Zondag 18/4, 20.10 – Canvas

‘Als ik de politiek niet in ga, moet ik mezelf bankroet laten verklaren en gooien ze me de gevangenis in’, zei Silvio Berlusconi toen hij in 1993 als ‘de redder des vaderlands’ de politiek instapte. Sindsdien lijkt hij de schandalen aan elkaar te rijgen – van seksuele slippertjes over maffiose praktijken tot pijnlijke uitspraken, onder meer over ‘de knappe, jonge en gebruinde Amerikaanse president’. Hoogt tijd voor een portret, dacht Panorama, met de vermoedelijk ironische titel God dank voor Silvio. ‘Op café zal er altijd één man zijn die de lachers op zijn hand krijgt’, verklaart Hedwig Zeedijk, al elf jaar onze meest gewaardeerde Italië-correspondente. ‘Wel, zo gedraagt Silvio Berlusconi zich in de politiek.’

Heb je dan ooit écht met Berlusconi aan de toog gehangen?

Hedwig Zeedijk: Ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet, maar zie hem wel vaak op persconferenties. Daar probeert hij altijd grappig te zijn – soms slaagt hij erin, soms niet. (Lacht) Als hij voor eigen parochie preekt, op een partijcongres bijvoorbeeld, worden zijn grapjes natuurlijk wel goed onthaald. Het is heel vreemd om te horen hoe hij dan zelfs lacht met doodernstige zaken. Sowieso zal hij elke kritische sfeer proberen te breken: Berlusconi kan nu eenmaal niet goed tegen kritiek.

Hoe raakt hij dan toch elke keer verkozen?

Zeedijk: Het ligt niet enkel aan het stemgedrag van de Italianen. Veel is te wijten aan het kiesstelsel: hij wordt wel verkozen, maar niet met de bijvoorbeeld 60 procent van de stemmen die hij zelf aanhaalt. Zijn partij, Forza Italia, is immers gefuseerd met Alleanza Nazionale tot IlPopolo della Libertà, die wel de meerderheid heeft in het parlement, maar niet enkel dankzij Berlusconi. De twee partijen samen halen ongeveer 37 procent. Plus: sinds de voorkeur-stemmen zijn afgeschaft, kun je enkel op een partij stemmen.

Maar waarom kiezen ze dan toch nog voor zijn rechtse ideeën?

Zeedijk: Eerlijk gezegd: er is geen alternatief. Begin jaren 90 zijn de Christen-Democraten weggevaagd door diverse omkoopschandalen, waarna er als het ware een tweepartijenstelsel ontstaan is. Bovendien is links te versnipperd en heeft het geen leider die de kritische stemmen kan verenigen. Aangezien het land met ernstige problemen te kampen heeft, en hervormingen op vlak van staatsinrichting, arbeid en pensioen dringend nodig zijn, heeft het een sterke leider nodig.

Hoe zie jij zijn verdere politieke toekomst?

Zeedijk: Goh, hij wint nog altijd, maar zijn populariteit neemt wel af. Je voelt ook steeds meer protest tegen hem. Neem Beppe Grillo, een scherpe Italiaanse comedian: via zijn blog hebben zijn fans besloten zich op lokaal vlak politiek te organiseren – mét succes bij de regionale verkiezingen trouwens. Ook voormalig onderzoeksrechter Di Pietro, die operatie ‘Schone Handen’ leidde, is in de politiek gestapt en heeft steeds meer succes.

Is er dan beterschap in zicht?

Zeedijk: Hmm, op zijn 73e kan Berlusconi best nog enkele jaren meedraaien in de Italiaanse politiek. Bovendien kan hij tot senator voor het leven benoemd worden, zodat hij nog steeds een bepaalde immuniteit behoudt. Trouwens, als de staatshervorming, zoals hij die voor ogen heeft, er komt, krijgt Italië een verkozen president. Dan is Berlusconi natuurlijk de eerste die zich verkiesbaar stelt.

In de rest van Europa wordt er vaak nogal lacherig gedaan over ‘die gekke Italianen’ die ‘die gekke Berlusconi’ maar blijven verkiezen.

Zeedijk: Pas op, niets garandeert dat dit elders niet mogelijk is. Het Europese parlement heeft een regeling proberen te treffen die de verstrengeling van media en politiek verbiedt, maar die heeft het niet gehaald. Ben je wel zeker dat het in België niet zo ver kan komen? Stel dat een mediamagnaat als Van Thillo plots beslist om de politiek in te stappen en nog verkozen geraakt ook. Misschien brengt Berlusconi nog wel anderen op ideeën.

Barbara De Coninck