Dinsdag 13/11, 21.10 – Canvas Man over woord slaagde er in het eerste seizoen zo goed in om het vermanende vingertje uit taalprogramma’s uit de jaren zestig te doen vergeten, dat een tweede reeks niet kon uitblijven. En uiteraard staat Pieter Embrechts opnieuw aan het roer. ‘Ik vind het nog altijd absurd om mezelf als presentator te zien’, aldus Embrechts, die niet verbergt dat hij trots is op het programma. ‘Ik was bij mijn eerste kennismaking met de ploeg destijds al aangenaam verrast: dit zit goed, dat voelde ik meteen.’

Is er in het nieuwe seizoen iets veranderd?

PIETER EMBRECHTS: In wezen niet. We gaan verder met het onthullen van allerlei mysteries die rond taal hangen. Wist je bijvoorbeeld dat in Geraardsbergen mannen en vrouwen bepaalde klinkers, met name de ‘ui’ en de ‘ei’, totaal anders uitspreken? Wij achterhalen waarom.

Is de conclusie vaak niet: taal laat zich niet vastleggen?

EMBRECHTS: Taal gaat inderdaad soms waar het niet kan, en het is boeiend om te volgen hoe ze evolueert. We gaan ook op bezoek bij een Nederlandse prof die tracht te voorspellen hoe het Nederlands in 2500 zal zijn. Hij gaat daarbij uit van tendensen, zoals het feit dat Vlamingen nu al veel uitdrukkelijker articuleren dan Nederlanders.

Jullie gaan actuele onderwerpen niet uit de weg. Zo legden jullie uit waarom het vaak bespotte accent van Marokkaanse Belgen zo uitgesproken is.

EMBRECHTS: Als dat voor iets meer begrip kan zorgen, is dat mooi meegenomen. Kennis draagt bij tot een breder perspectief. We gaan trouwens opnieuw dieper in op de moeilijkheden van het Nederlands voor anderstaligen. Zo is er onze neiging om alle werkwoorden tot op het einde van de zin op te sparen. Dat levert soms vreemde situaties op, zoals je zult zien. We hebben ook nagegaan hoe het Nederlands bij anderstaligen ervaren wordt. En zoals men bij het Frans meteen aan romantiek denkt en bij het Engels aan de gentleman, staat het Nederlands gelijk met gespannen, drammerig en onverstaanbaar. Vandaar de uitdrukking ‘double Dutch’: er is geen touw aan vast te knopen. Dat komt omdat we zoveel klemtonen leggen.

Kijk jij nu anders naar bijvoorbeeld de taal in politieke speeches?

EMBRECHTS: Daarover brengen we een reportage in dit seizoen. We hebben het taalgebruik van de Vlaamse politieke partijen geanalyseerd. Uiterst rechts van het spectrum grijpt men bijvoorbeeld vlug naar oorlogsretoriek. De N-VA maakt eerder gebruik van medische terminologie – om zichzelf als de genezer te presenteren? Ik vond dat heel boeiend. Politieke taal inspireert me, het is een van de redenen waarom ik zo kan genieten van een reeks als Borgen. De speeches daarin…

Zit er na het succes van Man over woord voor jou geen aardige bijverdienste in lezingen voor verenigingen of scholen?

EMBRECHTS: Ik krijg zulke vragen weleens, maar al bij al blijft dat best beperkt. Gelukkig misschien, want voor je het weet, ga je enkel en alleen als de Taalman door het leven. Terwijl ik net van afwisseling houd. Zo ben ik momenteel met Eva Binon bezig met een tournee schoolvoorstellingen voor Te Gek, de organisatie die geestelijkegezondheidszorg bespreekbaar wil maken. En onlangs stond ik in het Gentse Kuipke voor het James Bondconcert. Ik zong Thunderball, het nummer waarbij Tom Jones tijdens de studio-opname flauw viel na het leveren van een fenomenale slotnoot. (lacht) Zo ver heb ik mij niet gewaagd.

Wat zou je doen als Canvas je carte blanche zou geven?

EMBRECHTS: Het toeval wil dat Canvas heeft voorgesteld om na te denken over een ruimere interpretatie van de formule van Man over woord. Maar ik twijfel. Ik kan geen half werk doen. Als er bij Man over woord nog een stukje tekst niet helemaal goed zit, dan wil ik de opnamestudio in kunnen duiken om het opnieuw in te lezen. Maar ondertussen is er in mijn planning voor 2013 al tijd voorzien voor een theaterdroom die ik al lang koester. Die carte blanche voor tv zal dus nog even moeten wachten.

HANS VAN GOETHEM