Vroeger speelde je er met je leven, nu kun je er alleen nog je geld verliezen. Op stap door het hedendaagse Deadwood. ‘Denkt u nu echt dat we hier de hele tijd ‘cocksucker’ lopen te roepen?’

De HBO-serie Deadwood mag dan fictie zijn, de meeste personages uit de reeks hebben echt bestaan en het verhaal is historisch ook grotendeels correct. In 1868 overtuigde de Dendermondse pater Pieter Jan De Smet de indianenstammen in het gebied om vrede te sluiten met de Amerikaanse regering. Met het legendarische verdrag van Laramie werd zowat de hele staat South-Dakota aan (vooral) de Sioux (Lakota) toegewezen. Zes jaar later trok generaal George Armstrong Custer echter met een illegale expeditie naar de Black Hills, midden in wat toen nog het Great Sioux Reservation heette. Hij vond er goud en de daaropvolgende jaren trokken pioniers de heilige bergen in om met tinnen pannen goudklompjes uit de rivieren te halen en naar gouderts te graven.

Zo ontstond het rudimentaire mijnwerkerskamp Deadwood, een illegale gemeenschap gelegen op grondgebied van de indianen en dus buiten het bereik van de Amerikaanse regering. In de jaren na Custers expeditie werd Deadwood een aantrekkingspool voor honderden gelukszoekers, met daaronder zowat alle personages uit de reeks. Seth Bullock (een vriend van Theodore Roosevelt) en zijn zakenpartner Sol Star bijvoorbeeld, die samen een winkel met mijnwerkersbenodigdheden openden. Of de geduchte pokerspeler Wild Bill Hickok en de in mannenkleren gehulde alcoholica, ex-prostituee en verkenner Martha Jane Canary (beter bekend als Calamity Jane), die in juli 1876 samen met een karavaan hoeren en gokkers arriveerden.

Twee gewiekste en genadeloze ‘middenstanders’, Tom Miller van de Bella Union Saloon en Al Swearengen van het Gem Variety Theater, verdienden schatten door in te spelen op de laagste lusten van de goudzoekers. Swearengen realiseerde naar schatting een omzet van 5 tot 10.000 dollar per avond, omgerekend de onwaarschijnlijke som van 90.000 tot 180.000 dollar. Wie goud wilde zoeken en een stuk grond wilde claimen, moest bij Swearengen de concessie betalen én hij controleerde de opiumhandel.

Iedereen outlaw

Deadwood barstte dus uit zijn voegen, maar het bleef een illegale nederzetting. In de reeks is duidelijk te zien hoe Swearengen en Miller zich tegen de inlijving van South-Dakota bij de Verenigde Staten verzetten, wat het eindevan hun maffiose imperium zou betekenen. Als dan toch een burgemeester en een sheriff moeten worden gekozen, probeert Swearengen stromannen naar voor te schuiven. Ook worden officiële delegaties omgekocht.

Iedereen was een outlaw in Deadwood. Dat bleek al drie weken na de aankomst van Wild Bill Hickok. Op 2 augustus 1876 werd hij in Saloon No. 1 tijdens een spelletje poker in de rug geschoten. In zijn handen had hij een paar van de azen en een van de achten, sindsdien in pokerkringen bekend als de ‘Dead Man’s Hand’. Jack McCall, de moordenaar van Wild Bill, werd snel gearresteerd, maar na een schijnproces mocht hij weer gaan. Door toedoen van Calamity Jane moest McCall in Yankton voor een officiële rechtbank verschijnen, die hem schuldig bevond en hem ter dood veroordeelde. Tijdens dat proces werd duidelijk dat McCall in opdracht van gokkers handelde, die vreesden dat Hickok ambitie had om sheriff te worden in het stadje en hen zo het leven zuur zou maken. De sheriff als ergste nachtmerrie van de outlaws: het is een grondhouding die veel Amerikanen nog steeds niet vreemd is.

De wilde jaren van Deadwood eindigden omstreeks 1889 toen South-Dakota officieel een staat van de VS werd. Op dat moment hadden échte kapitalisten het roer al lang van Swearengen en co overgenomen, zoals de reeks ook toont. Zoals miljonair George Hearst – vader van krantenmagnaat William Randolph Hearst – die in het naburige Lead een mijnconcessie voor 70.000 dollar kocht en de Homestake Mine oprichtte. Die zou tot de grootste, diepste en productiefste mijn van het westelijke halfrond uitgroeien: ze werd pas in januari 2002 gesloten nadat ze meer dan 1 miljard dollar had opgebracht.

Gered door de casino’s

Deadwood is de hele 20e eeuw een belangrijke toeristische attractie gebleven. In 1961 werd de stad erkend als National Historic Landmark, de Saloon No. 1 is tot een heus museum omgebouwd – met de stoel van Wild Bill Hickok boven de deur – en de graven van Hickok en Calamity Jane zijn voor liefhebbers ware bedevaartsoorden geworden. De moord op Hickok wordt in het dorpje zelfs elke dag door acteurs nagespeeld.

Het duurde echter tot 1989 voor Deadwood zijn tweede glorieperiode beleefde. Toen keurde de staat South-Dakota een wet goed die gokken – nadat het in 1947 verboden werd – opnieuw toeliet, en Deadwood is nu samen met Las Vegas en Atlantic City de enige plek in de VS waar legaal mag worden gegokt. Met de opbrengst wordt de restauratie van het stadje bekostigd en wie vandaag door Deadwood wandelt, waant zich in het verleden. De gevels van de huizen in Main Street zijn nog dezelfde als die van de huizen in 1900 – het Deadwood dat u in de serie ziet, werd in 1876 en nog eens in 1894 door vlammen verteerd – en in sommige saloons ligt nog een laag van een halve meter zand boven op het plafond. Die moest destijds dienen om de kogels tegen te houden die vroeger door de stomdronken goudzoekers in de lucht geschoten werden.

