen bleek dat Farrow veel meer succes had dan haar ex-geliefde, liet ze uit wraak advertenties plaatsen waarin de twee films met elkaar werden vergeleken.

Anekdote Volgens Farrow waren de scènes waarin ze tussen het verkeer loopt echt. Polanski had haar verzekerd dat ‘niemand een zwangere vrouw zal aanrijden’.

Complottheorie Een jaar nadat Rosemary’s Baby uitkwam werd Polanski’s zwangere vrouw Sharon Tate vermoord door de bende van Charles Manson. Die beweerde dat het Beatles-nummer Helter Skelter hem had geïnspireerd. John Lennon werd neergeschoten voor de Dakota Building, de plaats waar Rosemary’s Baby opgenomen werd.

VervolgLook What’s Happened to Rosemary’s Baby, een tv-film uit 1976. Ira Levin, auteur van het originele boek, schreef in 1997 Son Of Rosemary. Polanski ging zelf opnieuw de duivelse toer op met The Ninth Gate (1999), een film waarin Johnny Depp op zoek gaat naar een boek waarmee je Satan kunt oproepen.

Quote‘He has his father’s eyes’ (Roman Castevet) ‘What do you mean? Guy’s eyes are normal!’(Rosemary)

The Omen

Richard Donner 1976

Plot Diplomaat Robert Thorn verwisselt het lijkje van zijn gestorven baby met een ander kind. Damien is echter een nazaat van Satan en alle mensen die in hem geïnteresseerd zijn, komen in vreemde omstandigheden om het leven.

AchtergrondThe Omen, waarvan de eerste sneak previews plaatsvonden op 6 juni 1976, werd een kaskraker. Dat was vooral goed nieuws voor hoofdrolspeler Gregory Peck, die voor het eerst in vijf jaar nog eens in een film meedeed: hij kreeg tien procent van de winst, waardoor zijn rol als Damiens adoptievader de meest winstgevende uit zijn carrière werd.

Trivia David Seltzer schreef zowel het boek als de film, naar eigen zeggen ‘puur voor het geld’. Het boek kwam twee weken voor de film uit, als marketingstunt.

Anekdote Tijdens de opnames werd de film geplaagd door ‘vloeken’: zowel Seltzer als Peck ontsnapten aan een vliegtuigcrash, het hotel van Donner werd opgeblazen door het IRA en net voor de opnames waren enkele leden van de crew betrokken in een auto-ongeval.

Trivia In één scène valt een bokaal goudvissen op de grond. De crew moest sardines oranje schilderen omdat Donner weigerde vissen te doden voor een film.

Trivia Jerry Goldsmith (1929-2004) componeerde de dreigende soundtrack – volgens Donner dé sleutel tot het succes van de film – en kreeg er een Oscar voor, de enige van 16 (!) nominaties die hij heeft kunnen verzilveren in zijn carrière.

VervolgDamien: The Omen II (1978), over de puberteit van het kind, was minstens even goed maar veel minder succesvol. Terwijl producer Harvey Bernhard van plan was om een zevendelige cyclus te maken, met op het eind de Apocalyps, werd het verhaal vlug tot een einde gebracht in The Final Conflict (1981). Nadien kwam er voor tv nog een vierde deel, Omen IV: The Awakening. Maar op 6 juni wordt Damien weer tot leven gewekt, want dan komt de remake van het origineel in de zalen.

Quote‘He must DIE, Mr. Thorn!’ (Father Brennan)

Faust

F.W. Murnau 1926

Plot Mephisto geeft Faust de kans om zijn jeugd te herwinnen in ruil voor zijn ziel. Als de pure en onschuldige Gretchen door zijn toedoen op de brandstapel belandt, verbreekt Faust zijn pact en snelt hij haar tegemoet. Ze sterven samen in de vlammen.

Achtergrond Klassieker van het Duitse expressionisme, waarvoor studio UFA kosten noch moeite spaarde in een poging om een deel van de filmmarkt in handen te krijgen. Op filmsite IMDB nog altijd op de vierde plaats in de lijst ‘beste griezelfilms aller tijden’.

Anekdote Voor de scène op de brandstapel was actrice Camilla Horn urenlang vastgebonden terwijl rond haar twintig branders hoge vlammen produceerden: ze werd bijna écht levend verbrand. ‘Het moment dat ze flauwvalt, is niet geacteerd’, vertelde een crewlid later.

Vervolg Na Faust trok Murnau naar de VS, waar hij een jaar later Sunrise uitbracht. In 1931 kwam de 42-jarige regisseur om het leven in een bizar auto-ongeluk (het gerucht ging dat Murnau op het moment van het ongeval de minderjarige chauffeur oraal aan het bevredigen was). ‘Het is duidelijk dat de goden, jaloers als ze zijn, het zo hebben gewild’, sprak Fritz Lang op de begrafenis.

