Neill Blomkamp jaagt Matt Damon richting Elysium, maar een scifi-knaller als District 9 levert dat ondanks de fun parts niet op.
In 2009 leverde de Zuid-Afrikaan Neill Blomkamp met District 9 niet alleen een smeuïge mix van dystopische fantasie, politieke satire, viriele vérité en realistische special effects af. Hij tekende ook voor de met voorsprong beste sciencefictionfilm van dat jaar. En – sekerlik – daar is James Camerons pompeuze überepos Avatar bijgerekend. Geen wonder dat de verwachtingen rond opvolger Elysium hooggespannen waren, want dit keer mocht Blomkamp met Bourne-ster Matt Damon ook op een A-lister van het aardoppervlak mikken, terwijl Sony Pictures hem honderd miljoen dollar zakgeld toestopte, oftewel het drievoud van het voor Camerons cateringbudget gedraaide District 9.
Aan futuristische hightech en spectaculaire CGI ontbreekt het bijgevolg geenszins in Elysium, al speelt het verhaal zich net als zijn voorganger vooral af op aarde, dat anno 2154 één grote, overbevolkte favela blijkt. Voor Max (een kaalgeschoren Damon), een fabrieksarbeider met een strafblad, is Elysium, het gigantische ruimtestation waar de superrijke elite haar toevlucht heeft genomen, dan ook een verre droom aan de hemel. Toch doet hij er alles aan om er zich binnen te beuken wanneer hij bij een werkongeval met een dodelijke dosis uranium wordt bestraald en enkel op Elysium kan worden behandeld.
Dat Max daarvoor een criminele klus moet klaren en zijn eigen lot belangrijker acht dan dat van de rest van de onderklasse, maakt hem een dubbelzinnige maar nooit té karikaturale (anti)held, zoals Wikus Van der Merwe uit District 9. Bovendien bouwt Blomkamp zijn actie opnieuw op het upstairs-downstairsmotief. Niet met buitenaardse reuzengarnalen in townships deze keer, maar met een elite die in alle luxe boven de aarde zweeft, en een achtergebleven, verpauperde massa die door elkaar krioelt in de sloppenwijken van LA. Of beter: Mexico City, het miljoenennest waar het aardse deel van Elysium in guerrillastijl werd geschoten.
Door de min of meer gelijkaardige look, thematiek en motoriek slaat het déjà-vuspook af en toe onherroepelijk toe voor wie District 9 heeft gezien. Dat wordt er niet beter op wanneer Blomkamp zijn fetisjacteur en Afrikaner Sharlto Copley opvoert als de sociopaat-premiejager die Max moet liquideren in opdracht van Delacourt, directrice van Elysium en blonde überbitch met dienst. Die laatste wordt trouwens opvallend onzeker neergezet door Jodie Foster, die nooit goed lijkt te weten of ze nu is beland in luchtledige Luc Besson-kitsch à la The Fifth Element, subversieve scifi-satire uit Paul Verhoevens universums van Total Recall, RoboCop en Starship Troopers, of een in rauw realisme gedrenkt, dystopisch drama uit de Paul Greengrass-fabriek.
Een groter probleem is dat ook Blomkamp schizofrene trekjes vertoont met een plot die nogal haastig aan elkaar lijkt gelast, een politieke subtekst waar weinig vlees aan zit, en een finale die meer op een crash dan op een catharsis lijkt. Elysium is daarom nooit de welgemikte uppercut die District 9 was, maar geen paniek: Blomkamp weet af en toe nog altijd hoe je een molotovcocktail van sciencefiction en faux vérité schudt, Damon blijft een empathische leading man, de special effects zijn geloofwaardig, en het is tenminste een blockbuster die je niet in alle drie dimensies beledigt in je intelligentie, wat niet van veel andere Hollywoodleut uit deze zomer kan worden beweerd. Een district zes en een halfje, om zo te zeggen.
ELYSIUM ***
Neill Blomkamp met Matt Damon, Sharlto Copley, Jodie Foster
DAVE MESTDACH
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
