Na een boek en een documentairereeks heeft luchtfotograaf Yann Arthus-Bertrand nu een film gemaakt waarin hij de aarde vanuit de hemel bekijkt. De doelstelling van Home blijft echter hetzelfde: de planeet redden. ‘Door de economische crisis lijken veel mensen te denken dat het klimaatprobleem niet meer zo belangrijk is. Niets is minder waar.’

Waar u zich volgende vrijdag ook bevindt, het wordt moeilijk om aan Home te ontsnappen. Ter gelegenheid van Wereldmilieudag op 5 juni wordt de eerste film van Yann Arthus-Ber-trand immers over de hele wereld tegelijk uitgebracht, in zowat negentig landen en in veertien verschillende talen. De natuurdocumentaire komt bovendien niet alleen in de bioscoop uit, maar verschijnt ook op dvd, wordt op televisie vertoond én is gratis op het internet te bekijken. Home is daarmee de eerste grote publieksfilm die op hetzelfde moment via verschillende media verspreid wordt, al ligt Arthus-Ber-trand zelf wellicht niet wakker van die primeur. Hij wil vooral zoveel mogelijk mensen wakker schudden en hen nog maar eens met de neus op de feiten drukken. En die zijn simpel: het gaat de verkeerde kant uit met de aarde en als we nu niet in actie schieten, is het binnenkort echt wel te laat.

Yann Arthus-Bertrand: Home drukt enerzijds een gevoel van bewondering uit voor de diversiteit op aarde en ook voor de mens, die de natuur heeft kunnen bedwingen, de landbouw heeft uitgevonden en het vuur heeft ontdekt. Maar anderzijds wil ik tonen hoe fragiel het evenwicht op de planeet is, hoe gevaarlijk het is om de band die tussen alle leven op aarde bestaat, te verbreken. Vandaag is de wereld heel snel aan het veranderen. In het westen zie je dat niet: ondanks de klimaatverandering is ons leven hier niet minder goed dan vroeger. Maar toen ik geboren werd, waren er 2,5 miljard mensen op de aarde, terwijl we nu al aan bijna 7 miljard zitten. Home is dus geen leuke film, maar je moet de dingen zeggen zoals ze zijn: het is tijd voor actie, in een hoekje zitten janken heeft geen enkele zin.

Je hebt er opnieuw voor gekozen om vanuit de lucht te filmen. Was dat omdat je – zoals je in een vorig interview zei – ‘vanuit de hemel de tranen op de grond niet ziet’?

Arthus-Bertrand: Filmen vanuit de hemel of van op de grond is eigenlijk hetzelfde, maar het perspectief op het landschap dat je met luchtfoto’s krijgt, interesseert me meer. Het is waar dat je van boven de ellende beneden minder ziet, maar als je de aarde als een levend organisme beschouwt, moet je haar vanuit de hemel tonen.

Ben je bang voor de toekomst?

Arthus-Bertrand: Ik heb vooral de indruk dat we niets doen. Er bestaat een soort collectieve ontkenning tegenover de ecologische catastrofe waarnaar we op weg zijn. Vooral nu, met de economische crisis, beschouwen meer en meer mensen het klimaatprobleem niet meer als essentieel, terwijl het dat wel is. We weten allemaal wat er zal gebeuren, we hebben de no-dige informatie ter beschikking, maar het is zo enorm dat niemand klaar lijkt om het te geloven. Het klinkt misschien pretentieus, maar tijdens het draaien voelden ik en mijn medewerkers ons op een missie. Dit is een politieke film en hij is pas succesvol als hij ervoor zorgt dat de zaken vooruitgaan.

Wat zeg je tegen toeschouwers die je vragen wat ze zelf kunnen doen?

Arthus-Bertrand: Ik heb geen oplossing. Maar ik denk dat je in je dagelijkse leven moet leren om beter te leven met minder, zowel qua energiegebruik als qua voeding en transport.

Herken je jezelf in de beweging die het dogma van de economische groei in vraag stelt?

