DE KOELE OBJECTIVITEIT VAN OTTO PREMINGER – Drie films van de nu wat vergeten Otto Preminger reveleren een van de onbetwistbare grootmeesters in de kunst van de mise-en-scène.
1. 1955 – 2. 1962 – 3. 1963
1. Film: -2. Film: -3. Film:
1. Extra’s: – 2. Extra’s: – 3. Extra’s:
(niet apart verkrijgbaar; zit in de box Romy Schneider Collection)
(Video/FilmExpress)
In filmgeschiedenisboeken wordt Otto Preminger (1906-1986) terecht vermeld als een regisseur die in de loop van zijn carrière heel wat taboes verbrijzelde en conventies opblies. Zo tartte hij de censors door in de komedie The Moon is Blue (1953) de woorden ‘ virgin’ en ‘ pregnant’ te gebruiken, huurde hij voor Exodus (1960) als eerste een scenarist in die op de zwarte lijst stond (Dalton Trumbo), liet hij voor Anatomy of a Murder (1959) Duke Ellington zijn eerste jazzscore schrijven en nam hij in Advise and Consent de toeschouwer mee naar de eerste homobar in een Hollywoodproductie.
In The Man With the Golden Armschokte hij het fiftiespubliek – dat inderdaad niet veel gewoon was – met een voor die jaren ongemeen realistisch drama over een heroïnegebruiker die door de hel gaat om van zijn verslaving af te komen. Frank Sinatra ís onthutsend als de gokker die zijn leven wil beteren en als jazzdrummer een nieuw bestaan wil opbouwen, maar door toedoen van zijn neurotische kreupele vrouw (Eleanor Parker) en een opdringerige dealer weer in zijn oude gewoontes vervalt. Meest verouderd in deze verder onsentimentele kijk op de lijdensweg van een junkie is de goede meid van dienst. Zo rauw en ongepolijst als Sinatra’s prestatie, zo gekunsteld is de vertolking van de beperkt expressieve Kim Novak.
Preminger hanteert ook hier al zijn geroemde koele, objectieve mise-en-scène, met veel kraanbewegingen die de handeling niet in meerdere shots opsplitsen maar in één continu shot samenballen. De authenticiteit waarmee de drugsproblematiek wordt aangepakt, wordt deels tenietgedaan door het feit dat alles duidelijk in een theatraal studiodecor werd opgenomen. In latere films zou Preminger die Hollywoodconventie vermijden door zijn verhalen zo veel mogelijk op de authentieke locaties te draaien. De twee andere recent verschenen Premingertitels zijn daar een mooi staaltje van.
Allen Drury, de auteur van de oorspronkelijke roman Advise and Consentomschreef Preminger, die bekendstond om zijn tirannieke gedrag op de set, als ‘de enige absolute dictator die ooit een film maakte over democratie’. Preminger bewerkte de bestseller tot een onthullende analyse van de contradicties en conflicten in het Amerikaanse machtscentrum in Washington D. C – voor Peter Bogdanovich is het de beste politieke film ooit in Amerika gemaakt. Franchot Tone speelt in dit intelligent opgebouwd docudrama avant la lettre de (fictieve) Amerikaanse president die weet dat zijn dagen geteld zijn en zijn laatste krachten aanwendt om een omstreden pacifistische politicus (Henry Fonda) tot staatssecretaris Buitenlandse Zaken te benoemen. Een Senaatscommissie onderzoekt de aanvraag en het politieke gelobby kan beginnen. Een rabiaat antirode senator uit het zuiden (flamboyant vertolkt door Charles Laughton) stelt alles in het werk om de benoeming te verijdelen en komt met een getuige (Burgess Meredith) aanzetten die beweert dat de kandidaat een communistisch verleden verbergt. In de wijd vertakte intriges wordt gretig in het privéleven van voor- en tegenstanders gewroet om het politieke getouwtrek te beïnvloeden. Zo lijkt Don Murray een integere en gelukkig getrouwde senator, maar wordt die gechanteerd met een homoseksuele affaire tijdens zijn legerdienst in Hawaï.
Ook in Advise and Consent scheert Premingers afstandelijke mise-en-scène hoge toppen, in het bijzonder door de wijze waarop de Panavisioncamera trefzeker door de wandelgangen van de Senaat glijdt en in discreet complexe bewegingen de almaar wisselende allianties tussen de diverse fracties dramatiseert.
Een jaar nadat hij in Advise and Consent het politieke bedrijf analyseerde, voerde Preminger in The Cardinaleen kritisch onderzoek naar het instituut van de katholieke kerk. Zijn drie uur lang ecclesiastische epos is toegespitst op de lotgevallen van een bescheiden Amerikaanse parochiepastoor (Tom Tryon) die carrière maakt in het Vaticaan, waar hij het schopt tot kardinaal en rechterhand van de Heilige Vader. De flashbackvertelling voert ons van Rome naar Boston, Georgia en Wenen. De persoonlijke perikelen van de geestelijke – hoe hij zijn trots leert af te zweren, door Romy Schneider in bekoring wordt gebracht en een familiale tragedie zijn geloof doet wankelen – zijn vulgariserend bestsellervoer. Gelukkig wordt het sensationele melodramatische materiaal door Preminger echter fors uitgetekend tegen de maatschappelijk-historische achtergrond, die de rol toont van de katholieke kerk zowel op geopolitiek als ethisch vlak.
The Cardinal is alleen verkrijgbaar in een Romy Schneiderbox, waarin je er ook twee onbeduidende vroege films van de actrice moet bijnemen. Nochtans speelt Schneider slechts een bijrol in The Cardinal: de échte ster is weerom Premingers extreem vloeiende mise-en-scène. Daarbij maakt de regisseur optimaal gebruik van architectuur om de conflicten, drama’s en ideeën kracht bij te zetten. Dit ligt al vervat in de plechtstatige beginsequentie, waarin we Father Stephen Farmoyle zelfzeker sereen een eindeloze serie Romeinse trappen zien bestijgen.
Win 5 pakketten met de dvd’s van The Man With the Golden ArmenAdvise and Consent. Zie pagina 6
PATRICK DUYNSLAEGHER
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
