Hoe zou een toneelstuk verlopen als de acteurs elk moment neergeknald kunnen worden door het publiek? Dat ontdek je in de documentaire Grand Theft Hamlet.
To be or not to be? Dat is de niet zo originele vraag die nu al vier eeuwen op podia overal ter wereld gesteld wordt. Shakespeares tragedie over moord en verraad aan het Deense hof is een van de bekendste toneelteksten aller tijden, eindeloos vaak opgevoerd, verfilmd en geherinterpreteerd in diverse kunstvormen. En toch worden er nog altijd frisse manieren gevonden om die oerklassieker te bewerken. Dat is toch de inzet in Grand Theft Hamlet, van de Britse documentairemakers Sam Crane en Pinny Grylls. Zij kregen het onzalige idee om de literaire klassieker naar de virtuele wereld van Grand Theft Auto Online te brengen. Een opvoering van een van de meest legendarische toneelstukken ooit, in een van de invloedrijkste games aller tijden? Zou dat geen vonken geven? That is the question!
Het idee is niet tijdens een dronken avond bedacht, maar eerder uit noodzaak. Acteurs Sam Crane en zijn vriend Mark Oosterveen zaten tijdens de coronapandemie zonder werk. Aangezien er geen theaterstukken in het openbaar gebracht mochten worden, gingen de twee op zoek naar een alternatief. Grand Theft Auto Online bleek de ideale locatie te zijn. Waar je de reguliere Grand Theft Auto-games op je eentje speelt, draait de onlineversie veel meer rond interactie tussen de verschillende spelers. Bovendien biedt het spel een grote wereld aan, met allerlei outfits en voorwerpen die je kan gebruiken. Doorgaans om elkaar van kant te maken, maar dus ook om je uit te dossen voor een toneelstuk. ‘Ik zocht een manier om een soort liveperformance te doen zonder Zoom, want zo had ik er al veel gezien en dat was altijd zielloos’, vertelt Crane. ‘Toen ik de wereld van Grand Theft Auto ontdekte, voelde ik een soort instinct opkomen. Alles was er zo levendig en dramatisch. Vreemd genoeg een heel gepaste setting voor Shakespeare.’
‘De wereld van Grand Theft Auto is zo dramatisch, heel gepast voor Shakespeare.’
Zo begonnen Crane en Oosterveen in de game audities te organiseren en te repeteren. Het duurde niet lang vooraleer Cranes partner Pinny Grylls doorhad dat het repetitieproces even interessant was als de eigenlijke opvoering. Samen besliste het paar om er een documentaire over te maken. ‘Doordat we met twee dingen tegelijk bezig waren, de opvoering en de documentaire, ging het project beter vooruit. Nu we er een film over maakten, kon ik er ook gewoon niet meer mee stoppen.’ Grylls verzamelde honderden uren aan gameplay, waardoor de volledige documentaire zich in het spel afspeelt. De dialogen zijn opnames van de betrokken spelers die via headsets met elkaar communiceerden.
Misschien denk je nu dat een theateropvoering in een game een pak makkelijker te organiseren is dan eentje in een echt theater. Acteurs hoeven zich niet te verplaatsen, de set hoeft niet fysiek te worden opgebouwd en je hoeft geen fortuinen aan kostuums, make-up en rekwisieten te spenderen. Maar deze digitale opvoering bracht heel wat unieke problemen met zich mee. De belangrijkste? Grand Theft Auto staat bekend als een hypergewelddadig spel: spelers kunnen er elk moment voor kiezen om elkaar dood te schieten. ‘Het was even uitdagend als een nieuwe Shakespeareproductie in de Globe (het traditionele theater van Shakespeare in Londen, nvdr.) brengen’, herinnert Grylls zich in een interview met Indiewire. ‘In Shakespeares tijd werden er appels verkocht die mensen naar het podium konden gooien als ze een stuk niet leuk vonden. En dan had ons publiek niet eens betaald voor een ticket. Als ze het slecht vonden, zouden ze gewoon weglopen of ons neerschieten. Maar dat vond ik leuk. Het was de ultieme test.’
‘In Shakespeares tijd konden mensen appels naar het podium gooien, hier kunnen ze ons neerschieten.’
Crane beaamt dat gevoel. ‘Wanneer je in het echt een geweldig toneelstuk ziet, lijkt een acteur soms losgeslagen en denk je dat die elk moment van het podium kan springen. Dat zorgt voor een gevoel van gevaar. In Grand Theft Auto ervaar je net hetzelfde. Je weet niet wie je tegenkomt. Zal hij vriendelijk zijn of is het een klootzak die me wil neerschieten? Wat zal er gebeuren?’
Een andere moeilijkheid was dat de acteurs niet met hun gezicht konden acteren: de avatars in Grand Theft Auto beschikken maar over één vlakke gelaatsuitdrukking. Maar voor een theaterliefhebber als Crane zorgde dat net voor een leuke uitdaging die hem weer naar de bron van theater bracht. ‘In het Griekse theater was het de norm dat alle acteurs een masker droegen. Niemand stoorde zich daaraan. Al die fantastische Griekse stukken barsten van de emotie en de diepte, maar het publiek las die op een andere manier. Misschien is hetzelfde waar voor Grand Theft Hamlet: door deze uitvoering ga je de emoties op een andere manier beleven.’ Realisme werd overboord gegooid, de productie rond Grand Theft Hamlet omarmde het gebrek aan gezichtsuitdrukkingen.
Of het gelukt is om Hamlet zo tot leven te brengen? Daar hoef je je spelconsole niet eens voor boven te halen. Grand Theft Hamlet verschijnt via het cinefele streamingplatform Mubi. Ook wie geen last heeft van lockdownnostalgie zal toch met een glimlach terug moeten denken aan die rare tijd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
