Box met acht films (‘The Apartment’, ‘One, Two, Three’, ‘Kiss Me Stupid’, ‘The Fortune Cookie’, ‘Irma La Douce’, ‘The Private Life of Sherlock Holmes’, ‘Witness for the Prosecution’, ‘Avanti!’) (MGM)

Zijn films zouden grof karikaturaal, vulgair en wansmakelijk zijn. Zijn werk zou ook nog te veel leunen op dialoog.

Het zijn verwijten die Billy Wilder jarenlang naar het hoofd geslingerd kreeg, maar zijn criticasters ten spijt horen de meeste van zijn ongeveer vijfentwintig films nu tot de onverwoestbare klassiekers van het Amerikaanse pantheon. Wat u zeker niet zal tegenspreken na het bekijken van deze box van acht films uit zijn midden- en laatste periode, die hij op één na (het rechtbankdrama naar Agatha Christie, Witness for the Prosecution uit 1957) allemaal schreef met I.A.L. Diamond. Acht films die Wilder niet tonen als een mensenhater, wel als een sardonische criticus van de menselijke conditie en een ongenadige observator van de Amerikaanse zeden. Ze demonstreren met verve dat hij zowel excelleert in uitzinnige farce (zoals One, Two, Three uit 1961) als in romantische desillusie ( The Private Life of Sherlock Holmes uit 1970). Zijn dolle slapstick van een ontheemde Amerikaanse zakenman in een Zuid-Italiaanse chaos in Avanti! (1972) verbergt diepe melancholie. De kantoorkomedie The Apartment uit 1960 herbergt een donkere ontluistering van de Amerikaanse rat race. De seksfarce Kiss Me Stupid (1964) groeit uit tot een intriest portret van een banaal anoniem Amerika, geobsedeerd door seks en geld. The Fortune Cookie (1966) wordt een bijtende spotprent van een Amerika van paranoia, huichelarij en opportunisme.

Jawel, de films zijn inderdaad briljant geschreven (met knarsende dialogen om van te snoepen) en feilloos geconstrueerd. Dat ze daardoor ook visueel deficiënt zouden zijn, is pure onzin. Getuige de sterke cinematografische uitbeelding in glinsterend zwart-wit van Las Vegas tijdens de hoogdagen van de Rat Pack in Kiss Me Stupid. Of de wijze waarop Wilders camera de meesterstukjes van vaste decorontwerper Alexandre Trauner verkent, zoals de cinemascopereconstructie van de Parijse hoerenbuurt in Irma La Douce (1963).