Gedumpt door J-Lo, bespot door de poppen van Team America en daar ook om smékend met stinkers als ‘Gigli’, ‘Daredevil’ en ‘Surviving Christmas’: als er de voorbije jaren iemand de Oscar voor grootste pispaal van Hollywood verdiende, was het Ben Affleck wel. Maar dit jaar vond ‘boring Bennie’ zichzelf helemaal opnieuw uit: eerst als ernstig acteur in de neonoir ‘Hollywoodland’, en nu ook als regisseur met de beladen detectivethriller ‘Gone Baby Gone’. De comeback van Ben Affleck.

Het is nog niet vaak gebeurd dat we twee keer in twaalf maanden op visite gingen bij een acteur die we zelf ooit een ‘onverbeterlijk non-talent’ noemden. Maar Ben Affleck heeft dan ook zijn beste jaar achter de rug sinds hij in 1997 een vliegende start maakte met zijn rol én zijn scenario (waarvoor hij samen met zijn beste buddy Matt Damon zelfs een Oscar won) voor Good Will Hunting. Niet alleen snoerde Affleck als acteur zijn criticasters ( ‘I need you like Ben Affleck needs acting school’, zongen die van South Park smalend in de actiesatire Team America) eindelijk nog eens de mond met zijn doorleefde vertolking van de gedoemde Superman-acteur George Reeves in de film noir Hollywoodland (dat die bij ons de bioscopen niet haalde, was voor één keertje géén teken van inferieure kwaliteit). Vooral zijn beladen regiedebuut Gone Baby Gone maakte verrassend veel indruk. Op Amerika’s meest vooraanstaande filmcriticus Roger Ebert bijvoorbeeld, die de film bejubelt als een ‘prima procedurethriller en een rake studie in ontaard menselijk gedrag’, én op de National Board of Review of de Amerikaanse recensentengilde, die de gevallen ster uit Armageddon, Pearl Harbor en The Sum of All Fears vorige week zelfs de prijs voor het beste regiedebuut van 2007 toekende.

Nochtans maakte Affleck – 35 en sinds twee jaar getrouwd met Alias-babe Jennifer Garner – het zichzelf niet makkelijk. Niet alleen is Gone Baby Gone gebaseerd op de aardedonkere roman van Dennis Lehane, wiens Mystic River eerder door Clint Eastwood werd verfilmd. Affleck duikt ook in de mean streets en de onderbuik van zijn geboortestad Boston en waagt zich met thema’s als kindermishandeling, moord, corruptie en ontvoering – broer Casey Affleck speurt als sjofele privédetective naar een verdwenen meisje van vier – bovendien aan delicate en brandend actuele materie. Zo werd de release in Engeland, waar de zaak rond de vermiste Madeleine McCann nog altijd de voorpagina’s beheerst, alvast met vier maanden uitgesteld en kregen we van het Britse pr-bureau dat de interviews met Affleck regelt zelfs het absurde verzoek om géén vragen over de zaak McCann te stellen. Gelukkig hadden we nog andere vragen op ons lijstje.

‘Gone Baby Gone’ is onderhoudend, grimmig en moraliserend tegelijk. Da’s nogal ambitieus voor een debutant.

Ben Affleck: In wezen gaat de film over de vraag of het moreel rechtvaardig is om kinderen bij hun ouders weg te halen als die niet voor hen kunnen zorgen en als ze elders een beter leven kunnen krijgen. En daar bestaat nooit een zwart-wit antwoord op. Het is ook een actueel thema. Je hebt die bekende mensen die kinderen uit derdewereldlanden adopteren. En je hebt ook steeds meer mensen die over alles en iedereen morele oordelen vellen, vooral vanuit religieuze hoek. Ik heb de film niet gemaakt met specifieke personen of gebeurtenissen in het achterhoofd, maar ik zag het werk van Lehane – dat in wezen gewoon een spannende detectiveroman is – toch vooral als een platform om bepaalde actuele thema’s te becommentariëren. Twee jaar geleden ben ik zelf vader geworden en is de vraag of we wel goed genoeg voor onze kinderen zorgen automatisch komen bovendrijven. Plus: ik wilde de film ook een persoonlijk cachet geven door naar mijn geboortestad Boston te trekken, naar de arbeidersbuurten en de mensen waartussen ik opgegroeid ben.

Heb je daarom je broer Casey, die eerder dit jaar ook al schitterde in ‘The Assassination of Jesse James’, gecast als de lokale privédetective die op zoek gaat naar het verdwenen meisje?

