Sire, er is geen Belpop meer. Vlaamse en vooral Waalse muzikanten hebben het steeds moeilijker om voorbij de taalgrens te geraken. En daar hebben we voor het eerst ook harde cijfers van. ‘Ghinzu en Girls In Hawaii, die wereldwijd meer dan 150.000 platen verkopen, geraken in Vlaanderen met moeite aan 1500. Sámen. Dan klopt er toch iets niet?’

Wat Wals is, vals is!’ Het was de strijdkreet van onze voorvaderen in 1302, toen ze onze anderstalige voorvaderen in mootjes gingen hakken. Maar het zou ook kunnen slaan op het vooroordeel dat we hier al sinds mensenheugenis koesterden tegen Waalse pop en rock.

‘Wallonië is altijd een beetje dood geweest’, liet de legendarische producer Lou Deprijck ooit optekenen. Nota bene nadat hij met het Waalse curiosum Plastic Bertrand en ça plane pour moi de wereld had veroverd. ‘Vlamingen zijn gewoon sneller, intelligenter en opportunistischer.’ En tot diezelfde conclusie kwam journalist Jan Delvaux tien jaar geleden nog in zijn onvolprezen Belpopboek Big In Belgium.

‘De bijdrage van de zuidelijke kant van het land (aan de Belgische rockgeschiedenis), kan tot enkele regels herleid worden’, schreef hij. ‘Noten lijken in Wallonië doodgeboren te worden. Wie talent heeft, vlucht meteen naar Brussel. En zelfs met inbegrip van de hoofdstad, blijft het aantal verhoudingsgewijs ondermaats.’

‘Maar de tijden lijken te veranderen’, voegde hij er aan toe. En dat deden ze vijf jaar later inderdaad, toen de Waalse groepen Ghinzu, Girls In Hawaii en Sharko plots de Olympia in Parijs begonnen uit te verkopen, en The Cargo in Londen. En – alsof dat nog niet kon volstaan – de Ancienne Belgique, het Vlaamse cultuurhuis in Brussel.

De Waalse wave

‘Hier gebeurt iets’, jubelden de 65 (!) journalisten die zich op 12 februari 2004 voor het historische concert van Ghinzu, Girls In Hawaii en Sharko in de AB accrediteerden. En inderdaad: rond die periode kon je geen binnen- of buitenlandse krant openslaan zonder op euforische berichten over ‘la vague fraîche du rock wallon’ te botsen.

De Franse krant La Libération vergeleek de debuutplaat van Girls In Hawaii met de dubbele witte van The Beatles. De Britse vakpers noemde David Bartholomé van Sharko in één adem met Beck. De Franse cultuurbijbel Les Inrockuptibles dacht bij Ghinzu aan ‘Muse, Radiohead, en Coldplay na een deugddoende fitnesskuur’. En L’Express – zeg maar: de Franse Knack – voorspelde onze Waalse broeders gouden tijden.

‘Er is iets veranderd in het koninkrijk België’, lazen we. ‘Tot nog toe hadden Vlaamse muzikanten het monopolie op originaliteit en succes. De Walen recycleerden eindeloos dezelfde iconen, Brel en compagnie. Maar sinds kort nemen zij het voortouw. Zelfs de Britten, normaal gezien extreem snobistisch als het op buitenlandse rock aankomt, zijn diep onder de indruk van zoveel ongebreidelde creativiteit.’

Maar wat goed genoeg was voor Groot-Brittannië, was dat voor Vlaanderen blijkbaar niet. Hiér werd vooral benadrukt dat wij het waren die de Waalse rockers van hun complexen genezen hadden. Of toch dEUS, in elk geval. En dus konden we na een week krantenberichten over ‘Het grote geheim van de Waalse rock’ rustig verder naar onze eigen navel staren. En zwelgen in onze eigen Belgen.

Overdreven? Zeg eens eerlijk: had ú al van Montevideo gehoord? En van Malibu Stacy? En Soy Un Caballo, het Franstalige duo uit Brussel dat onlangs een nummer opnam met Will Oldham, beter bekend als Bonnie ‘Prince’ Billy? En zo ja: hoe komt het dat die drie groepen samen hier niet eens honderd platen verkochten?

Rock Monsieur

‘Ik wil er geen communautaire discussie van maken’, zucht Damien Waselle, oprichter van de Brusselse platenfirma Bang!. ‘Maar ik kan moeilijk ontkennen dat de kloof tussen Vlaanderen en Wallonië almaar dieper wordt.’

