David Fincher verfilmde een idee van zijn vader

Met Se7en, Fight Club, Zodiac en The Social Network heeft David Fincher al aardig wat moderne filmklassiekers op zijn cv staan. Maar geen project lag de Amerikaanse regisseur zo na aan het hart als Mank.

Mank is een prachtig gefilmde zwart-withommage aan het Hollywood van de jaren dertig, én aan een van de meest bevlogen scenaristen van weleer. In casu: Herman J. Mankiewicz, auteur van onder meer Dinner at Eight en Citizen Kane. Tegelijk is het een op feiten gebaseerde reflectie op artistieke integriteit, mediamanipulatie, de auteurstheorie en de eeuwige fricties achter de coulissen van de filmindustrie.

Fincher deed een beroep op een scenario van zijn vader Jack, voormalig journalist van het tijdschrift Life en in 2003 overleden aan kanker. De eerste versie dateert al van begin jaren negentig, waarop meerdere revisies en gesprekken tussen vader en zoon volgden. ‘Mijn pa was opgevoed in een bioscoop, en voor hem was Citizen Kane zonder discussie de beste film ooit’, aldus Fincher tegen Indiewire. ‘Alleen denk ik niet dat hij wist wie Herman J. Mankiewicz was. Tot hij met pensioen ging en me vroeg of hij geen filmscenario kon schrijven. Ik vroeg hem: waarom schrijf je niets over Mankiewicz? Mijn pa deed zijn best, maar toch bleek zijn script te beperkt. Het was een verhaal over een grote schrijver die overschaduwd werd door een megalomane opschepper.’

Een belangrijk subplot in Mank gaat dan ook over wie eigenlijk Citizen Kane heeft gepend, een vraag waarover al heel wat inkt is gevloeid. Koos zijn vader Jack resoluut de kant van Mankiewicz als de enige auteur, dan stelde Fincher die boude, ook door filmorakel Pauline Kael beargumenteerde bewering enigszins bij, met de hulp van de ervaren Hollywoodscenarist Eric Roth. Toch maakt Mank duidelijk dat ook Fincher niet blind meestapt in de mythe rond Orson Welles, als het godenkind dat op zijn vierentwintigste met Citizen Kane een van de beste, meest vernieuwende films ooit schreef en regisseerde.

Tegen het Franse Première zei Fincher: ‘De tragedie van Welles ligt in de mix van monumentaal talent en vunzige onvolwassenheid. Hij was vooral een showman en een jongleur. Ik weet dat ik schatplichtig aan hem ben, zoals ik ook schatplichtig ben aan Hitchcock, Spielberg en Hal Ashby, maar op je vierentwintigste weet je niet wat je niet weet. Punt. Het doet niets af van zijn verdiensten, of van zijn plaats in het filmpantheon, maar claimen dat Welles vanuit het niets kwam om Citizen Kane te maken en dat de rest van zijn filmografie werd geruïneerd door de bemoeienissen van kwaadaardige mensen? Dat is niet ernstig, en het is een onderschatting van de desastreuze impact van zijn eigen waanzinnige hybris.’

Wie wil zien wat die revisionistische visie oplevert in Mank, kan vanaf 4 december terecht bij Netflix, waarop Fincher eerder al de door hem ontwikkelde successeries House of Cards en Mindhunter lanceerde. Bovendien maakte hij enkele weken geleden zijn relatie met het streamingplatform officieel in de vorm van een vierjarig exclusiviteitscontract. ‘Afgaande op de reacties op Mank zal ik zien wat ik zal doen’, zei hij tegen Empire. ‘Ofwel schaapachtig aan Netflix vragen wat ik nog voor hen kan doen, ofwel de arrogante klootzak spelen die eist om nog meer zwart-witfilms te maken.’

Dat laatste bedoelt Fincher uiteraard als grap, maar het betekent wel dat zijn volgende projecten enkel op een klein scherm te zien zullen zijn. Tenzij ze, zoals Mank, voer zijn voor het awardseizoen en alsnog een beperkte bioscooprelease krijgen, een plan dat in België door de coronamaatregelen in het water viel. Dat Fincher kiest voor Netflix, heeft ook met zijn onvrede over het huidige Hollywoodklimaat te maken. ‘Tenzij je een tentpolefilm maakt met een Happy Meal-gehalte, is niemand nog geïnteresseerd’, stelt hij ongezouten in Total Film. ‘Er zijn maar twee seizoenen meer voor films: de spandexzomer en de aandoeningswinter. En als je de bal misslaat, dan komt je film uit in de twee andere seizoenen die in feite gewoon de afvalbelten zijn.’ Duimen dus dat Mank, dat gelukkig barst van de aandoeningen, straks de nodige prijzen pakt.