Heaven Can Wait

Ernst Lubitsch 1943

Plot De playboy Henry Van Cleve komt aan in de hel, waar hij door ‘His Excellency’ uiterst beleefd wordt verwelkomd met een welgemeend ‘I trust you didn’t suffer much?’ Vreemd genoeg moet Van Cleve bewijzen dat hij zijn plaats in de hel verdient, en daarom vertelt hij het verhaal van zijn leven en zijn vele veroveringen. Langzaam wordt duidelijk dat de man een goede echtgenoot én een warm mens was, waarna de Duivel hem eruit schopt.

Achtergrond Begin jaren 40 kreeg Lubitsch een reeks hartaanvallen, veroorzaakt door de strubbelingen met de filmstudio’s én zijn gigantische sigaren. Scenarist Samuel Stephenson had al zijn in memoriam gemaakt toen Lubitsch er weer bovenop kwam. In de plaats schreef Stephenson het scenario voor Heaven Can Wait, waarin het leven na de dood even gesofisticeerd en verfijnd is als Lubitsch zelf.

Vervolg In 1947 stierf Lubitsch aan zijn zesde hartaanval. Zijn laatste film That Lady in Ermine werd afgewerkt door zijn vriend Otto Preminger, die uit eerbetoon zijn naam niet op de generiek wou.

Quote ‘We don’t cater to your class of people. You must make your reservations elsewhere.’ (His Excellency)

Bedazzled

Stanley Donen 1967

Plot Stanley Moon (Dudley Moore) is een introverte kok van een fastfoodrestaurant die heimelijk verliefd is op een collega. Tijdens een zelfmoordpoging wordt hij onderbroken door George Spiggott (Peter Cook), een duivel in een fluwelen pak met een Beatles-kapsel en hippe zonnebril. Spiggott biedt Moon zeven wensen aan in ruil voor zijn ziel: Moon probeert zijn passie voor Margaret te consumeren, maar de duivel zorgt ervoor dat iedere wens anders uitdraait dan gepland. Satirische blik op de Faust-legende, die zich afspeelt in het Swinging Londen van de jaren 60.

Quote‘What would you like to be first? Prime Minister? Oh no, wait, I’ve made that deal already.’ (George Spiggott)

Vervolg Remake in 2000, met Elizabeth Hurley als een vrouwelijke Satan die een complete loser ‘helpt’ om zijn onbereikbare liefde voor hem te winnen.

Les visiteurs du soir

Marcel Carné 1942

Plot Mei 1485: de Duivel ziet met lede ogen hoe Het Goede oprukt in de wereld en zendt twee gezanten naar de aarde om de mensen tot de zonde te drijven. Maar een van hen kan de kracht van de ware liefde niet weerstaan. Zelfs als de Duivel de twee geliefden in steen verandert, blijven hun harten voor elkaar slaan.

AchtergrondLes visiteurs du soir kwam uit onder de Duitse bezetting. Acteur Jules Berry slaagde er desalniettemin in om zijn Duivel een subtiel hitleriaans tintje mee te geven.

Anekdote Bij de opnames van de banketscènes hadden de makers de grootste moeite om de decors in orde te houden. Voedsel was door de oorlog zo schaars dat figuranten en voorbijgangers bij elke pauze probeerden dingen van de tafels te pikken.

Häxan

Benjamin Christensen 1922

Plot Documentaire over geschiedenis van hekserij in de westerse cultuur en de heksenvervolgingen.

AchtergrondHäxan (spreek uit: heksen) is een meesterwerk van de stille film, een documentaire die droge uiteenzettingen vermengt met obscene droomscènes (in een visuele stijl die doet denken aan Bosch, Brueghel en Goya), waarin de Duivel (Christensen zelf) letterlijk op de kont wordt gekust door vrouwelijke aanbidsters. Door die mengeling van realiteit, droom en hallucinatie werd Häxan een favoriet onder surrealisten. De katholieke Kerk vond de film dan weer zo beledigend dat ze ervoor zorgde dat hij gedurende het grootste deel van Christensens leven nauwelijks ergens te zien was.

TriviaHäxan is het best bekend onder de alternatieve titel Witchcraft through the ages. Op een versie uit 1967 is schrijver William Burroughs de verteller.

Trivia Haxan is de naam van de productiemaatschappij van de makers van The Blair Witch Project

Quote ‘Een van mijn actrices wou per se een duimschroef proberen. Ik zal de verschrikkelijke bekentenissen die ik binnen de minuut van de jonge vrouw heb gehoord hier niet navertellen.’ (Christensen in tussentitels)

Door Stefaan Werbrouck