Damien Waselle begon Bang! eind de jaren 80 in een garage in Jambes, samen met zijn goede vriend Christophe Waeytens. Het tweetal wilde zijn lievelingsgroepen Pavement, Sophia en Fugazi in Wallonië kunnen verdelen. Maar ook en vooral: lokale groepen waar niemand anders in geloofde een kans geven. De eerste groep die ze een contract aanboden was het piepjonge dEUS, dat overal in Vlaanderen de deur tegen de neus had gekregen. En later tekenden ze ook Sharko, Girls In Hawaii, The Tellers, Hollywood Porn Stars en Ghinzu, dat intussen naar concurrent PIAS verkaste. En aan Vlaamse kant: Mintzkov, The Van Jets, Zita Swoon, Vive La Fête en – opmerkelijk toch, voor een Waalse platenfirma – Laïs.

‘Ik ben een heel nuchtere mens’, benadrukt Waselle een paar keer tijdens ons gesprek. ‘Ik vind het niet abnormaal dat niemand in Vlaanderen Malibu Stacy, Montevideo en zelfs Hollywood Porn Stars kent. Van Mintzkov en The Van Jets verkopen we in Wallonië óók met moeite vijftig platen. Maar dat wij dEUS en An Pierlé hier kennen, en jullie Ghinzu en Girls in Hawaii niét? Désolé, maar dat begrijp ik niet .‘

Noord en Zuid

‘Heb je enig idee hoeveel platen van Girls In Hawaii we wereldwijd verkochten? 60.000! En weet je hoeveel in Vlaanderen? Niet eens een vijftigste daarvan. Ghinzu: meer dan 90.000 platen wereldwijd, nauwelijks 500 in Vlaanderen. Dan klopt er toch iets niet? En dan moet je weten dat we in Vlaanderen tien keer harder vechten dan in Frankrijk, Duitsland en Italië, hé. En dat we zelfs een Vlaamse persverantwoordelijke in dienst hebben, die de Vlaamse markt door en door kent.’

‘Vorig jaar mochten Girls In Hawaii een nummer opnemen voor Morning Becomes Eclectic, een compilatie-cd van KRCW, een legendarisch radiostation in Californië. R.E.M. stond daar ook op met een nummer. En Damien Rice. En Robert Plant. En Flaming Lips. En Rufus Wainwright. Als radiomensen in Vlaanderen dan zeggen dat het Engels van Girls In Hawaii toch wat Frans klinkt… Ja, dan zou je ongelukken begaan, hé. Van The Tellers kregen we dat vorig jaar ook nog te horen. ‘Niet slecht, jammer van dat Franse accent.’ De moeder van (zanger) Ben Baillieux-Beynon is verdorie van Wales!’

‘ Et puis qu’est ce que c’est bête, en plus, dat we Vlaanderen intussen als een buitenlandse markt zien. Net als Finland en Denemarken. We zijn landgenoten, putain merde! We zouden elkaar beter de hand reiken, met de beperkte thuismarkt die we maar hebben. En dat geldt niet alleen voor de muziek, trouwens. Hoeveel Belgische films worden nog in de beide landsdelen uitgebracht? En hoeveel bestsellers? De twee gemeenschappen plooien zich steeds meer op zichzelf terug. En met de regeringscrisis van vorig jaar is dat er zeker niet beter op geworden.’

Gabriel comment?

En dat begint zelfs onze buitenlandse collega’s op te vallen. ‘Belgische popgroepen worstelen met de politieke crisis in hun land’, berichtte de Nederlandse krant NRC Handelsblad een maand geleden. ‘De Belgische popmuziek floreert. Maar deze muzikale bloei ontstond niet dankzij de politieke chaos in België. Integendeel. De scheiding tussen Vlaanderen en Wallonië is voor Belgische popgroepen een struikelblok. Het Vlaamse publiek wil geen Engelstalige bands die met een Frans accent zingen. En het Waalse publiek interesseert zich niet voor Vlaamse groepen.’

En die wederzijdse desinteresse blijkt nog een pak groter dan we tot nog toe dachten, als we de verkoopcijfers van een paar grote platenfirma’s vergelijken voor Vlaanderen en Wallonië.

Dat dEUS en Ozark Henry in Wallonië maar een derde van hun Belgische platenverkoop realiseren, hoeft niet te verwonderen. Onze Waalse broeders zijn niet alleen minder talrijk, ze kopen ook beduidend minder platen. Maar dat in Louvain-La-Neuve nauwelijks iemand nog grote namen als Gabriel Rios, Admiral Freebee, Sioen en Zita Swoon kent, is redelijk onthutsend. Zeker omdat veel Vlaamse groepen de voorbije jaren zwaar op Wallonië inzetten.

Sioen en Girls In Hawaii, bijvoorbeeld, trokken al samen door Vlaanderen en Wallonië. Precies om elkaar voorbij de taalgrens te helpen.

En Stef Kamil Carlens zette op de laatste plaat van Zita Swoon niet toevallig vier Franse nummers. Net zomin als hij toevallig voor de Waalse platenfirma Bang! tekende.

