De politieke dramareeks 1992 vertelt in tien afleveringen hoe Italië begin jaren 90 op zijn grondvesten daverde, maar ook hoe er weinig is veranderd.
Net zoals ‘glasnost’ en ‘perestrojka’ halverwege de jaren 80 waren ‘mani pulite’ en ’tangentopoli’ begin jaren 90 haast dagelijks te horen in de journaals op de vaderlandse televisie. Alles begon toen de Italiaanse onderzoeksrechter Antonio Di Pietro in februari 1992 Mario Chiesa, een lid van de socialistische partij, arresteerde omdat hij zich had laten omkopen. De collega’s van Chiesa konden zich niet snel genoeg van hem distantiëren, en de politicus voelde zich zo geïsoleerd dat hij al snel tegen Di Pietro een boekje opendeed over alle corruptie en machtsmisbruik die hij had meegemaakt.
Het hele systeem van omkoperij en nepotisme in Italië kreeg de bijnaam ’tangentopoli’ mee – ‘stad van de onfrisse zaakjes’ – en de strijd van Di Pietro en andere onderzoeksrechters om daar komaf mee te maken, werd operatie Schone Handen – ‘mani pulite’ – genoemd. De gevolgen van het onderzoek waren ingrijpend: zowat 5000 Italianen werden in verdenking gesteld – op een bepaald moment was zelfs de helft van het parlement verdacht – sommige politici en industriëlen pleegden zelfmoord voordat ze voor de rechter konden verschijnen en de belangrijkste partijen van toen implodeerden en verdwenen. Ook de beslissing van Silvio Berlusconi in 1994 om in de politiek te stappen wordt gezien als een reactie op de operatie – in het centrum van de macht kon hij zich makkelijker verdedigen tegen aanvallen van het gerecht.
Berlusconi komt slechts zijdelings aan bod in 1992, de tiendelige Italiaanse politieke dramaserie over de gebeurtenissen van toen, en dat is niet toevallig. Ook in het Italië van vandaag blijft het thema voor beroering zorgen en moeten zij die in de stinkende potjes willen roeren voorzichtig blijven – de makers van de serie kregen bijvoorbeeld een proces aan hun been vanwege Chiesa. Desondanks biedt 1992 een erg heldere en scherpe kijk op de Italiaanse maatschappij van begin jaren 90, gezien door de ogen van zes personages, onder wie een veteraan van de Golfoorlog die verkozen wordt voor de nieuwe Lega Nord-partij, een gladde marketingjongen die gechanteerd wordt met zijn verleden en een medewerker van Di Pietro die een heel persoonlijke reden heeft om tangentopoli aan te willen pakken. Luca Pastore heeft immers aids gekregen doordat een corrupt farmaceutisch bedrijf besmet bloed op de markt mocht brengen, en de baas van die firma is een van de mensen in het vizier van de onderzoekers.
Dat hiv-schandaal staat niet alleen symbool voor het hele corrupte systeem van toen, het is ook een metafoor voor de alomtegenwoordige en ongeneeslijke corruptie in Italië. Dat is, zo lijkt 1992 te zeggen, een ziekte die wel bestreden en behandeld kan worden maar die nooit helemaal uit de maatschappij zal verdwijnen.
1992 ***
Lumière
STEFAAN WERBROUCK
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