Er is echter één belangrijk verschil: wie vandaag een van de deuren binnenstapt, komt in een doorlopende ruimte terecht, die zover het oog kan zien gevuld is met kaarttafels, roulettes en jackpots. ‘In het weekeinde is het on-gelofelijk druk in Deadwood,’ zegt Glenrose Gravelle die in Deadwood geboren is, maar nu afwisselend in Ohio en Florida woont. ‘Veel mensen komen naar hier om een weekeindje te gokken. Letterlijk: ze gokken de hele nacht door en reizen daarna terug naar huis.’ Glenrose waagt regelmatig zelf ook een gokje. ‘Ik moet mezelf heel goed in de hand houden’, zegt ze. ‘Anders zit ik hier ook de hele avond.’ Haar man Vince, wiens vader in Deadwood ooit nog sheriff was, kijkt bedenkelijk. ‘Wanneer je hier een grote som geld wint, moet je een belasting betalen. Je krijgt daarvoor een formulier. Glenrose gokt dan rustig verder en soms komt ze helemaal blut thuis. Maar ik krijg dan wel het belasting-formulier… ( Lacht)’

Geen ‘cocksuckers’

Glenroses zus Linda Miller woont nog steeds in Deadwood en is er lid van de plaatselijke geschiedkundige kring. Ze heeft gemengde gevoelens bij de hype die na de HBO-serie ontstond. ‘De reeks beweert waarheidsgetrouw te zijn, maar wij hebben toch heel wat bedenkingen’, zucht ze. ‘Vooral het taalgebruik van de personages stuit ons tegen de borst. Alsof wij hier niets anders zeggen dan…’ Het woord cocksucker neemt ze zelf niet in de mond. En dan nog iets: ‘De Chinezen hebben hier wel degelijk een belangrijke rol gespeeld’, zegt ze. ‘Deadwood had een Chinatown. Maar dat ze vermoorde gokkers en andere outlaws aan de varkens zouden hebben gevoerd,is absolute onzin.’

Schoonbroer Vince denkt er anders over: ‘ Deadwood toont het echte verleden van deze stad, niet de romantische versie ervan. Wild Bill is hier amper drie weken geweest. Deze stad is gemaakt door hardwerkende mijnwerkers die in heel extreme omstandig-heden moesten overleven. Veel glamour en romantiek kwamen daar niet bij kijken.’ Die romantiek blijft echter een hardnekkige toeristenval. Een Vietnamveteraan rijdt al tientallen jaren met toeristen naar Boot Hill op het Mount Moriah Cemetery, waar Calamity Jane en Wild Bill Hickok naast elkaar begraven liggen. De bus is eigendom van regisseur/acteur Kevin Costner ( Dances with Wolves), die in Deadwood ook The Midnight Star uitbaat, een casino-restaurant waar te dure nep-Europese keuken geserveerd wordt en een pianiste in avondjurk muzakversies van pop- en rocknummers speelt. De locals weten wel beter. In alle andere saloons van Deadwood kun je je voor luttele dollars bewusteloos eten aan hamburgers, steaks en gebraad met emmers jus en andere typisch Amerikaanse culinaire klassiekers. Wie komt er nu naar het wilde Westen om asperges te eten?

Kevin Costner kreeg het in 1995 trouwens aan de stok met de indianen, toen hij even buiten Deadwood een tweede casino wilde bouwen. Na uitgebreid protest, onder meer van de Brusselse Els Herten en haar actiegroep Keep Our Lakota Alive (vzw KOLA), ging de regisseur door de knieën en in plaats van een casino liet hij Tatanka (Lakota voor ‘bison’) bouwen: een educatief centrum dat het belang aantoont van de bizon in de cultuur van de prairie-indianen.

De wraak van de indianen

Het gokken zet veel druk op de lokale gemeenschap van Deadwood. ‘Alles staat hier in het teken van het gokken’, zegt Linda’s man Floyd Miller. ‘De druk om steeds meer casino’s toe te staan is enorm groot. De lokale bewoners hebben daar zowel voor- als nadelen van. De huizenprijzen zijn fors gestegen, maar Deadwood heeft wel zijn authentieke karakter verloren.’ In 2006 werd een van de weinige huizen van het oude Chinatown afgebroken om plaats te maken voor nog een casino. Dat veroorzaakte een storm van protest. De regels voor restauratie en afbraak zullen nog dit jaar worden verstrengd.

Door het illegale (gokken) legaal te maken heeft Deadwood twintig jaar geleden zijn oude glorie hervonden. Toch is en blijft de hele stad een illegale nederzetting. In 1980 oordeelde het Hooggerechtshof van de VS immers dat het verdrag van Laramie nog steeds geldig is en de Amerikaanse staat werd veroordeeld tot de betaling van een schadevergoeding van 120 miljoen dollar. De indianen verwerpen die echter en blijven de teruggave van de Black Hills eisen. Ondertussen hebben ze een andere manier gevonden om de ‘blanken’ hun geld afhandig te maken: ze bouwen in hun reservaten, waar het Amerikaanse verbod op gokken niet van toepassing is, steeds meer casino’s.

Als de overheid het gokken in Deadwood ooit wil afschaffen, kunnen de opvolgers van Swearengen misschien overwegen om het verdrag van Laramie alsnog in te roepen. ‘Gokken zit ons in het bloed’, zegt Glenrose. ‘Het idee dat je van de ene op de andere dag schatrijk kunt worden, is geweldig. Ik zou het niet kunnen missen.’

De jackpot in Saloon No. 1 braakt een waterval van jetons uit. ‘ Jihaaaa!’

Door Karl Van den Broeck