De Waalgrens

‘Vlaanderen en Wallonië, dat zijn echt andere lánden’, zegt Christof Cocquyt, ex-manager van Soulwax en tegenwoordig de man achter Gabriel Rios. ‘We brengen er zelfs andere singles uit. Gabriëls eerste plaat, Ghostboy, deed pas iets in Wallonië toen het in Frankrijk begon te lukken. En ook veelzeggend: in de Waalse charts werd vaak de Franse platenfirma vermeld. Niét ons moederhuis in Vlaanderen.’

‘We hebben inderdaad de indruk dat je, om van Brussel tot in Luik te geraken, nog altijd langs Parijs moet passeren’, beamen ze bij An Pierlé & White Velvet, de enige Belgische groep die aan beide kanten van de taalgrens ongeveer evenveel platen verkoopt. ‘Zelfs voor de Waalse groepen zélf lijkt dat nog altijd te gelden. Girls In Hawaii en Ghinzu begonnen ook pas big time te marcheren toen ze van de Franse pers de zegen gekregen hadden.’

Alleen: waar de Waalse groepen hun zegen moeten krijgen om ook in Vlaanderen meer dan 1000 platen te verkopen, blijft voorlopig onduidelijk. De tien grootste Waalse groepen waar we de gegevens van krijgen, verkopen hier met moeite 3500 platen. Sámen, jawel.

Experimental Tropical Blues Band, een veelbelovend jong trio uit Luik, haalt niet eens de 50 exemplaren. Ondanks een gastrolletje van Arno op hun plaat.

En zo mogelijk nóg frappanter: de Congolese Belg Baloji (ex-Starflam) verkoopt wel duizenden (Franstalige) platen in Vlaanderen sinds hij naar Gent verkaste… Maar nog slechts een fractie daarvan in Wallonië.

C’est arrivé près de chez nous

Plus: hoe absurd is het niet dat HetMuziekcentrum en Court Circuit, de officiële steunpunten voor muziek in respectievelijk Vlaanderen en Wallonië, niet eens naar elkaar línken op hun websites? En dat Vlaamse en Waalse groepen overheidssteun kunnen vragen om in Zuid-Afrika en China te gaan optreden, terwijl de beide gemeenschappen nog altijd geen cultureel akkoord hebben met elkaar?

‘Aan zo’n cultureel akkoord wordt sinds vorig jaar hard gewerkt’, vertelt Jan Denolf, de raadgever Letteren, Muziek en Podiumkunsten van minister van Cultuur Bert Anciaux. ‘De minister schreef in zijn beleidsnota voor 2008 heel expliciet dat er meer samenwerking moet komen tussen beide gemeenschappen. Hij trok zelfs 500.000 euro uit voor projecten die dat zouden bevorderen.’

Maar door de gespannen politieke toestand werd het cultureel akkoord intussen al afgezwakt tot een protocol, wat veel minder dwingend is. En dat ligt sinds de formatiecrisis al op een handtekening van Anciaux’ Waalse collega’s Fadila Laanan (Cultuur) en Marc Tarabella (Sport) te wachten.

‘Anciaux geeft weinig ruchtbaarheid aan de besprekingen die hij en zijn kabinet met de Franse gemeenschap voeren’, berichtte Knack-hoofdredacteur Karl Van den Broeck onlangs nog op onze website. ‘Een minister die het contact met de Franse cultuur in Vlaanderen wil bevorderen, is op dit moment not done, zeker in Vlaams-nationalistische hoek.’ En dat werd meteen bevestigd door een paar zure reacties op zijn post. Genre: ‘Mag Axelle Red dan in Brussel en Wallonië optreden met financiële middelen van minister Bert? In het Frans, desnoods in het Engels?’

Sacrés Belges

Om maar te zeggen: de culturele toenadering tussen Vlaanderen en Wallonië is nog niet voor morgen. Hoe hard de programmatoren van de AB en de Botanique ook hun best doen, met initiatieven als Sacrés Belges en AB/BOTA. En hoe hard ze bij Bang! ook blijven hopen dat het tij ooit wel eens zal keren.

‘De tweede plaat van Girls In Hawaii, daarmee zouden we eindelijk de taalgrens moeten kunnen oversteken’, zegt Damien Waselle van Bang! ‘We merken dat de Vlaamse pers heel geïnteresseerd is. Zeker na het grote buitenlandse succes van de vorige plaat. En ook de Vlaamse boekers en radiomakers zijn erg enthousiast.’

‘Er ligt nu al een Europese tournee van 45 data vast, in Frankrijk, Duitsland en Italië. Dan kan het toch niet anders, of het komt met Vlaanderen ook wel goed?’

Wij duimen, alvast.

Door Wouter Van Driessche Illustratie Serge Baeken