Affleck: Dat was een van de hoofdredenen, ja. Casey kent het accent, de locatie en de mensen. Onze vader was maatschappelijk werker en onze moeder lerares, dus zijn we opgegroeid met de sociale problemen die in de film ter sprake komen. Je voelt dat Casey thuis is in die buurt, wat zijn vertolking geloofwaardiger en natuurlijker maakt. Maar hij was sowieso de beste keuze voor de rol. Ik heb het hoofdpersonage iets jonger gemaakt dan in het boek – zodat hij dichter bij de moeder van het verdwenen meisje staat – en daardoor kwam ik onmiddellijk uit bij een Bostonian van rond de dertig die kan acteren maar toch geen echte ster is. Een echte ster zou niet passen in zo’n milieu.

‘Mystic River’ van Dennis Lehane is ook een detectiveverhaal met een sterke sociale en morele onderstroom en werd eerder verfilmd door Clint Eastwood. Was je niet bang voor vergelijkingen?

Affleck: Natuurlijk. Maar als je een film maakt, zal die sowieso afgewogen worden tegen Citizen Kane, als je begrijpt wat ik bedoel. Ik ben een debutant. Clint Eastwood is een grootmeester die al dertig jaar bezig is. Ons vergelijken zou zowel absurd als laf zijn. En ik kan mijn beslissingen toch moeilijk baseren op angst? Ik wilde dit verhaal graag vertellen omdat het me raakte en omdat ik al langer wilde regisseren.

Wat waren je voorbeelden?

Affleck:The Verdict, Dog Day Afternoon, The French Connection. Niet dat mijn film even goed is, maar ik heb toch vooral naar die urban thrillers uit de jaren 70 gekeken. En naar de films van Gus Van Sant. Ik wilde Boston vatten zoals hij in zijn films Portland vat. Datzelfde sfeertje van vuile, grootstedelijke poëzie oproepen. Ik heb Gus ook vaak gebeld en om advies gevraagd. In het algemeen kwam dat erop neer dat ik vooral mijn goesting moest durven te doen. Niet te veel luisteren naar producenten of nadenken over scenariowijzigingen. Gewoon je instinct volgen en bij je eerste beslissingen blijven.

Ik interviewde onlangs je vrouw Jennifer Garner en ze zei dat ze het aanvankelijk nogal beangstigend vond dat je een thriller maakte over kindermisbruik en -ontvoering, terwijl jullie net zelf een kind hadden. Begrijp je haar?

Affleck:(grijnst) Dat arme kind: het is nog niet erg genoeg dat ze thuis met mij moet leven, en dan maak ik haar ook nog tijdens interviews het leven moeilijk. Natuurlijk begrijp ik dat sommigen dit een zwaar en ongemakkelijk thema vinden. Maar ik maak er geen goedkope sensatie van en de personages zijn genuanceerd. Het is ook een film die écht met het lot van kinderen is begaan. Jennifer en ik zijn in elk geval nog altijd heel gelukkig samen. Maak je geen zorgen.

Ze vertelde me ook dat je, toch wat je carrière betreft, egocentrischer bent geworden.

Affleck: Daar heeft ze gelijk in. Wij beiden trouwens. Ik ben selectiever geworden als acteur en ik wil graag nog meer regisseren. Met Hollywoodland heb ik bewezen dat ik een goeie rol kan neerzetten en tot nu toe krijgt Gone Baby Gone bijna overal positieve kritieken, dus ook als regisseur word ik geapprecieerd. Ik hoop dat ik daarmee die negatieve spiraal van enkele jaren geleden eindelijk heb kunnen doorbreken.

Waarom mogen er trouwens geen vragen worden gesteld over de zaakMcCann? Als de zaak niet relevant is, waarom wordt de film in Engeland dan met vier maanden uitgesteld?

Affleck: Men wil gewoon vermijden dat de film aan die zaak gelinkt wordt, en eerbied tonen. Da’s alles. Gone Baby Gone hééft niks met de zaak-McCann te maken, en omdat niemand verkeerdelijk die indruk zou krijgen is de film in Engeland met een paar maanden uitgesteld. Daar heb ik niks op tegen. Het is niet verkeerd om rekening te houden met bepaalde gevoeligheden. Het is gewoon een kwestie van tact.

In ‘Hollywoodland’ speel je wijlen George Reeves, de tragische ‘Superman’-acteur die ooit beloftevol begon met een bijrol in ‘Gone with the Wind’, maar daarna op een zijspoor belandde en uiteindelijk in drank en depressies sukkelde. Herkenbaar?

Affleck:(grijnst) Tot op zekere hoogte. Maar dat is het voor elke acteur. Doorbreken in de filmbranche is moeilijk, maar aan de top blijven nog veel moeilijker. Als acteren je passie en je levensdroom is, kan falen tragische gevolgen hebben. Bij George waren dat depressies en verslavingen. Bij mij gelukkig niet meer dan een paar mentale tikjes. Het verschil tussen mij en George is ook dat hij niet zonder die schijnwerpers kón. Hij voelde zich een totale mislukking toen hij alleen nog tv-rolletjes aangeboden kreeg en besefte dat hij een glorieuze carrière als die van Clark Gable wel kon vergeten. Ik daarentegen hou me even graag bezig achter de coulissen met scenario’s schrijven en regisseren. Ik kan me zelfs perfect voorstellen dat ik nooit meer voor een camera sta.

