FOX-FESTIJN. DE BIG DEAL-reeks duikt in het rijke verleden van 20th Century Fox, dat dit jaar zijn zeventigste verjaardag viert.

FILMS: **** Extra’s: 0

20th Century Fox Home Entertainment

The Grapes of Wrath (1940) How Green Was My Valley (1941) Gentleman’s Agreement (1947) All About Eve (1950) Peyton Place (1957) The Inn of the Sixth Happiness (1958)

De jongste lading van de goedkoop geprijsde klassiekers in de Big Deal-reeks bevat films van grootheden als John Ford, Elia Kazan en Joseph L. Mankiewicz, maar ook van de wat vergeten vakman Mark Robson. Hoezeer de eerste drie regisseurs ook hun stempel op hun films drukten, hun Fox-producties verraden het signatuur van de legendarische Hollywoodmogol Darryl F. Zanuck, die van 1935 tot 1970 de creatieve leiding had over 20th Century Fox. Zanuck (1902-1979), een kleurrijk figuur met de eeuwige sigaar tussen de tanden geklemd, werkte nauw samen met de scenaristen en bemoeide zich met hun scripts. Maar hij verdiende toch hun respect, want zijn instinct voor drama en voor wat werkte op film was feilloos, zo moesten zelfs zijn grootste vijanden toegeven.

Zanuck stimuleerde de studio tot het maken van maatschappelijk relevante films. De twee films van John Ford in de Big Deal-reeks zijn daar typische staaltjes van: in How Green Was My Valley wordt het dagelijkse leven en leed van een mijnwerkersgezin in Wales begin van de vorige eeuw liefdevol gereconstrueerd (het kleine stadje werd volledig nagebouwd op het studioterrein) en zien de mijnwerkers de immigratie naar Amerika als hun enige redding. In de John Steinbeck-verfilming The Grapes of Wrath krijgen we de keerzijde van de American Dream via de lotgevallen van een onfortuinlijke boerenfamilie uit Oklahoma, die in volle economische crisis koers zet naar zonnig Californië maar allesbehalve welkom is in het ‘Beloofde Land’. Zanuck schreef zelf de hartverscheurende finale van Grapes of Wrath, (de ‘we are the people’-speech van ma Joad die het gezin probeert samen te houden), een ode aan de onverwoestbare hoop van de kleine man op een beter bestaan. Ook Gentleman’s Agreement, een van de eerste films van Broadway-regisseur Elia Kazan, behoort tot de producties met sterk sociale inslag waar Zanuck het patent op had. Het is een van de vele films waarin een maatschappelijke kwestie – in dit geval antisemitisme – nadrukkelijk aan de orde is.

Onder het bewind van Zanuck specialiseerde Fox zich ook in saaie, belerende biopics, waarin het leven van stichtende figuren sterk geromantiseerd uit de doeken werd gedaan. The Inn of the Sixth Happiness is een wat late uitloper (in Cinemascope en DeLuxe-kleuren) van deze trend, met Ingrid Bergman als Gladys Aylward, een Engels dienstmeisje dat tijdens de Chinees-Japanse oorlog als zendelinge naar China reist en er honderden kinderen in veiligheid brengt. Dezelfde Mark Robson schildert in Peyton Place de kroniek van leven en liefde (en seks, samenzweringen, misverstanden en intriges) van gewone lieden in een prentbriefkaartstadje in New England. (De afgeleide tv-soap uit de jaren zestig was ontzettend populair en blijft het oermodel van de ontelbare imitaties en variaties.) Voor de echte kunst van het intrigeren moet u bij All About Eve zijn, een van de beroemdste en meest bejubelde films uit de Fox-catalogus. In dit verheven theatraal drama dat zich ook in toneelkringen afspeelt, schittert Bette Davis als ouder wordende ster die gemanipuleerd wordt door een bewonderaarster (Anne Baxter) met nietsontziende ambitie. Zoals Bette bij de aanhef van de film in een van haar vele citeerbare dialogen declameert: ‘Fasten your seatbelts, we’re in for a bumpy ride’.

Patrick Duynslaegher