Crash

P.B. GRONDA, auteur van onder meer Wanderland, Straus Park en Onder vrienden, duikt elke week in de populaire cultuur.

Een computer, een vliegtuig en de beurs. Dat zijn de dingen waarvan we zeker weten dat ze kunnen crashen.

We onderscheiden wel eens menselijke en technische fouten bij het zoeken naar oorzaken van zo’n crash. Terwijl het vliegtuig en de computer natuurlijk ook menselijke uitvindingen zijn, dus je kunt je afvragen in hoeverre dat onderscheid zin heeft.

Over de financiële crash van 2007-2008 en de daaropvolgende wereldwijde systeemcrash kunnen we hoe dan ook zeggen dat er weinig technische problemen aan de oorsprong van lagen.

De intussen in veel boeken en films behandelde oorzaak van die crisis was immers het feit dat mensen in de Verenigde Staten veel te gemakkelijk en veel te veel geld kregen om in veel te dure huizen te gaan wonen, tot de markt instortte. En dat er intussen op die slechte leningen gespeculeerd was met, wel ja, meer dan wat zakgeld.

Op een dieper niveau lag het aan de economische overheersing van de financiële sector, die in de zoektocht naar grotere winsten steeds roekelozer te werk ging.

Zo kwam het dat banken, die oorspronkelijk dienden om sparen en investeren mogelijk te maken voor personen en ondernemingen, zelf de grootste en machtigste industrie werden. Een beetje alsof de chauffeur van een president plots zelf het land gaat leiden.

Je kunt vandaag niet naast een vergelijkbaar patroon kijken als het over communicatie gaat.

Communicatie was tot niet heel lang geleden namelijk synoniem voor het overdragen van een boodschap. Of het nu militaire informatie, een liefdesbrief, verkeersinformatie of een gesprek tussen twee vrienden op café betrof: de communicatie was een duidelijk middel.

Nu is communicatie een doel op zich geworden. We zijn als het ware consumenten van communicatie. De grootste bedrijven vechten om ons en hebben er direct belang bij dat we zo veel mogelijk aan de praat blijven, commentaar geven, boos worden op elkaar en in discussie gaan, groepjes maken om hilarische memes of foto’s van onze kinderen te delen.

Het resultaat is dus dat we communiceren over hoofdzakelijk onzin, dat het internet een soort gigantische, eerder dommige conversatie is geworden, en dat we ons de vraag moeten stellen: wat was het doel ook weer?

We dromen van en schrijven over een toekomst waarin we onszelf door middel van computers en artificiële intelligentie overbodig maken en niet meer hoeven te werken. Dat proces is natuurlijk al lang aan de gang en dat we op een dag in de buurt zullen komen van de utopie waarin alle arbeid uitbesteed is, is dus niet onlogisch of ondenkbaar.

Maar hoe minder we werken, hoe meer we kunnen communiceren. Het kan haast niet anders dan dat we in die evolutie neerstorten. Want dingen die kunnen crashen zijn onder andere een computer, een vliegtuig en de beurs, maar ook een mens die niet meer mag zwijgen. Al zullen we dan waarschijnlijk zeggen dat het aan een technische fout lag.

P.B. GRONDA

Dingen die kunnen crashen zijn onder andere een computer, een vliegtuig en de beurs, maar ook een mens die niet meer mag zwijgen.