Was je verrast toen je in Venetië werd uitgeroepen tot beste acteur?

Affleck: Of ik verrast was dat iemand vond dat ik kon acteren, bedoel je? (lacht) Meestal weet je als acteur zelf wel of je goed werk hebt geleverd of niet. Met bepaalde negatieve recensies op mijn vroegere werk was ik het volkomen eens. Alleen kan ik me ergeren aan het cynisme van sommige critici. Je vindt me slecht in een bepaalde film? Schrijf dat dan en leg de lezer uit waarom. Maar kom niet met twintig synoniemen af voor dement en debiel. Da’s als criticus gewoon showen hoe scherp je bent; dat heeft niks meer met eerlijke feedback te maken. In onze mediacultuur wordt ook alles overdreven. Gigli kwam uit en ik was meteen de slechtste acteur aller tijden in de slechtste film ooit. Ik moest vermoord worden! Gekielhaald! Gespietst! Nu win ik een prijs voor Hollywoodland en plots ben ik amazing! Subliem! Grandioos! Goeie quotes allemaal, maar alleen bedoeld om boekjes te verkopen. Ik besef dat ik een paar domme blockbusters heb gemaakt waardoor ik als acteur van het cool-lijstje getuimeld ben, maar er zijn belangrijker dingen in het leven. Een goeie vader zijn bijvoorbeeld. Er loopt tegenwoordig een wezentje rond dat mijn achternaam draagt, dus kijk ik voortaan wel uit met onnozele blockbusters (lacht).

Zelfs toen je samen met Matt Damon een Oscar kreeg voor het scenario van ‘Good Will Hunting’ werd er gefluisterd dat topscenarist Bill Goldman (van o.a. ‘Butch Cassidy & The Sundance Kid’, ‘All the President’s Men’, ‘Marathon Man’; nvdr.) jullie eigenlijk geholpen had. Dat moet frustrerend zijn.

Affleck: We hadden Bill inderdaad ontmoet en hij had ons inderdaad wat tips gegeven, maar de roddel is nu eenmaal boeiender dan de waarheid. Sinds Good Will Hunting is het trouwens alleen maar erger geworden, want er zijn steeds meer magazines en websites die allemaal met spectaculaire verhalen moeten worden gevuld. Er is dan ook meer aandacht voor wat zich behind the scenes afspeelt en het privéleven van filmsterren, terwijl je vroeger nog mysterie en glamour had. Toen ik nog met Jennifer Lopez samen was, was het echt choquerend om te zien hoe goed de paparazzi van alles op de hoogte waren. Ik kon mijn hele doen en laten volgen in de roddelrubrieken. Welk restaurant ik had bezocht, welke trui ik had gekocht. De onnozelste dingen. Dan komt het erop aan zo snel mogelijk een methode te vinden om daarmee om te gaan en een olifantenhuid te kweken.

Jouw methode lijkt: zo eerlijk en openhartig mogelijk zijn.

Affleck: Voor een stuk wel. Ik ga natuurlijk niet alles aan je neus hangen, maar hoe meer je verzwijgt, hoe meer ze tegen je kunnen gebruiken. Na elk interview komt mijn manager klagen: ‘Waarom kon je niet gewoon voor de honderdste keer hetzelfde vertellen?’ Geniet er dus van zolang het duurt: straks krijg ik mediatraining en dan word ik zo saai als de pest.

Dat laten we ons geen twee keer zeggen! Voor welke films schaam je je?

Affleck: Voor geen één. Ik heb altijd mijn best gedaan en ik heb altijd gewerkt met getalenteerde mensen, maar soms valt het resultaat nu eenmaal tegen. De grootste ontgoocheling was allicht Paycheck. Omdat de film geregisseerd was door John Woo, omdat ik mocht acteren met Aaron Eckhart, Uma Thurman en Paul Giamatti en omdat het script superspannend was, maar op de een of andere manier werkte het gewoon niet. En de meest vervelende ervaring was zonder twijfel Daredevil. Ik was een enorme fan van die comic maar tijdens de opnames besefte ik dat het nooit zou werken. Ik zag geen steek met die helm op, ik zag er belachelijk uit met dat spandexpakje en die fake homo-erotische spieren, en toen de regisseur me vroeg om mijn vijanden op te snuffelen, dacht ik ‘mijn carrière gaat duidelijk niet de goeie kant op’. This is just plain silly (lacht).

‘HOLLYWOODLAND’

Verkrijgbaar op dvd.

‘GONE BABY GONE’

Vanaf 26/12 in de bioscoop.

Door Dave Mestdach