Arthus-Bertrand: Ik ben vanuit die hoek al stevig onder vuur genomen, maar ik bevind me wel in hun kamp. Die filosofie gaat in tegen de doelstellingen van regeringen over de hele wereld, die allemaal dromen van economische groei, maar we moeten toch proberen om anders te leven. In Japan heb je bijvoorbeeld winkels waarin in de etalage plateaus uitgestald staan met specialiteiten uit alle hoeken van de wereld. Die plateaus gaan maar 8 uur lang mee en iedere dag worden er 150.000 zakken vol schalen weggegooid. Is dat geen waanzin? En is het niet idioot dat je elke dag 150.00 kranten drukt als je er toch maar 100.000 zult verkopen? Men slaagt er vandaag beter in om overvloed te beheren, dan om de hongersnood te beheersen. Alleen stappen we allemaal mee in die logica en het is erg moeilijk om daar verandering in te brengen.

Je roept moedige politici op om samen met ons in actie te treden. Zie je ergens zulke mensen opstaan?

Arthus-Bertrand: De arme mensen die in de politiek zitten, doen vandaag niets anders dan de crisis proberen te beheersen. Zowel links als rechts is er een ongelooflijk gebrek aan visie. Het probleem is dat politici nergens heen kunnen als de publieke opinie hen niet volgt, en die blijkt niet klaar voor verandering. Ik zie rond mij wat er gebeurt. Voor mijn vrienden ben ik een soort ayatollah geworden, die hen op de zenuwen werkt door altijd hetzelfde te vertellen. En toch gaan ook zij niet echt vooruit.

Waar bevind jij je in het politieke spectrum?

Arthus-Bertrand: Ik heb altijd groen gestemd. Maar politiek interesseert me niet. Je vindt er te veel leugens en demagogie.

Heb je het gevoel dat je door de politiek gerecupereerd wordt?

Arthus-Bertrand: Als onze ideeën overgenomen worden, zoveel te beter. Zeker nu de groene partijen falen. Zij hebben de mensen bang gemaakt, ze hebben ze de schuld gegeven voor wat er gebeurt, maar toen ze aan de macht kwamen, zijn ze er niet in geslaagd echt iets te doen.

Je staat aan het hoofd van een bedrijf met dertig werknemers. Is het moeilijk om enerzijds een ‘manager’ te zijn en anderzijds een creatieveling?

Arthus-Bertrand: Ik ben altijd meer geëngageerd dan creatief geweest, meer journalist dan artiest. Ik wil vooral informatie overbrengen. Een foto zonder onderschrift interesseert me helemaal niet. Ik ben dus geen gefrustreerde kunstenaar. Ik heb een droomleven, en ik geloof ook dat ik nuttig werk verricht. Al moet je nederig blijven: ik ben zeker geen held van het milieu.

Je bent vandaag een bekende persoonlijkheid. Doet je dat plezier of stoort het?

Arthus-Bertrand: Het doet me plezier, en ik houd ervan als mensen in de metro met me komen spreken. Maar de roem is geen doel op zich: slagen in je leven is nog iets anders dan slagen in je professionele leven.

Je hebt onlangs verklaard dat je de tijd niet meer hebt om nog alles te doen wat je wilt doen. Klopt dat?

Arthus-Bertrand: Ja, ik heb altijd gedacht dat ik genoeg tijd had om mijn projecten tot een goed einde te brengen. Tot ik plotseling zag dat ik 63 was. Ik had het niet zien aankomen.

Home

Vanaf 5 juni in de bioscoop en te koop op dvd (exclusief via Fnac, euro4,99). De film is ook te bekijken via het internet (www.youtube.com/homeproject) en wordt op 5/6 om 23.00 uitgezonden op 2BE. Tegelijk met de film verschijnt bij Lannoo het fotoboek Home (euro19,95), waarvan de opbrengsten naar het goede doel gaan.

Door Laurence Van Ruymbeke; Copyright Le Vif/L’Express. Vertaling: Stefaan Werbrouck