Woede is een gave, en Nora Eldridge, hoofdpersonage uit de nieuwe roman van Claire Messud, is vastbesloten dat talent te ontwikkelen. Wat volgt, is een psychologisch sterk onderbouwd portret van een vrouw van middelbare leeftijd, en een knap pleidooi tegen de braafheid.

Nora Eldridge, altijd een te braaf meisje, te goede dochter en te fijne collega geweest, heeft alle redenen om woedend te zijn. Ze was eigenlijk al haar hele leven woedend, op zichzelf, omdat ze zo gedwee het advies van haar moeder heeft gevolgd: verzaak aan je passie voor kunst, zorg dat je nooit financieel afhankelijk wordt van een man, dat kliederen en knutselen doe je maar na je uren. Nora gaat aan de slag in een basisschool. De jaren verstrijken, kunst bedrijft ze in een hobbykamer – zonder passie, zonder resultaat – en plots is ze 37 en hunkert ze naar meer. Alleen voelt ze zich vastgeroest in haar brave lethargie. Daar komt verandering in wanneer Reza Shahid op haar schoolbanken terechtkomt. Een wonder van een jongen, misschien zelfs de zoon die Nora nooit gehad heeft, en als blijkt dat Reza’s moeder Sirena een Parijse kunstenares is die haar intellectuele man Skandar naar Harvard is gevolgd, ontwikkelt Nora een ongezonde fascinatie voor het immigrantengezin.

Tussen Nora en Sirena groeit een hechte vriendschap. Ze huren samen een atelier en Nora bloeit open: eindelijk een plek waar ze aan haar miniaturen kan werken, eindelijk een vriendin met wie ze het over kunst kan hebben, eindelijk een galante man die haar ’s avonds, na het babysitten op Reza, naar huis wandelt en haar interessante monologen biedt. Eindelijk door de spiegel – niet toevallig werkt Sirena aan een installatie over Alice in Wonderland, en gaan Nora’s kunstwerken over krachtige vrouwen: Virginia Woolf, Emily Dickinson, Edie Sedgwick – helaas ook vrouwen die worstelden met zelfmoordneigingen, agorafobie en drugsverslavingen.

Een jaar gaat alles goed. Dat ze stiekem verliefd is op Sirena, en ook een beetje op Skandar, moffelt ze weg. Dat Sirena almaar veeleisender wordt en Nora opzadelt met Reza, zodat zij aan haar installatie kan werken, dat valt onder de offers die een vriendschap vergt. Dat Skandar op eenzame avonden langskomt in het atelier wanneer zijn vrouw galerieën is gaan kiezen, ook dat bedekt Nora met de mantel der liefde. Zonder het te beseffen pakt ze weer haar rol van gedienstige dochter op, sijpelt de energie uit haar leven weg. En na een jaar pakt Sirena haar boeltje en vertrekt ze halsoverkop naar Parijs, waar ze uitgroeit tot een wereldberoemde kunstenares. Nora blijft achter en haar woede zwelt aan.

Vertoornde vrouwen, het kan gauw omslaan in hysterisch gekrijs, maar Claire Messud onderbouwt haar roman heel degelijk en leidt de lezer slim mee in de turbulentie van Nora’s frustratie zonder de karikatuur van een briesende xantippe neer te zetten. Alleen jammer dat Messud soms de preutsheid van haar hoofdpersonage overneemt; mocht ze iets baldadiger schrijven, konden we gewag maken van een vrouwelijke Philip Roth. En ja, dat is een compliment.

DE VROUW VAN HIERBOVEN ***

Claire Messud, Anthos (originele titel: The Woman Upstairs), 289 blz., ? 19,95.

RODERIK SIX

CENTRALE ZIN Hoe hebben de protesten van de jaren zeventig toch kunnen leiden tot een tijdperk waarin vrouwelijkheid gelijkstaat aan dom doen en mooi zijn?